مراحل سخنرانی از زمانی طولانی پیش از ایراد آن آغاز می شود. مقدمات بسیاری لازم است تا سخنران ماهری بشوید.
برایان تریسی، یکی از موفق ترین سخنرانان جهان، اطمینان می دهد این مهارت، اکتسابی است. بیشتر افرادی که امروزه سخنوران لایقی هستند، در گذشته وقتی می خواستند با کسی تلفنی صحبت کنند، دست پاچه می شدند. بسیاری از افرادی که جلوی مخاطبان با اعتماد به نفس حاضر می شوند و با فصاحت صحبت می کنند، زمانی از اینکه جلوی جمع بایستند و صحبت کنند، وحشت داشتند.
شما باید خود را از نظر جسمی و ذهنی آماده سخنرانی کنید و مهارت هایی را در خود تقویت کنید و سپس به گردآوری مطالب و تدوین سخنرانی بپردازید.
ویژگی های ضروری برای خوب صحبت کردن
برای اینکه سخنران برجسته ای شوید، باید این ویژگی ها را داشته باشید:
- اشتیاق: اگر اشتیاقتان به اندازه کافی قوی باشد و واقعاً بخواهید سخنران مسلطی شوید، هیچ چیز نمی تواند شما را از هدفتان باز دارد. قبل از اینکه دیگران را متقاعد کنید خودتان به آنچه می گویید ایمان داشته باشید. با شور و شوقی سرایت کننده به نطق بپردازید.
برای ایجاد شوق، با شور و شوق سلوک کنید. مستقیم بایستید و در چشم شنوندگان نگاه کنید. ژست های مؤکد و قاطع بگیرید. از همه مهمتر بلند صحبت کنید تا همه بتوانند سخنان شما را بشنوند.
- تصمیم: تصمیم بگیرید و بکوشید بر موانع غلبه کنید و برای رسیدن به برتری هر کاری انجام دهید. خواستن توانستن است.
- نظم: باید با نظم و ترتیب برنامه ریزی کنید. آماده شوید و چندین بار سخنرانی کنید تا مهارت کسب کنید.
- اراده: برای مقاومت و پافشاری در مقابل شکست ها، موانع یا اضطراب های کوتاه مدت، اراده لازم را داشته باشید.
- تسلط: سخنرانی برای مخاطبان وقتی جذاب است که بر موضوع ارائه شده تسلط کافی داشته باشد.
- آرامش: مخاطبان دوست دارند سخنران آرامی در برابر خود ببینند.
تأثیر شما در مخاطب
هر بار که سخن می گویید، گفته هایتان واکنش شنونده را تعیین می کند. بین سر و قلبتان رابطه تلگرافی برقرار کنید. مخاطبان می خواهند شما نه تنها حقایق را در اختیارشان بگذارید، بلکه شیوه برخورد خود را با این حقایق نیز نشان دهید. هر زبانی می خواهید به کار برید، محال است خود را غیر از آنچه هستید، نشان دهید. مفاهیم بزرگ در نطق فرد و کلمات نیست، بلکه در روحی است که در پس کلمات قرار دارد.
ترس از سخنرانی
در وهله اول، باید بدانید که ترس، حتی برای افراد حرفه ای که هزاران بار پشت تریبون ایستاده اند، عادی و طبیعی است. واقعیت این است که دلهره داشتن اشکالی ندارد، مهم این است که دلهره را کنترل کنید.
داشتن حالت عصبی قبل از سخنرانی یا حضور در مصاحبه کاملاً طبیعی است. ذهن از طریق سیستم عصبی ما را آماده می کند. بخشی از این حالت عصبی به دلیل وجود آدرنالینی است که غدد هورمونی وارد خون می کنند.
در علوم ارتباطات، این ترس سخنرانان تازه کار را «ارتباط هراسی» یا اضطراب سخنرانی می نامند. این اضطراب برای افراد با تجربه و آنانی که بارها سخنرانی کرده اند نیز به گونه ای دیگر و به شکل«صحنه هراسی» بروز می کند.
دلایلی که باعث بروز ترس ها می شود را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
- تجارب منفی گذشته: به خاطر آوردن تجارب منفی گذشته، عامل احساس ترس است؛ ضمن آنکه انجام دادن هر کاری در معرض نگاه عموم همراه با ترس است. گاهی نیز احساس خود کم بینی که شاید والدین در زمان کودکی القا کرده اند نیز مثالی از تجاربی است که در آینده موجب صحنه هراسی می شود.
- تفکر غیر منطقی: روان شناسان شناخت معتقدند رویدادها نیستند که سبب احساس ترس می شوند، بلکه تفکر درباره رویدادهاست که موجب ترس می شود. برخی تفکرات غیر منطقی سبب می شوند تا فرد دچار اضطراب بیش از اندازه شود.
برای غلبه بر ترس تکنیک های متفاوتی وجود دارد:
- تن گفتار: از تن گفتار استفاده کنید تا بتوانید با تلاش خودآگاه برای لبخند زدن و راحت نگه داشتن دست ها، ظاهرتان را با اعتماد به نفس تر از آنچه هست نشان دهید.
- اعتماد به نفس: اعتماد به نفس واقعی با حذف کردن ترستان به دست نمی آید، بلکه با اطمینان شما به خودتان برای انجام دادن یک کار به رغم ترستان شکل می گیرد. وقتی که خودتان را به انجام کارهایی محدود کنید که از قبل می دانید و از عهده آن بر می آیید، هیچ وقت احساس اعتماد به نفس را در خود تقویت نخواهید کرد.
- بهترین راه یاد گرفتن شنا پریدن در آب است. پس نترسید، از همین امروز شروع کنید.
- مخاطبان طرفدار شما هستند: مخاطبان از شما حمایت می کنند و خواستار موفقیت شما هستند. پس این را باور داشته باشید.
- تصویرتان را از خودتان اصلاح کنید: در واقع چگونگی نگاه ما به خودمان یا مفهوم ما از خودمان شکل دهنده تعامل ما با دیگران است.
- عزت نفس خود را بالا ببرید: عزت نفس ارزیابی ما از ارزش ماست. افرادی که عزت نفس بالاتری دارند با کسانی که از خودشان بالاتر به نظر می رسند راحت ترند و وقتی با نظریات انتقادی مواجه می شوند به راحتی ازخود دفاع می کنند.
- شکست مصیبت بار را باور نکنید.
- تأیید مخاطبان حیاتی نیست: حتی بهترین سخنرانان نیز به ندرت ممکن است همه مخاطبان را راضی بیابند.
- مقداری از ترس را می توانید به نفع خود استفاده کنید.
- تفاوت بین ترس منطقی و ترس غیر منطقی را درک کنید.
- توجه خود را باید به مخاطب معطوف کنید، نه به خود.
- کار را با نگرش مثبت به اصل سخنرانی آغاز کنید.
- با دست پر و تمرین کافی روی صحنه بروید.
کلید طلایی
برای اینکه بتوانید سخنرانی خوبی خلق کنید، همه چیز از مدت ها قبل شروع می شود. شاید بتوان گفت از کودکی شما. از همان لحظه که سخن گفتن را آغاز می کنید، رفتار اطرافیانتان، محیطی که در آن رشد می کنید و بسیاری عوامل دیگر در شخیصت شما مؤثرند.
مهارت سخن گفتن می تواند بعداً نیز اکتساب شود و با داشتن یک کلید طلایی می توانید بهترین سخنرانی ها را خلق کنید. این کلید طلایی چیزی نیست به جز تمرین، تمرین و باز هم تمرین.
تقویت حافظه
قوانین طبیعی به خاطر سپردن بسیار ساده است و از سه قاعده فراتر نمی رود. هر سیستم حافظه بر روی همین اساس قرار گرفته و این سه قانون عبارتند از اثر، تکرار، تداعی معانی. نخستین لازمه حافظه دریافت اثر عمیق و پایدار چیزی است که می خواهید به خاطرش بسپارید.
تکنیک خلاقانه
سخنران می تواند با انتخاب واژه های هم قافیه یا هم آوا، نکات اصلی سخنرانی اش را به راحتی به یاد بیاورد.
دقت، دقت، دقت!
دقت همان چیزی است که بدان نیاز داریم. شما قادر خواهید بود مطالب زیادی را به خاطر بسپارید به شرطی که به اندازه کافی آن ها را تکرار کنید. نکات عمده مطالبی را که می خواهید در نطقتان بیان کنید در گفتگوهای عادی تان بیاورید. معلوماتی که به کار برده می شود در ذهن باقی می ماند.
آرامش
یکی از ویژگی های سخنران جذاب و موفق آرامش است. برای کسب آرامش راه های متعددی وجود دارد که به آن ها اشاره می شود:
- توکل بر خدا
- تقویت اعتماد به نفس
- کمال گرا نبودن
- تصور کردن منظره آرامش بخش
- شرطی کردن ذهن
- تنفس عمیق
- تمرکز و سکوت ذهنی
مخاطب شناسی
مهمترین هدف سخنرانی و ایجاد ارتباط، انتقال سخن نیست، بلکه پذیرش سخن است. هدف از ارتباط آن است که پیام درک و به خاطر سپرده شود. بنابراین در هر ارتباطی مهم ترین عنصر مخاطبان هستند.
مواردی که در تحلیل مخاطبان باید در نظر بگیریم عبارت اند از:
- سن و گروه سنی
- جنسیت
- میزان درآمد مخاطبان
- میزان تحصیلات
- شغل
- وضعیت خانوادگی
- میزان آشنایی مخاطبان با موضوع سخنرانی
- طرز تفکر مخاطب
- خواسته های مشترک بین مخاطبان
گاه ممکن است گروه های بزرگ و نا همگن مخاطب شما باشند در این مواقع نگران نباشید، خونسردی خود را حفظ کرده و توجه کمتری به مشخصات گروه داشته باشید و در یک فرآیند تعاملی و پویا کار خود را انجام دهید.
تشخیص موانع در ارتباط مؤثر
همیشه در هر جریان ارتباطی حداقل دو نفر وجود دارند که هریک از آن ها احتمالاً خواسته ها، نیازها و نگرش های خاص خود را دارد. وجود تضاد میان خواسته ها و نیازهای یک طرف با طرف دیگر می تواند مانع برقراری ارتباط و دریافت و انتقال درست پیام شود. برای موفقیت در برقراری این نوع ارتباطات باید موانع را از میان برداشت و اولین قدم آن است که تشخیص دهیم چنین موانعی وجود دارد.
سوال عینی یا هدف از سخنرانی
اگرچه اهداف برگزاری سخنرانی عمومی بسیار متعدد و متنوع است، اما می توان آن را در سه دسته عام و کلی جای داد:
- آگاه کردن
- سرگرم کردن
- ترغیب کردن
همه ما هنگامی که به سخنرانی می اندیشیم و شروع به گردآوری مطالب می کنیم ممکن است ندانیم کدام مطالب را باید بیان کنیم و کدام را نباید بیان کنیم. اما سعی کنید نکات متعددی را در نطق خود جای دهید زیرا در یک نطق کوتاه نمی توان امیدوار بود که بتوان به اندازه کافی درباره یک و یا دو جنبه یک موضوع بزرگ صحبت کرد. هرگز در یک سخنرانی به دنبال دو هدف و یا سه هدف نباشید؛ زیرا این مسئله باعث می شود سخنرانی شما ناموفق و مشوش باشد.
در صورتی که سخنرانی شما موفق باشد و دریافت و انتقال پیام به درستی انجام شده باشد؛ زمانی که سخنرانی به اتمام رسید مخاطبان باید بتوانند کل سخنرانی شما را در یک جمله جمع بندی کنند.
