معرفی انواع هواپیماهای مسافربری ایران

صنعت هوانوردی یکی از مهم‌ترین ارکان حمل‌ونقل در ایران محسوب می‌شود که نقش کلیدی در جابه‌جایی مسافران داخلی و بین‌المللی ایفا می‌کند. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران که در چهارراه ترانزیتی جهان قرار دارد، توسعه ناوگان هوایی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد، تجارت و گردشگری کشور داشته باشد. علاوه بر این، گسترش پروازهای داخلی و بهبود کیفیت خدمات هوایی، باعث افزایش رفاه عمومی و توسعه مناطق کم‌برخوردار می‌شود. ناوگان هوایی ایران شامل مجموعه‌ای از هواپیماهای مسافربری با مدل‌های مختلف است که توسط شرکت‌های هواپیمایی داخلی مدیریت می‌شوند. با وجود چالش‌هایی مانند تحریم‌ها و محدودیت‌های خرید هواپیماهای جدید، همچنان شاهد فعالیت انواع مختلفی از هواپیماهای مسافربری از برندهای ایرباس، بوئینگ، مک‌دانل داگلاس، ATR و سوخو در خطوط هوایی کشور هستیم. در این مقاله، نگاهی جامع به انواع هواپیماهای مسافربری فعال در ایران و ویژگی‌های آن‌ها خواهیم داشت.

تاریخ هوانوردی مسافری در ایران به دهه ۱۳۰۰ شمسی بازمی‌گردد. نخستین پروازهای تجاری در کشور با ورود هواپیماهای کوچک و انجام پروازهای محدود داخلی آغاز شد. در سال ۱۳۱۷، دولت ایران با خرید چند فروند هواپیما، نخستین گام‌ها را برای راه‌اندازی حمل‌ونقل هوایی برداشت. اما نقطه عطف این صنعت در سال ۱۳۲۱ رقم خورد، زمانی که شرکت هواپیمایی ایرانین ایرویز تأسیس شد و پروازهای داخلی و بین‌المللی را آغاز کرد.

پس از آن، در سال ۱۳۴۰، شرکت ملی هواپیمایی ایران، معروف به ایران‌ایر (هما)، با ادغام دو شرکت هواپیمایی ایرانین ایرویز و پرشین ایرویز تأسیس شد. ایران‌ایر با خرید هواپیماهای مدرن از شرکت‌های بوئینگ و ایرباس به سرعت توسعه یافت و در دهه ۱۳۵۰ به یکی از معتبرترین شرکت‌های هواپیمایی منطقه تبدیل شد.

پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، صنعت هوانوردی ایران تحت تأثیر تحولات اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفت. با این حال، در دهه‌های بعد، برای پاسخگویی به نیازهای حمل‌ونقل هوایی، شرکت‌های هواپیمایی خصوصی نیز به‌تدریج وارد بازار شدند. از جمله شرکت‌های مهمی که در این دوره فعالیت خود را آغاز کردند، می‌توان به ماهان‌ایر، آسمان، کیش‌ایر، زاگرس، قشم‌ایر و ایران‌ ایرتور اشاره کرد.

در دهه ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰، با افزایش تقاضای سفرهای هوایی و نیاز به توسعه ناوگان، برخی از این شرکت‌ها اقدام به خرید هواپیماهای جدید یا اجاره هواپیما از کشورهای دیگر کردند. با این حال، تحریم‌ها همچنان چالشی جدی برای نوسازی ناوگان هوایی ایران به شمار می‌رود.

امروزه، با وجود محدودیت‌های موجود، بیش از ۲۰ شرکت هواپیمایی داخلی در حال فعالیت هستند و پروازهای متعددی را در مسیرهای داخلی و بین‌المللی انجام می‌دهند. در ادامه این مقاله، به بررسی انواع هواپیماهای مسافربری فعال در ایران و ویژگی‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.

ناوگان هوایی ایران شامل انواع مختلفی از هواپیماهای مسافربری است که توسط شرکت‌های هواپیمایی مختلف برای پروازهای داخلی و بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این هواپیماها بر اساس ظرفیت مسافر و برد پروازی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.

این دسته از هواپیماها برای مسیرهای داخلی و پروازهای کوتاه‌مدت استفاده می‌شوند و معمولاً بین ۵۰ تا ۱۲۰ مسافر ظرفیت دارند. از جمله مدل‌های فعال در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ATR 72 (ظرفیت ۷۰ نفر، مناسب برای مسیرهای کوتاه و فرودگاه‌های کوچک)
• فوکر ۱۰۰ (ظرفیت ۱۰۹ نفر، مناسب برای پروازهای کوتاه و متوسط)
• سوخو سوپرجت ۱۰۰ (ظرفیت ۹۸ نفر، جدیدترین هواپیمای منطقه‌ای در ایران)

این هواپیماها معمولاً در مسیرهای کوتاه مانند تهران – اصفهان، مشهد – تبریز، و شیراز – بندرعباس به کار گرفته می‌شوند.

این دسته از هواپیماها برای پروازهای داخلی و بین‌المللی کوتاه تا متوسط استفاده می‌شوند و ظرفیت آن‌ها بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ مسافر است. مدل‌های رایج در ایران شامل:

• ایرباس A320 (ظرفیت ۱۵۰-۱۸۰ نفر، پرکاربردترین هواپیمای برد متوسط در ایران)
• بوئینگ ۷۳۷ (کلاسیک و نسل جدید) (ظرفیت ۱۳۰-۱۸۰ نفر)
• مک‌دانل داگلاس MD-82/83 (ظرفیت ۱۵۰ نفر، قدیمی اما همچنان فعال)

این هواپیماها معمولاً در مسیرهای داخلی پرمسافر (مانند تهران – مشهد) و برخی مقاصد منطقه‌ای (مانند تهران – استانبول) استفاده می‌شوند.

این نوع هواپیماها برای پروازهای بین‌المللی و مسیرهای طولانی طراحی شده‌اند و ظرفیت بالایی (بیش از ۲۰۰ نفر) دارند. برخی از مدل‌های فعال در ایران:

• ایرباس A300-600 (ظرفیت ۲۵۰-۳۰۰ نفر، مورد استفاده برای مسیرهای طولانی‌تر)
• ایرباس A310 (ظرفیت ۲۸۰-۲۹۰ نفر، همچنان در برخی شرکت‌های ایرانی فعال)
• بوئینگ ۷۴۷ (مدل‌های ۱۰۰، ۲۰۰ و SP) (ظرفیت بیش از ۳۰۰ نفر، مورد استفاده در مسیرهای طولانی)

این هواپیماها بیشتر برای پروازهای بین‌المللی طولانی‌مدت مانند تهران – لندن، تهران – پکن، و تهران – کوالالامپور مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ناوگان هوایی ایران از ترکیبی از هواپیماهای برد کوتاه، متوسط و بلند تشکیل شده است که هرکدام برای مقاصد و نیازهای خاصی به کار می‌روند. در حالی که برخی از این هواپیماها نسبتاً قدیمی هستند، شرکت‌های هواپیمایی تلاش دارند تا با نوسازی ناوگان خود، سطح ایمنی و راحتی سفرهای هوایی را ارتقا دهند.

ناوگان هوایی ایران شامل مجموعه‌ای متنوع از هواپیماهای مسافربری از برندهای مختلف است که توسط شرکت‌های هواپیمایی داخلی به کار گرفته می‌شوند. در این بخش، به بررسی مدل‌های رایج و فعال در ایران می‌پردازیم.

شرکت ایرباس یکی از تأمین‌کنندگان اصلی ناوگان هوایی ایران بوده و مدل‌های مختلفی از این برند در خطوط هوایی کشور فعال هستند:

• ایرباس A300-600 – هواپیمای پهن‌پیکر با ظرفیت حدود ۲۵۰-۳۰۰ نفر، مناسب برای پروازهای طولانی‌تر.
• ایرباس A310 – هواپیمای برد بلند با ظرفیت حدود ۲۸۰-۲۹۰ نفر که همچنان در برخی مسیرهای بین‌المللی استفاده می‌شود.
• ایرباس A320 – یکی از پرکاربردترین هواپیماهای برد متوسط در ایران، با ظرفیت ۱۵۰-۱۸۰ نفر، مناسب برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای.
• ایرباس A321 – نسخه کشیده‌تر A320 با ظرفیت بالاتر، مناسب برای مسیرهای پرتردد.
• ایرباس A330 – هواپیمای پهن‌پیکر جدیدتر که در برخی شرکت‌های داخلی برای پروازهای دوربرد استفاده می‌شود.

هواپیماهای بوئینگ نیز از دهه‌های گذشته در ایران مورد استفاده قرار گرفته‌اند و مدل‌های مختلفی از این برند در ناوگان کشور فعال هستند:

• بوئینگ ۷۲۷ – یکی از قدیمی‌ترین مدل‌های بوئینگ که هنوز برخی از شرکت‌ها در مسیرهای خاص از آن استفاده می‌کنند.
• بوئینگ ۷۳۷ (سری کلاسیک و NG) – هواپیمای پرکاربرد برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای با ظرفیت حدود ۱۳۰-۱۸۰ نفر.
• بوئینگ ۷۴۷ (مدل‌های ۱۰۰، ۲۰۰ و SP) – هواپیمای پهن‌پیکر با ظرفیت بیش از ۳۰۰ نفر، مورد استفاده در مسیرهای طولانی و حج.
• بوئینگ ۷۵۷ – برخی مدل‌های این هواپیما به‌صورت محدود در ایران فعال هستند.

این برند آمریکایی که اکنون بخشی از بوئینگ محسوب می‌شود، همچنان در ناوگان ایران حضور دارد:

• مک‌دانل داگلاس MD-۸۲ و MD-83 – هواپیماهای برد متوسط با ظرفیت حدود ۱۵۰ نفر که هنوز در برخی شرکت‌های ایرانی فعال هستند.

• این هواپیمای روسی با ظرفیت ۹۸ نفر یکی از جدیدترین مدل‌هایی است که به ناوگان ایران اضافه شده و برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای به کار می‌رود.

• یک هواپیمای توربوپراپ سبک با ظرفیت ۷۰ نفر، مناسب برای پروازهای کوتاه و فرودگاه‌های کوچک. این مدل در برخی شرکت‌ها مانند ایران‌ایر و آسمان فعال است.

• فوکر ۱۰۰ – هواپیمای هلندی با ظرفیت حدود ۱۰۹ نفر که هنوز در خطوط داخلی ایران استفاده می‌شود.
• BAe 146 – یک هواپیمای کوچک‌تر که در برخی مسیرهای کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ناوگان هوایی ایران شامل ترکیبی از هواپیماهای پهن‌پیکر و باریک‌پیکر، جت‌های منطقه‌ای و توربوپراپ‌هاست. باوجود چالش‌های نوسازی ناوگان، شرکت‌های هواپیمایی ایرانی همچنان تلاش می‌کنند با حفظ و بهینه‌سازی این هواپیماها، نیازهای حمل‌ونقل هوایی کشور را تأمین کنند.

صنعت هوانوردی ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که بر عملکرد شرکت‌های هواپیمایی و کیفیت خدمات تأثیر مستقیم می‌گذارد. مهم‌ترین این چالش‌ها شامل تحریم‌ها و محدودیت‌های خرید هواپیما، فرسودگی ناوگان و مشکلات نگهداری، و نیاز به نوسازی و به‌روزرسانی ناوگان است.

یکی از اساسی‌ترین موانع رشد صنعت هوانوردی در ایران، تحریم‌های بین‌المللی است که تأثیر گسترده‌ای بر تأمین قطعات و خرید هواپیماهای جدید داشته است. این تحریم‌ها:

• باعث عدم دسترسی به هواپیماهای نو و دست دوم با شرایط مناسب شده است.
• تأمین قطعات یدکی برای تعمیر و نگهداری هواپیماها را دشوار کرده است.
• امکان نوسازی ناوگان را محدود کرده و شرکت‌های هواپیمایی را به استفاده از هواپیماهای قدیمی‌تر و پرهزینه وادار کرده است.

در برخی مقاطع، قراردادهای مهمی برای خرید هواپیما از شرکت‌هایی مانند ایرباس و بوئینگ امضا شد، اما به دلیل بازگشت تحریم‌ها، بسیاری از این قراردادها اجرایی نشدند.

به دلیل محدودیت در خرید هواپیماهای جدید، سن متوسط ناوگان هوایی ایران بیش از ۲۵ سال است، در حالی که در بسیاری از کشورهای پیشرفته این عدد زیر ۱۰ سال است. این فرسودگی مشکلاتی را به همراه دارد:

• افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری – هواپیماهای قدیمی نیاز به تعمیرات مداوم دارند که هزینه‌بر است.
• افزایش تأخیرها و لغو پروازها – خرابی‌های ناگهانی و کمبود قطعات منجر به مشکلات عملیاتی می‌شود.
• کاهش ایمنی پروازها – استفاده از فناوری‌های قدیمی می‌تواند احتمال نقص فنی را افزایش دهد.

برخی شرکت‌های ایرانی سعی کرده‌اند با اجاره هواپیماهای دست دوم از کشورهای دیگر، مشکل کمبود ناوگان را تا حدی برطرف کنند، اما این راه‌حل موقتی است.

برای ارتقای کیفیت خدمات هوایی، نوسازی ناوگان یک ضرورت است. این نوسازی می‌تواند شامل:

• خرید هواپیماهای جدید یا دست دوم با سن کم
• استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش مصرف سوخت و افزایش ایمنی
• سرمایه‌گذاری در آموزش خدمه و کادر فنی برای بهبود استانداردهای عملیاتی

در سال‌های اخیر، برخی شرکت‌های هواپیمایی مانند ایران‌ایر و ماهان‌ایر تلاش کرده‌اند با ورود مدل‌های جدیدتری مانند ATR ۷۲ و سوخو سوپرجت ۱۰۰، تا حدی ناوگان خود را به‌روز کنند. با این حال، چالش‌های اقتصادی و تحریم‌ها همچنان مانع از نوسازی گسترده ناوگان شده است.

تحریم‌ها، فرسودگی هواپیماها، و مشکلات نگهداری از جمله مهم‌ترین موانع پیش روی صنعت هوانوردی ایران هستند. برای حل این مشکلات، نیاز به سرمایه‌گذاری در نوسازی ناوگان، گسترش همکاری‌های بین‌المللی، و توسعه زیرساخت‌های فنی و تعمیراتی وجود دارد. آینده این صنعت به میزان توانایی کشور در مدیریت این چالش‌ها بستگی دارد.

با وجود چالش‌های فعلی، صنعت هوانوردی ایران همچنان پتانسیل بالایی برای توسعه دارد. در صورتی که موانعی مانند تحریم‌ها کاهش یابد و سرمایه‌گذاری مناسبی در این بخش انجام شود، می‌توان انتظار داشت که ناوگان هوایی کشور نوسازی شود، همکاری‌های بین‌المللی گسترش یابد و کیفیت خدمات پروازی بهبود پیدا کند. در ادامه، به مهم‌ترین مسیرهای پیش روی هوانوردی مسافری ایران می‌پردازیم.

با توجه به فرسودگی ناوگان هوایی، یکی از اولویت‌های اصلی شرکت‌های هواپیمایی ایران، نوسازی و بهینه‌سازی ناوگان است. در این راستا، چندین برنامه در نظر گرفته شده است:

• خرید یا اجاره هواپیماهای جدید: برخی شرکت‌های داخلی مانند ایران‌ایر، ماهان و قشم‌ایر به دنبال خرید هواپیماهای جدیدتر هستند. در سال‌های اخیر، تعدادی ATR ۷۲ و سوخو سوپرجت ۱۰۰ به ناوگان اضافه شده‌اند، اما نیاز به مدل‌های جدیدتری مانند ایرباس A320neo و بوئینگ ۷۳۷ MAX همچنان احساس می‌شود.
• تمرکز بر هواپیماهای منطقه‌ای و کوتاه‌برد: با توجه به محدودیت‌های موجود، بسیاری از ایرلاین‌های ایرانی در تلاش هستند تا هواپیماهای کوچک‌تر و کارآمدتری را وارد ناوگان کنند که بتوانند در پروازهای داخلی و منطقه‌ای عملکرد بهتری داشته باشند.
• بهینه‌سازی ناوگان موجود: برخی از شرکت‌های هواپیمایی در حال سرمایه‌گذاری روی نگهداری و ارتقای سیستم‌های ناوبری و فنی هواپیماهای فعلی خود هستند تا از آن‌ها برای مدت بیشتری استفاده کنند.

در صورت کاهش محدودیت‌های بین‌المللی، همکاری با شرکت‌های هواپیمایی و سازندگان بزرگ جهانی می‌تواند به توسعه صنعت هوانوردی ایران کمک کند. برخی فرصت‌های پیش رو شامل:

• همکاری با شرکت‌های هواپیماسازی: در گذشته، قراردادهایی با ایرباس، بوئینگ و بمباردیه برای خرید هواپیماهای جدید امضا شده بود، اما به دلیل تحریم‌ها اجرایی نشد. در صورت بهبود شرایط، این قراردادها می‌توانند مجدداً فعال شوند.
• افزایش پروازهای بین‌المللی: ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، می‌تواند هاب هوایی منطقه‌ای باشد. همکاری با ایرلاین‌های بین‌المللی و ایجاد پروازهای ترانزیتی می‌تواند به توسعه اقتصادی کمک کند.
• توسعه همکاری‌های منطقه‌ای: کشورهایی مانند روسیه، چین و هند می‌توانند در تأمین هواپیماها و قطعات یدکی نقش داشته باشند. در حال حاضر، همکاری با روسیه برای خرید سوخو سوپرجت ۱۰۰ یکی از گزینه‌های موجود است.

آینده صنعت هوانوردی ایران به نوسازی ناوگان، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و گسترش همکاری‌های بین‌المللی بستگی دارد. اگر تحریم‌ها کاهش یابد و برنامه‌های توسعه‌ای اجرا شوند، می‌توان انتظار داشت که کیفیت خدمات پروازی افزایش یابد، تأخیرها کاهش پیدا کند و ایران به جایگاه مطلوب‌تری در هوانوردی منطقه‌ای و بین‌المللی برسد.

بوئینگ (Boeing) و ایرباس (Airbus) دو غول بزرگ صنعت هواپیماسازی جهان هستند که رقابت شدیدی در تولید هواپیماهای مسافربری دارند. هر دو شرکت مدل‌های متنوعی برای بردهای کوتاه، متوسط و بلند تولید می‌کنند، اما تفاوت‌هایی در طراحی، فناوری، عملکرد و تجربه پرواز آن‌ها وجود دارد.

• بوئینگ: یک شرکت آمریکایی که در سال ۱۹۱۶ تأسیس شد و یکی از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان هواپیما در جهان است. اولین هواپیماهای جت مسافربری آن در دهه ۱۹۵۰ معرفی شدند.
• ایرباس: یک شرکت اروپایی که در سال ۱۹۷۰ تأسیس شد و با حمایت کشورهای اروپایی (فرانسه، آلمان، اسپانیا و بریتانیا) به سرعت به رقیب اصلی بوئینگ تبدیل شد.

 طراحی بدنه و کابین خلبان

 بوئینگ:

• طراحی کابین خلبان به‌صورت سنتی‌تر و آنالوگ‌تر است.
• در بسیاری از مدل‌ها، کنترل هواپیما توسط یُک (Yoke) (دسته کنترل به شکل فرمان) انجام می‌شود.
• طراحی داخلی کابین بسته به مدل متفاوت است اما معمولاً ارگونومیک‌تر و مناسب پروازهای طولانی است.

 ایرباس:

• از تکنولوژی‌های دیجیتال و نمایشگرهای پیشرفته‌تر در کابین خلبان استفاده می‌کند.
• کنترل هواپیما به‌جای یُک با جوی‌استیک (Sidestick) انجام می‌شود که به خلبان آزادی حرکت بیشتری می‌دهد.
• طراحی داخلی کابین هواپیماهای ایرباس معمولاً مدرن‌تر و کم‌صداتر است.

 بوئینگ:

• سیستم کنترل پرواز بیشتر به مهارت خلبان وابسته است و کنترل دستی بیشتری به او می‌دهد.
• در برخی مدل‌ها، خلبان می‌تواند سیستم خودکار را کنار بگذارد و کنترل کاملاً دستی داشته باشد.
• فناوری “Fly-by-Wire” (کنترل دیجیتالی) در برخی مدل‌های جدیدتر (مانند ۷۸۷) به کار رفته است.

 ایرباس:

• تقریباً تمام مدل‌های جدید از فناوری “Fly-by-Wire” استفاده می‌کنند که تصمیمات خلبان را با الگوریتم‌های پیشرفته پردازش و محدود می‌کند تا ایمنی بیشتر شود.
• سیستم کامپیوتری ایرباس معمولاً از ورود اشتباهات انسانی جلوگیری کرده و امنیت را افزایش می‌دهد، اما برخی خلبانان آن را کمتر منعطف می‌دانند.

 

 ایرباس در ایران

• مدل‌های A300، A310، A۳۲۰ و A340 به طور گسترده در ناوگان ایران استفاده می‌شوند.
• به دلیل تحریم‌ها، قرارداد خرید A320neo و A350 اجرایی نشد.
• در سال‌های اخیر، مدل‌های ATR ۷۲ (متعلق به ایرباس) برای پروازهای داخلی خریداری شد.

 بوئینگ در ایران

• مدل‌های قدیمی مانند بوئینگ ۷۲۷، ۷۳۷ کلاسیک، ۷۴۷ و ۷۵۷ همچنان در برخی شرکت‌ها فعال هستند.
• مدل‌های جدیدتر مانند بوئینگ ۷۸۷ و ۷۳۷ MAX به دلیل تحریم‌ها وارد ناوگان ایران نشدند.

صنعت هوانوردی مسافری ایران یکی از بخش‌های کلیدی حمل‌ونقل کشور است که باوجود چالش‌های متعدد، همچنان ظرفیت بالایی برای رشد و توسعه دارد. تحریم‌های بین‌المللی، فرسودگی ناوگان و مشکلات تأمین قطعات از جمله موانع اساسی این صنعت هستند که تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد شرکت‌های هواپیمایی گذاشته‌اند. در حال حاضر، بسیاری از ایرلاین‌های ایرانی با ناوگان قدیمی و هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری مواجه‌اند که باعث افزایش تأخیرها، کاهش کیفیت خدمات و محدودیت در پروازهای بین‌المللی شده است.

بااین‌حال، فرصت‌هایی مانند همکاری با شرکت‌های روسی، چینی و سایر تأمین‌کنندگان غیرغربی، توسعه پروازهای منطقه‌ای و تلاش برای نوسازی تدریجی ناوگان می‌تواند مسیر این صنعت را تغییر دهد. سرمایه‌گذاری در خرید هواپیماهای جدید، استفاده از مدل‌های کارآمدتر و ایجاد زیرساخت‌های بهتر برای نگهداری و تعمیر هواپیماها از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود وضعیت فعلی کمک کند.

در چشم‌انداز آینده، اگر موانع موجود کاهش یابند، ایران می‌تواند نقش مهمی در هوانوردی منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا کند. قرارگیری در مسیرهای هوایی استراتژیک و ظرفیت بالای مسافرت‌های داخلی و خارجی، این امکان را فراهم می‌کند که کشور به هاب هوایی منطقه تبدیل شود. اما این هدف تنها در صورت رفع محدودیت‌ها، افزایش سرمایه‌گذاری و به‌روزرسانی ناوگان محقق خواهد شد.

در حال حاضر، ناوگان هوایی ایران شامل هواپیماهای ایرباس (A300، A320، A330)، بوئینگ (۷۳۷، ۷۴۷)، مک‌دانل داگلاس (MD-82, MD-83)، سوخو سوپرجت ۱۰۰ و ATR 72 است. برخی از این مدل‌ها برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای و برخی برای پروازهای بین‌المللی استفاده می‌شوند.

یکی از دلایل اصلی قدیمی بودن هواپیماها در ایران، تحریم‌های اقتصادی و بین‌المللی است که مانع از خرید هواپیماهای جدید شده است. به همین دلیل، ایران مجبور به استفاده از هواپیماهای قدیمی‌تر و نیاز به نوسازی و تعمیرات مداوم دارد.

هواپیماهای ایرباس بیشتر برای برد متوسط و پروازهای منطقه‌ای استفاده می‌شوند (مانند A320 و A310)، در حالی که هواپیماهای بوئینگ معمولاً برای برد بلند و پروازهای بین‌المللی (مانند ۷۴۷ و ۷۷۷) استفاده می‌شوند. همچنین، در طراحی و سیستم‌های کنترل پرواز تفاوت‌هایی وجود دارد؛ ایرباس بیشتر از سیستم دیجیتال و بوئینگ از سیستم‌های سنتی‌تر استفاده می‌کند.

ایران چندین قرارداد خرید هواپیما با شرکت‌های بزرگی مانند ایرباس و بوئینگ پس از توافق هسته‌ای ایران (برجام) امضا کرده بود، اما به دلیل بازگشت تحریم‌ها، این خریدها متوقف شد. به همین دلیل، نوسازی ناوگان به میزان کافی انجام نگرفته است.

برای پروازهای داخلی معمولاً از هواپیماهای ATR 72 (برای پروازهای کوتاه و منطقه‌ای)، Fokker 100 و مدل‌های ایرباس A320 استفاده می‌شود. این هواپیماها به دلیل ظرفیت مناسب و برد کوتاه، برای مسیرهای داخلی ایده‌آل هستند.

بله، سوخو سوپرجت ۱۰۰ یکی از مدل‌های مدرن است که در ناوگان هوایی ایران مورد استفاده قرار گرفته است. این هواپیما ظرفیت بین ۸۰ تا ۱۰۰ مسافر را دارد و برای پروازهای منطقه‌ای و کوتاه‌برد بسیار مناسب است. سوخو ۱۰۰ از فناوری پیشرفته‌تری نسبت به هواپیماهای قدیمی‌تر استفاده می‌کند.

ATR 72 یک هواپیمای موتور توربوفن با ظرفیت حدود ۷۰ تا ۷۵ مسافر است و بیشتر برای پروازهای کوتاه‌برد داخلی و مناطق دورافتاده و جزیره‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هواپیما به دلیل کارایی بالا و هزینه‌های عملیاتی پایین، در ایران محبوب است.

فرسودگی ناوگان و کمبود قطعات یدکی از مشکلات اصلی هستند. تحریم‌ها مانع از دسترسی به قطعات اصلی برای تعمیر و نگهداری هواپیماها شده است. این مشکل باعث افزایش هزینه‌ها و تأخیر در تعمیرات و نگهداری می‌شود.

هواپیماهای منطقه‌ای مانند ATR 72 و Fokker 100 به دلیل برد کوتاه‌تر و هزینه‌های کمتر برای پروازهای داخلی و مناطق دورافتاده مناسب‌تر هستند. این نوع هواپیماها به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهند و برای مسیرهای کوتاه‌تر بهینه باشند.

بله، ایران برنامه‌هایی برای نوسازی ناوگان هوایی دارد که شامل خرید هواپیماهای جدید از ایرباس و بوئینگ و همچنین همکاری با تولیدکنندگان هواپیماهای روسی و چینی مانند سوخو و بوینگ ۷۳۷ MAX می‌شود. این برنامه‌ها بستگی به رفع تحریم‌ها و بهبود شرایط اقتصادی دارند.

مطالب مرتبط :
آشنایی با شرکت هواپیمایی آسمان
اگر پنجره هواپیما بشکند چه اتفاقی می افتد؟
کدام صندلی های هواپیما برای یک پرواز راحت مناسب است؟