اکولاژ چیست؟ آشنایی کامل با مفهوم و انواع آن!

اکولاژ | Ecolodge

در سال های اخیر با رشد گردشگری و توسعه اکوتوریسم و طبیعت گردی مفهومی به نام اکولاژ بر سر زبان ها افتاده است. خوشبختانه با افزایش آگاهی مردم و سفرهای مسئولانه مردم متوجه مسئولیتشان در قبال طبیعت شده اند و به همین دلیل اکوتوریسم مسئولانه رشد زیادی داشته است.  اصطلاح اکوتوریسم که به طبیعت گردی هم ترجمه می شود توسط انجمن بین المللی اکوتوریسم این طور تعریف شده است: «سفر مسئولانه به مناطق طبیعی با رعایت و بهبود محیط زیست و با هدف افزایش رفاه مردم محلی». در همین راستا واژه دیگری به نام اکولاژ به وجود آمده که به اقامتگاه هایی گفته می شود که در محیط های طبیعی وجود دارند و با رعایت حریم طبیعت و حیات وحش ساخته شده اند. در ادامه با الی گشت همراه باشید تا در مورد اکولاژ بیشتر صحبت کنیم.

اکولاژ چیست؟

مطالب مرتبط:
طبیعت گردی و دلایلی که آن را از اکوتوریسم مجزا می سازد
بررسی جایگاه اکوتوریسم در گردشگری
مقدمه ای بر اکوتوریسم

امروزه افراد زیادی این کلمه را شنیده اند بی آن که معنای دقیق و درست آن را بدانند. واژه اکولاژ اولین بار در دهه ۱۹۹۰ مطرح شد و به نوع متفاوتی از اقامتگاه گفته می شود که از لحاظ ساختار و نحوه مدیریت با دیگر اقامتگاه ها تفاوت دارند. اکولاژ بیشتر در نواحی دورافتاده و بکر طبیعی و در مکان هایی مثل محیط های طبیعی بکر، سواحل، جنگل ها و کوهستان های بدیع و دست نخورده ساخته می شود. اما هتل های سبز که گاهی با اکولاژ اشتباه گرفته می شوند بیشتر در شهرها و مناطق شهری دیده می شوند. البته هم اکولاژ و هم هتل های سبز هر دو بر مولفه هایی مثل مسئولیت زیست محیطی و به حداقل رساندن تاثیرات منفی حضور انسان در طبیعت تاکید دارند.

در بهترین و ایده آل ترین اکولاژها از منابع انرژی تجدیدپذیر، خدمات بازیافت، سرویس های بهداشتی دوستدارطبیعت، روشنایی های کارآمد و بهینه، غذاهای محلی، پارچه ها و حوله های ارگانیک، شوینده ها و تمیزکننده های غیرسمی، ظروف غیریکبار مصرف و غیرپلاستیکی، روش های حفاظت از آب و دیگر روش های متمرکز بر حفظ طبیعت استفاده می شوند.

اکولاژها نقش پررنگی در حفاظت از طبیعت، محیط زیست و حیات وحش دارد و اهدافش را بر آموزش و آگاهی بخشیدن به بازدیدکنندگان در مورد گیاهان و اکوسیستم محلی متمرکز کرده است. اکولاژ با فرهنگی بومی منطقه ارتباطی تنگاتنگ دارد و حتی تاثیر سنت ها و فرهنگ و زندگی مردم بومی و محلی را می توان در نوع و طراحی این اقامتگاه ها هم مشاهده کرد.

به این ترتیب، اقامتگاه های اکولاژ مفهوم اکوتوریسم را به عنوان مدل کسب و کاری پایدارتر و طولانی مدت ارائه می کنند که می تواند بدون آسیب زدن به ساکنین محلی و طبیعت و محیط زیست منطقه دستاوردهای مالی سریعی را داشته باشد.

یکی از بزرگ ترین مسائل و مشکلاتی که اکولاژها و همین طور هتل های سبز با آن روبرو هستند فقدان معنا و مفهوم جهانی برای آن هاست. در حقیقت، اکولاژ را هر منطقه و کشوری به یک مفهوم ترجمه کرده و اتفاق نظری بین این مفاهیم وجود ندارد. این که تفاوت اقامتگاه بومگردی، هتل سبز و اکولاژ چیست در هر منطقه به یک معنی تعبیر می شود. چطور می توان مشخص کرد که این اقامتگاه واجد شرایط اکولاژ بودن است یا نه؟ چه کسی تعیین می کند که کدام اقامتگاه باید اکولاژ نامیده شود و کدام هتل سبز است؟

متاسفانه بسیاری از گواهینامه های معتبر و شناخته شده جهانی که برای هتل های سبز صادر می شوند برای یک اکولاژ بسیار هزینه بر هستند. زیرا اکولاژها اغلب کوچک هستند و به جای شرکت های بزرگ توسط کارآفرین های مستقل و نوپا مدیریت می شوند. اما مسافران ماجراجو و طبیعت گرد که می خواهند اکولاژی را برای اقامت انتخاب کنند به دنبال برخی گواهینامه ها و تاییدیه ها هستند. بسیاری از این تاییدیه ها مثل گرین سیل (Green Seal) در آمریکا بخشی از شبکه جهانی Global Ecolabelling Network است که گروهی غیرانتفاعی است که در سرتاسر جهان فعالیت دارد. هدف این گروه ها بهبود، ارتقاء و توسعه سیستم ها، محصولات و سرویس های دوستدار محیط زیست است.

هرچند مفهومی جهانی و استاندارد برای اکولاژ وجود ندارد، اما به طور کلی یک اقامتگاه اکولاژ باید دارای شرایط زیر باشد:

• اکولاژ در محیطی کاملا طبیعی یا در ناحیه ای روستایی و در فاصله کمی از مناطق طبیعی قرار گرفته است و تحت تاثیر نشانه های تمدن شهری مثل آلودگی، سر و صدا، ترافیک و … قرار ندارد.
• اکولاژ معمولا کوچک است و کمتر از ۳۰ اتاق دارد.
• اکولاژ از سیستم هایی استفاده می کند که دوستدار محیط زیست باشند و طبیعت را از آلودگی و نابودی و تخریب محافظت کنند.
• اکولاژ اغلب از تاکتیک ها و روش های ذخیر انرژی استفاده می کند و در پی استفاده از تکنولوژی انرژی تجدیدپذیر است.
• اکولاژ معمولا راهنمایان طبیعت گردی را استخدام می کند که یا به صورت تجربی یا آکادمیک آموزش دیده اند و با زیست بوم و طبیعت منطقه و فرهنگ و رسم و رسوم مردم محلی و بومی کاملا آشنایی دارند.
• در اکولاژها کتاب ها، پوسترها، نقشه ها، عکس ها و گفتگوهای آموزشی و طبیعت محوری وجود دارد که در نهایت باعث افزایش آگاهی اقامت کنندگان راجع به منطقه می شود.
• اکولاژ با به کارگیری مردم محلی و آموزش آن ها باعث اشتغال زایی و درآمدزایی مردم بومی می شود.
• اکولاژ به میهمانان، کارکنان و بازدیدکنندگان در مورد اهمیت و ارزش اکوسیستم سالم آگاهی می دهد و به آن ها یاد می دهد که چطور بدون تخریب و اثرگذاری بر طبیعت، از آن لذت ببرند.
• اکولاژ ارتباط مستقیمی با اقتصاد محلی دارد و اکوسیستم را به عنوان راهی موثر برای درآمدزایی و اشتغال زایی پایدار و طولانی مدت مردم محلی بدون آسیب رساندن به معیشت روزمره آن ها معرفی می کند.

انواع اکولاژ

اکولاژ انواع بسیار مختلفی دارد و در محیط های طبیعی مختلف می تواند وجود داشته باشد. بسته به هدف، تاریخچه و ارزش های اکولوژیکی منطقه می توان با اکولاژهای متعددی مواجه شد. برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:

• اکولاژ مدل | Model Ecolodge

این اکولاژها معمولا با هدف مشخص و از پیش تعیین شده طراحی و ساخته می شوند و کارکنانی آموزش دیده و راهنمایانی مجرب دارند. این اکولاژها اغلب در مکان های بکر طبیعی وجود دارند و آموزش های مدون و منظمی را دنبال می کنند. در این اکولاژ چارچوب ها و خط مشی مشخصی وجود دارد که ارتباط مستقیم با اقتصاد مردم محلی دارد. در این اکولاژها از بهترین تکنولوژی ها برای کاهش انرژی و به حداقل رساندن اتلاف انرژی استفاده می شود.

• اکوریزورت | Ecoresorts

اکوریزورت نیز مثل اکولاژ مدل طراحی و ساخته می شود اما تفاوتش در هدف و موقعیت قرارگیری آن است. اکوریزورت ها اغلب در نزدیکی دریا و اقیانوس قرار دارند و فعالیت ها و برنامه های خلاقانه و امکانات شخصی و رفاهی ویژه تری را به میهمانان ارائه می دهند (کلاس های یوگا، آبگرم و …). این خدمات که اغلب مدرن هستند با ماهیت طبیعی اکولاژ مدل در تضاد هستند.

اکوکمپ و اقامتگاه های طبیعی | Nature Lodges and Camps

اکولاژهای طبیعی اقامتگاه هایی کوچک یا کمپ ها و چادرهایی موقت یا دایمی هستند که در نواحی طبیعی، اغلب در طبیعت زیبا و بکر مثل کوهستان، قرار گرفته اند و در ابتدا برای هدف یا اهدافی دیگر استفاده می شده اند. این مکان ها بعدها برای اهداق اقامتی و تبدیل کردن آن به اکولاژ حفظ و بازسازی شده اند. خدمات و امکانات رفاهی که در این اکولاژها بسیار محدود و ابتدایی است و حتی ممکن است راهنمای محلی در دسترس نباشد.

اکولاژهای روستایی | Rural and Village Based Ecolodges

اقامتگاه ها و اکولاژهای روستایی معمولا همزمان که به فعالیت های زراعتی و دامداری مشغول است میزبان میهمانان نیز می شود. این اقامتگاه ها اغلب بسیار ساده و ابتدایی هستند و به صورت خصوصی و شخصی و در مجاورت نواحی طبیعی اداره می شوند. در این نوع اکولاژ به جای کارکنان آموزش دیده و راهنمایای مجرب، مردم محلی و ساکن در منطقه هستند که به میهمانان سرویس دهی می کنند.

البته در همین مناطق برخی افراد محلی اقدام به اختصاص مکان هایی برای اسکان میهمانان می کنند و آن را به منبع درآمدی برای خود و دیگر افراد محلی تبدیل می کنند. آن ها با به کارگیری مردم محلی و استفاده از محصولات و تولیدات محلی نقش پررنگی در اقتصاد و اشتغال زایی محلی دارند. از بین تمام مدل های اکولاژ این نوع بیشتر در ایران متداول شده و آن را بیشتر با نام اقامتگاه های بومگردی می شناسند. کم نیستند افراد محلی که در به ویژه در مناطق کویری ایران دست به این کار زده اند و باعث رونق اقتصادی منطقه و اشتغال زایی اهالی روستا شده اند.

منبع: worldwideecolodges.com