رقص رنگ ها در آمازون، راز دو رودخانه ی سیاه و سفید

اگرچه مناظر دیدنی زیادی در آمازون وجود دارد، اما یکی از باورنکردنی‌ترین و جالب‌ترین آنها محلی است که در آن ریونگرو و ریو سولیمیس به هم می‌رسند تا آمازون طویل و زیبا را تشکیل دهند. اگرچه این رودخانه عظیم در طول مسیر ۴۰۰۰ مایلی خود با بسیاری از آبراه‌های دیگر نیز روبرو می‌شود، اما تلاقی این دو آبراه چشمگیرترین است و بهترین فرصت را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند تا تضاد فاحش بین دو رودخانه را هنگام همگرا شدن تماشا کنند. در آمازون، دو نوع رودخانه با رنگ‌های مختلف بلک واتر و وایت واتر به نام‌های ریونگرو و ریو سولیمیس وجود دارد که در یک نقطه بدون اینکه رنگ‌هایشان با هم ترکیب شود، به یکدیگر می‌رسند. در ادامه این مطلب از الی گشت، قصد داریم تا به معرفی این پدیده دو رنگ آمازون بیشتر آشنا شویم.

رزرو تور نوروزی برزیل-آمازون از سایت الی گشت

دیدار آب ها در پدیده دو رنگ آمازون

منطقه آمازون، علاوه برده‌ها جاذبه دیدنی که دارد، یکی دیگر از شگفتی‌های جهان را نیز در خود جای داده است که از آن به عنوان پدیده دو رنگ آمازون یاد می‌شود. پدیده دو رنگ، در واقع محل رسیدن دو رودخانه با رنگ‌های مختلف به یکدیگر است که اگرچه با یک دیگر تلاقی پیدا می‌کنند اما رنگ آن‌ها تغییری نمی‌کند. بزرگ‌ترین رودخانه جهان، آمازون، از تلاقی رودخانه سفید رنگ بالایی آمازون به نام ریو سولیمیس و رودخانه سیاه رنگ ریو‌نگرو در شهر مانائوس برزیل در مرکز آمازوناس تشکیل شده است. بزرگ‌ترین و شناخته‌شده‌ترین محل تلاقی رودخانه‌ها، نقطه‌ای که دو رودخانه ریونگرو سیاه و ریو سولیمیس سفید رنگ به هم می‌رسند و آمازون قدرتمند را تشکیل می‌دهند، یکی از معروف‌ترین مناظر در جنگل‌های بارانی است.

از نظر حجم انبوه آب، در این نقطه آمازون حدود دوازده برابر حجم کل آبی که روی آبشارهای نیاگارا، ایگواسو و ویکتوریا می‌ریزد را در خود جای می‌دهد. پیش به هم رسیدن این دو رودخانه، آنها در امتداد یکدیگر حدود ۶ کیلومتر حرکت می‌کنند و یکی از چشمگیرترین مناظر آمازون را تشکیل می‌دهند. منطقه اختلاط منحصربه‌فردی که در آن آب‌ها به هم می‌رسند، صدها مایل در پایین دست از میان جنگل‌های بارانی گسترش می‌یابد و گردشگران را از سراسر جهان جذب می‌کند که به رشد قابل توجهی در شهر مانائوس کمک کرده است. در ادامه، با این پدیده شگفت انگیز بیشتر آشنا خواهیم شد.

ریو نگرو، رودخانه سیاه رنگ

یکی از دو رودخانه پدیده دو رنگ آمازون، رودخانه ریونگرو در برزیل است که به رنگ مشکی بوده و یکی از بزرگ‌ترین رودخانه‌های جهان و مشهورترین رودخانه آب سیاه جهان است. برخلاف آب‌های سفید آمازون (Rio Solimoes در این محل) که منشأ آن در دره‌های کوهستانی آند است، شاخه‌ خای ریو نگرو در صخره‌های باستانی سپر گویان سرچشمه می‌گیرند و از میان جنگل‌های بارانی جریان می‌یابند. این رودخانه در ۲۳۰۰ کیلومتری کلمبیا جریان دارد و رنگ تیره خود را از برگ‌ها و مواد گیاهی که در آب‌های آن پوسیده و حل شده است به دست می‌آورد.

یکی از پاک‌ترین آب‌های طبیعی در جهان

در جنگل‌های دشت گرمسیری بیشتر از رودخانه‌های آب زلال، رودخانه‌های سیاه آب هستند که همان‌طور که از نامشان پیداست رنگ قهوه‌ای تیره مایل به سیاه دارند. این رنگ از شسته شدن تانن‌ها از برگ‌های پوسیده گیاهان مجاور حاصل می‌شود. رودخانه‌های بلک واتر وضوح چشمگیری دارند، اما با این حال پس از طوفان‌های بارانی، این رودخانه‌ها نیز ممکن است شفافیت و رنگ معمولی خود را از دست بدهند، زیرا رسوبات از جنگل‌های اطراف خارج می‌شوند.

از نظر شیمیایی، این رودخانه سیاه آب دارای مواد معدنی بسیار کم است و اغلب سختی آب قابل اندازه گیری ندارد. آب اسیدی و تقریباً استریل، با pH بین ۳.۵-۶، جمعیت انگل و باکتری را به حداقل می‌رساند. به همین دلیل، این رودخانه سیاه‌ آب را می‌توان یکی از پاک‌ترین آب‌های طبیعی در جهان در نظر گرفت. در کنار ریو نگرو، رودخانه Solimões به طور مستقیم جریان دارد و سفید رنگ است.

این رودخانه نیز رنگ خود را مدیون رسوبات غنی خود از جمله ماسه و گل و لای است. رودخانه Solimões پس از جریان در حدود ۱۶۰۰ کیلومتر به رودخانه ریونگرو می‌رسد و با هم این اتصال مهم را تشکیل می‌دهند. به دلیل تفاوت در دما، سرعت و چگالی آب، این دو رودخانه پس از همگرایی، چند کیلومتر در کنار هم جریان پیدا می‌کنند تا در نهایت با هم مخلوط شوند.

گونه های جانوری

همراه با شرایط آب سخت رودخانه‌های سیاه‌ آب، این امر منجر به تنوع کلی حشرات بسیار کمتری نسبت به سایر جنگل‌ها می‌شود. بر این اساس، مناطق جنگلی آب سیاه از تعداد کمتری از گونه‌های جانوری دیگر پشتیبانی می‌کنند. از آنجایی که رودخانه‌های سیاه‌ آب مستقیماً از رواناب‌ های جنگل‌ های بارانی اطراف تغذیه می‌شوند، خاک‌های آن‌ ها عموماً دارای کمبود مواد مغذی هستند و این رودخانه‌ها از نظر مواد مغذی فقیر بوده و مناطق سیل آب اطراف نسبت به دشت‌های سیل‌ آبی رودخانه‌های سفید آب برای کشت کمتر مناسب هستند. کمبود مواد مغذی در خاک‌های کنار سواحل ریو نگرو باعث شده است که اغلب این رودخانه را به عنوان رودخانه فقیر بشناسند. چرا که از بار زیستی کمتری نسبت به رودخانه‌ ریو سولیمیس سفید رنگ پشتیبانی برخوردار است.

گونه جانوری که در رودخانه ریونگرو بیشتر به چشم میخورد، انواع ماهی‌ها است. ماهی‌ها به طور ویژه برای تحمل شرایط رودخانه ریونگرو سازگار شده‌اند. بسیاری از گونه‌های ماهی که در این رودخانه زندگی می‌کنند به دلیل محبوبیتشان به عنوان ماهی آکواریومی در خارج از مناطق استوایی شناخته می‌شوند. دیسکس، فرشته ماهی، آروانا، ماهی بینی فیل، بسیاری از گورامی‌ها و تتراهای کاردینال چند نمونه از گونه‌های رودخانه آب سیاه هستند که به عنوان ماهی های آکواریومی نگهداری می‌شوند. 

ریو سولیمیس؛ رودخانه سفید رنگ

رودخانه دوم پدیده دو رنگ آمازون، رودخانه ریو سولیمیس (Rio Solimões) به رنگ قهوه‌ای است که مردم محلی آن را رودخانه سفید رنگ می‌نامند. بازدید کنندگانی که برای اولین بار از آمازون یا دیگر رودخانه‌های بزرگ گرمسیری بازدید می‌کنند، اغلب از دیدن آب قهوه ای گل آلود و تقریباً آلوده شوکه می‌شوند. با این حال، این رنگ ناشی از فاضلاب یا آلودگی نیست، بلکه ناشی از بار رسوبی سنگین آب است.

هر روزه، تن‌ها رسوب از کوه‌ها و رواناب مناطق جنگلی اطراف به دلیل باران‌های شدید استوایی به رودخانه‌های جنگل‌های بارانی ریخته می‌شود. بار رسوبی در جایی که جنگل زدایی خاک‌ها را بدون حفاظت رها کرده است و مقادیر زیادی از خاک سطحی در اثر بارندگی‌ها فرسایش می‌یابد، حتی بیشتر است. علیرغم این موضوع، این گونه رودخانه‌های استوایی معمولاً به عنوان رودخانه‌های سفید آب شناخته می‌شوند.

تفاوت بین آب سیاه ریونگرو و آب سفید ریو سولیمیس

از آنجایی که رودخانه‌های آب سفید اغلب توسط تعداد زیادی شاخه‌های اسیدی تغذیه می‌شوند، از نظر سختی آب به دلیل داشتن مواد معدنی نسبتاً کم، نسبتاً نرم هستند و pH کمی اسیدی تا خنثی دارند. تفاوت بین آب سیاه ریونگرو و آب سفید ریو سولیمیس در جایی که این دو رودخانه در نزدیکی مانائوس برزیل به هم می‌رسند، به راحتی مشهود است. رودخانه‌ها در کنار هم جریان دارند و به وضوح به‌ عنوان آب‌های سفید و سیاه  رنگ مجزا بدون اینکه پس از چندین مایل حرکت با هم ترکیب شوند، به یکدیگر می رسند. رودخانه ‏Solimões، مواد مغذی را برای دریاچه های دشت سیلابی فراهم می‌کند.

اکولوژی این دریاچه به طور متناظر با رودخانه‌ها و دریاچه‌های فقیر از مواد مغذی و آب سیاه متفاوت است. این رودخانه بسیار کم عمق تر از ریونگرو است؛ زیرا از زمان حفاری دره‌ها، بستر خود را با مقادیر زیادی رسوب پر کرده است. در مورد نامگذاری این رودخانه نیز باید بگوییم که مردم بومی آمازون به نام سوریمان، به زبان پرتغالی این رودخانه را Solimão یا Soliemoens نامگذاری کرده اند. البته استفاده از نام Solimões عمدتاً فقط به زبان پرتغالی برزیلی‌ها محدود می‌شود و بقیه جهان به هر دو آن‌ها رودخانه بالایی و پایینی آمازون می‌گویند.

موقعیت جغرافیایی ریونگرو و ریو سولیمیس

در جدول زیر، به اطلاعات تکمیلی راجع به پدیده دو رنگ آمازون می‌پردازیم.

دلایل به وجود آمدن پدیده دو رنگ آمازون

همان طور که گفته شد، دو رودخانه سفید رنگ و سیاه رنگ ریو نگرو و ریو سولیمیس، در کنار یکدیگر حرکت کرده و بدون اینکه رنگ آن‌ها با هم ترکیب شود، در یک نقطه به تلاقی می‌رسند. اما دلیل این پدیده چیست؟

همان طور که ممکن است بدانید، آبراه‌ هایی که در مسیر رودخانه به رودخانه می‌پیوندند، مسافت‌ زیادی را طی می‌کنند. در طول این سفرهای طولانی، انشعابات انواع مختلفی از گل و لای را می‌گیرند، با سرعت‌های مختلف جریان می‌یابند و دماهای متفاوتی را تجربه می‌کنند. بنابراین با توجه به این موضوع، به طور کلی می‌توان گفت این پدیده به دلیل تفاوت دما، سرعت و میزان رسوبات محلول در آبهای دو رودخانه رخ می‌دهد و این دو رودخانه در برخورد با یکدیگر با هم مخلوط نمی‌شوند و باعث ایجاد جاذبه‌های هیدرولوژیکی تماشایی در محل تلاقی‌ خود می‌شوند.

علت تضاد رنگ این دو رودخانه

ریونگرو با سرعت نزدیک به ۲ کیلومتر در ساعت (۱.۲ مایل در ساعت) در دمای ۲۸ درجه سانتیگراد (۸۲ درجه فارنهایت) جریان دارد، در حالی که ریو سولیمیس بین ۴ تا ۶ کیلومتر در ساعت (۲.۵ تا ۳.۷ مایل در ساعت) در دمای ۲۲ درجه (۷۲ درجه فارنهایت) جریان دارد. رنگ روشن ریو سولیمیس سرشار از رسوبات کوه‌های آند است، در حالی که آب سیاه رنگ ریو نگرو، از تپه‌های کلمبیا و جنگل‌های داخلی آمازون سرازیر می‌شود و تقریباً عاری از رسوب است. به همین دلیل است که همنشینی این دو رودخانه موجب ترکیب رنگ‌های آن‌ها نمی‌شود. نکته دیگر این است که رودخانه ریونگرو در استوا بیش از دوازده ساعت زیر نور خورشید قرار دارد و دمای آن بسیار افزایش می‌یابد. به همین دلیل، مواد آلی موجود در این آب گرم به سرعت حل شده و موجب رنگ تیره آن می‌شود.

این تفاوت‌ها باعث ایجاد تفاوت فاحش در هنگام برخورد آب می‌شود و دلیل آن این است که رودخانه‌ها بلافاصله با هم مخلوط نمی‌شوند. این یک پدیده طبیعی است که شبیه هیچ پدیده دیگری در جهان نیست. به طور شگفت انگیزی تضاد رنگ بین دو رودخانه به قدری متمایز است که از فضای بیرونی قابل مشاهده است. تفاوت در ترکیب، سرعت جریان، دما، و چگالی مانع از مخلوط شدن این دو در ابتدای برخورد می‌شود. کنتراست رنگ به قدری واضح است که این بخش از آب حتی از فضا نیز قابل مشاهده است. 

تاریخچه پدیده دو رنگ آمازون

منطقه آمازون، یک منطقه مهم و تاریخی در آمریکای جنوبی به‌حساب می‌آید که مردم محلی راجع به مناطق مختلف آن به داستان‌های جذاب و عجیبی اعتقاد دارند.

 داستان هایی نیز در مورد پدیده دو رنگ آمازون و تلاقی دو رودخانه ریو‌نگرو و ریو سولیمیس نیز وجود دارد. این رودخانه‌ها دقیقاً به این دلیل که رنگ‌های آن‌ها با هم ترکیب نمی‌شوند و حتی در دو رنگ جریان پیدا می‌کنند یک جاذبه گردشگری بوده و افسانه جالبی مربوط به آن مطرح است.

این دو رودخانه طبق افسانه‌ها، دو خواهر هستند. یکی از این دو خواهر مو روشن و دیگری مو تیره است که هر دو خواهر عاشق یک شوالیه شجاع شده‌اند. شوالیه تصمیم خود را گرفت و با خواهر مو روشن ازدواج کرد. خواهر سیاه مو با شنیدن این موضوع با پریدن از بالای کوه به رودخانه سیاه خودکشی کرد. از آن جایی که خواهر مو روشن از این بابت بسیار غمگین بود و دلش برای خواهرش تنگ شده بود، در نهایت او نیز به زندگی خود پایان داد و تبدیل به رودخانه‌ای سفید رنگ شد.

این باور وجود دارد که به همین دلیل این دو خواهر اکنون در کنار هم جریان دارند و در نهایت به یکدیگر می‌رسند. افسانه دیگری نیز مطرح است که طبق آن، دو‌رنگ متفاوت این دو رودخانه به یک ملکه مربوط می‌شود. طبق روایت، این ملکه می‌گوید “اشک‌های من آب می‌آفرینند: چشم راست رودخانه سیاه رنگ و چشم چپ من نیز رودخانه سفید رنگ را ایجاد کرده‌اند”

بازدید از پدیده دو رنگ آمازون

اگر تا اینجای مطلب با ما همراه بوده و با پدیده دو رنگ آمازون آشنا شده‌اید، ممکن است برایتان سؤال باشد که چگونه می‌توان از این پدیده دیدن کرد؟ نشست آب‌ها در مانائوس برزیل یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های آمریکای جنوبی است.

در نتیجه، زیرساخت‌های بسیار خوبی در اطراف آن ایجاد شده است تا به بازدیدکنندگان اجازه دهد با سفرهای دریایی در دسترس از بندر شناور مانائوس در مرکز شهر، از آن به راحتی بازدید کنند. این بدان معنی است که شما نیازی به نگرانی در مورد رساندن خود به Manaus و سپس سازماندهی حمل و نقل به محل ندارید و به راحتی می‌توانید در اوقات فراغت خود، این بخش غنی و متنوع از جهان را از نظر فرهنگی کاوش کنید و از منظره دیدار دو رودخانه همراه با تعدادی جاذبه دیگر دیدن کنید. تماشای پدیده دو رنگ آمازون در مانائوس واقعاً یک تجربه بی‌ نظیر است و برای هر کسی که به آمازون در برزیل سفر می‌کند، ضروری است.

نتیجه گیری

تلاقی بین دو رودخانه ریونگرو، با آب‌های سیاه و ریو سولیمیس، با رسوبات سفید رنگ در جهان بسیار شناخته شده بوده و هر ساله هزاران گردشگر را به شهر مانائوس برزیل به خود جذب می‌کند. این پدیده که با نام پدیده دو رنگ آمازون شناخته می‌شود، به دلیل تفاوت دما، سرعت و میزان رسوبات محلول در آب‌های دو رودخانه به وجود آمده و یکی از شگفتی‌های آمازون را به وجود آورده است. در این مقاله از الی گشت، تلاش کردیم تا این پدیده را به طور کامل و جامع معرفی کرده و به جزئیات آن بپردازیم.

سؤالات متداول

۱- پدیده دو‌ رنگ آمازون چیست؟

پدیده دو رنگ آمازون، حرکت و جریان دو رودخانه سفید و‌سیاه رنگ به نام‌های ریو نگرو و ریو سولیمیس است که در کنار هم بدون اختلاط زیاد جریان دارند و در یک نقطه به تلاقی می‌رسند. این پدیده یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری مانائوس در برزیل است. 

۲- محل تلاقی دو رودخانه سیاه و سفید رنگ کجا است؟

دو رودخانه ریونگرو و ریو سولیمیس در شهر مانائوس در برزیل به یک دیگر رسیده و رودخانه آمازون را به وجود می‌آورند.

۳- چگونه می توان از پدیده دو رنگ ملاقات آب ها را بازدید کرد؟

بهترین راه برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد جنگل آمازون و پدیده ملاقات آب‌ها این است که به یکی از تورهای جنگل آمازون که در منطقه فعالیت می‌کنند بپیوندید و خودتان از محل تلاقی بازدید کنید. اگر می‌خواهید دیدار ریو‌نگرو و ریو سولیمس را از نزدیک تماشا کنید، بهترین راه رفتن به مانائوس، در قلب آمازون برزیل است. از آنجا می‌توانید به راحتی به یک سفر دریایی در جنگل بپیوندید و به اعماق قلب آمازون سفر کنید.

۴- دلیل سیاه و سفید بودن این دو رودخانه چیست؟

رنگ سیاه رودخانه ریونگرو به دلیل وجود اسیدی که در اثر تجزیه ناقص پوشش گیاهی ایجاد می‌شود بوده و دلیل سفید یا قهوه‌ای‌رنگ بودن رودخانه سولیمیس نیز ناشی از بار رسوبی سنگین آب است.

۵- دلیل پدید آمدن پدیده دو رنگ آمازون چیست؟

این پدیده به دلیل تفاوت دما، سرعت و میزان رسوبات محلول در آب‌های دو رودخانه به وجود آمده است.

۶- دو رودخانه سیاه و سفید رنگ آمازون چه تفاوتی با هم دارند؟

تفاوت بین این دو رودخانه عمدتاً به پارامترهایی مانند سرعت جریان، رنگ و شیب آب مربوط است. هنگامی که دو رود به یکدیگر می‌رسند این تفاوت‌ها منجر به ایجاد آشفتگی در جریان، دما، خاصیت اسیدی و چگالی می‌شود. اما به‌تدریج، این تفاوت‌ها به تعادل می‌رسند.

مقالات مرتبط

آمازون؛ شگفت انگیز، مخوف، اما زیبا

راز شهر پنهان شده در اعماق جنگل های آمازون!