شهر دزفول در خوزستان پیشینه چند هزارساله‌ای دارد که آن را به یکی از طولانی‌ترین شهرهای ایران تبدیل کرده است. جاذبه‌های تاریخی و طبیعی آن زیاد است و در داخل و اطراف آن شما می‌توانید با دیدنی‌هایی روبرو شوید که مانند آن‌ها را شاید دیگر در هیچ نقطه‌ای از جهان مشاهده نکنید. دژ زیبا و طبیعی محمد علی خان و همین‌طور جاده عجیب و سبزی که به آن منتهی می‌شود، از جمله دیدنی‌ترین نقاط شهر دزفول است. این دژ را با نام دژ علی مردان خان هم می‌شناسند که یکی از قدیمی‌ترین و البته باشکوه‌ترین نقاط شهر دزفول به حساب می‌آید.
دژ علی مردان خان و یک گردش کوتاه
آدرس: استان خوزستان، شهرستان دزفول، ۲۵ کیلومتری شمال شهر زیبای سردشت و ۶۵ کیلومتری شمال دزفول.
دژ علی مردان خان یک دژ کاملاً طبیعی است که دیواره‌های آن دیواره‌های طبیعی کوه هستند. ارتفاع آن‌ها ۱۵۵۰ متر تخمین زده شده است. این دژ شانه‌به‌شانه با کوه هفت تنان در منطقه خوزستان قرار گرفته و تنها با یک راه ورود و خروج به شما اجازه می‌دهد که در دل آن گردش کنید. شاید تصور کنید که این منطقه آب‌وهوایی گرم و طبیعتی نه‌چندان سبز دارد. اما ما قرار است شما را از جاده‌هایی سرسبز و جویبارها و آبشارهای خروشان عبور دهیم و در نهایت در دل دژ محمد علی خان با هم گردش، تفریح و استراحت کنیم.
گذری بر تاریخ دژ علی محمد خان
دژ سردشت یا دژ محمد علی خان یا دژ علی مردان خان دقیقاً در سال ۱۲۳۲ مکانی برای مبارزات فردی به نام “محمد علی خان اول” و همین‌طور “محمود صالح چهار لنگ بختیاری” بود. این دو نفر بر علیه ظلم‌های فردی به نام “خانلر میرزا احتشام الدوله” حاکم وقت لرستان و همین‌طور خوزستان و پسرش “ابراهیم میرزا ” که هر دو از حاکمان منسوب به دوره قاجار بودند، قیام کردند. مورخان بر این باورند این دژ را به همین دلیل به نام محمد علی خان نام‌گذاری کردند. ضمن اینکه در کتاب‌های تاریخی این دژ را به نام‌های دز، دز استوار، مندزون یا دژ محمد علی خان هم نام نهاده‌اند. در ادامه روایت‌های تاریخی مربوط به دژ این‌گونه آمده است که:
سردار علی مردان خان برادر محمدعلی‌خان و صاحب این دژ بود که در سال ۱۳۰۷ جمعیتی را تحت عنوان هیئت اجتماعی بختیاری تشکیل می‌دهد. بعد از اینکه طوایف بختیاری زیادی به این هیئت پیوستند، همگی در مقابل رضاشاه قیام می‌کنند. رضاشاه هم برای سرکوب‌کردن این گروه، نیروهای خود را به منطقه اعزام می‌کند. علی مردان خان و همراهانش بعد از اینکه یک سال جنگ و نزاع پارتیزانی با نیروهای رضاشاه داشتند، با وساطت‌کردن برخی از خان‌ها تسلیم می‌شوند و علی مردان خان به تهران می‌رود.
بعد از مدتی وی را در تهران دستگیر کرده و به زندان قصر منتقل می‌کنند. در ادامه هم وی را در یکی از روزهای ماه اسفند در سال ۱۳۱۳ اعدام می‌کنند. بر طبق گفته افراد و راهنمایان محلی در این منطقه، دیوارهای دژ بسیار بلند است که همگی متعلق به دیواره‌های کوه بوده و به همین دلیل دسترسی به قله بسیار سخت خواهد شد. همین موضوع سبب شده که یک دژ طبیعی در این منطقه به وجود آید که البته در گذشته از این دژ به عنوان پناهگاه یا یک بنای نظامی استفاده می‌کردند. برخی نیز می‌گویند که یک بنای قلعه مانند در گذشته دقیقاً بر فراز این دژ وجود داشته است.
دژ محمد علی خان به لحاظ موقعیت جغرافیایی
همان‌طور که می‌دانید دزفول در جنوب غرب ایران قرار گرفته و جزء شهرهایی است که دقیقاً شمال خوزستان را تشکیل می‌دهند. این شهر جاذبه‌های دیدنی و طبیعی فراوانی دارد که دژ محمد علی خان یکی از آن جاذبه‌ها محسوب می‌شود. فاصله دزفول از تهران ۷۲۱ کیلومتر است و تا اهواز هم ۱۵۵ کیلومتر مسافت دارد. ضمن اینکه دزفول فقط ۳۰۰ کیلومتر با دریا فاصله داشته و شما به‌راحتی می‌توانید خودتان را از این شهر به خلیج‌فارس برسانید.
دژ علی مردان خان در سردشت خوزستان واقع شده و از شمال شهر سردشت تنها ۲۵ کیلومتر فاصله دارد. ضمن اینکه به‌موازات کوه هفت تنان در رشته‌کوه زاگرس واقع شده و در ۶۵ کیلومتری شمال شرق دزفول است. شما می‌توانید از “دزفول” تا “سالند” که مرکز بخش سردشت است را با یک فاصله ۴۵ کیلومتری طی کنید. از آن قسمت هم یک مسیر کوهستانی ۲۵ کیلومتری در مقابل شما که در انتها شما را به دژ طبیعی محمد علی خان می‌رساند. شاید باور نکنید اما از ابتدایی‌ترین قسمت و مسیر کوهستانی این دژ چشم‌اندازهای خارق‌العاده‌ای در مقابل شماست که همگی متعلق به کوه هفت تنان بوده و تصاویر بی‌نظیری را برای شما خلق می‌کنند.
اقامتی جذاب در کنار دژ محمد علی خان
اگر قصد سفر به دزفول و بازدید از دژ علی مردان خان یا دژ محمد علی خان را داشتید، بد نیست بدانید که یک آبشار دوقلو در دامنه دژ قرار گرفته. آبشاری که در سمت راست قرار دارد جریان آب کمتری داشته و دقیقاً در پشت یک درخت مورد پنهان شده. اما آبشاری که در سمت چپ قرار دارد کاملاً مشخص و واضح است. رنگ این دژ خاکی بوده و در برخی از نقاط سیاه و تیره می‌شود که همین موضوع سبب شده این بنا ابهت ویژه‌ای در نگاه بیننده داشته باشد. پوشش گیاهی که در اطراف دژ قرار گرفته به‌واسطه وجود آب و آبشار، جلوه‌ای طبیعی و بسیار زیبا را به منطقه داده است.
کمپی که درست در مقابل این آبشار دوقلو قرار گرفته یکی از ایده‌آل‌ترین گزینه‌ها برای اقامت محسوب می‌شود که اگر علاقه‌مند به طبیعت هستید، توصیه می‌کنیم در آن اقامت کنید. در این قسمت از محیط اطراف دژ چند اتاق مسقف سنگی و کوچک تعبیه شده که عشایر برای گذراندن اوقات استراحت خود از آن‌ها استفاده می‌کنند. این اتاقک‌ها در شرایط آب‌وهوایی مناسبی هستند و شما با رعایت نکات ایمنی می‌توانید از آن‌ها به عنوان پناهگاه هم استفاده کنید. البته بد نیست بدانید که نمی‌توانید شب را در این اتاق‌ها سپری کنید. چون سقف آن‌ها نمی‌تواند به طور کامل از ریزش قطرات آب و باران جلوگیری کند.
بهترین زمان برای سفر به دژ علی مردان خان
اگر قصد سفر به دژ محمد علی خان را داشتید توصیه می‌کنیم آذرماه تا اوایل اردیبهشت‌ماه را انتخاب کنید. دشت‌های این منطقه مملو از گل زردرنگ خاکشیر هستند که یکی از بدیع‌ترین و خوش جلوه ترین جاذبه‌های این منطقه در فصل بهار محسوب می‌شود که توصیه می‌کنیم به هیچ عنوان تماشای آن‌ها را از دست ندهید. تماشاکردن این دژ در آب‌وهوای مه‌آلود هم یک تجربه ترسناک و البته منحصر به فرد است که در روزهای آفتابی برای شما میسر نخواهد بود. البته دقت کنید که اگر در شرایط مه‌گرفتگی قصد صعود به دژ را داشتید، بدون شک خطراتی در سر راه شما قرار دارد.
بهترین مسیر دسترسی به دژ علی مردان خان
برای رسیدن به دژ محمد علی خان باید در جاده سردشت بعد از اینکه از روستای “گوروی” یا “توت علیا” عبور کردید، به سمت چپ رفته و وارد یک جاده فرعی به نام جاده “احمد فداله” شوید. بعد از آن در این جاده فرعی اول از همه به روستای “لب سفید” خواهید رسید. بعد از آن جاده کمی ارتفاع می‌گیرد و کم‌کم شما بلوط‌های زاگرس را می‌بینید که با پاهای خود به استقبال شما آمده‌اند. روستای بعدی در مسیر شما روستای “ابوالحسن” نام دارد که باید از این روستا هم عبور کرده و تقریباً مسیری ۶ کیلومتری را رانندگی کنید.
بعد از طی‌کردن این مسیر، شما به یک دژ باشکوه می‌رسید که در سمت چپ قرار گرفته و بدون شک در همان نگاه اول شما را متحیر خواهد کرد. جالب اینجاست که بدانید ارتفاع این جاده در مسیر نزدیک به دژ علی مردان خان از سطح دریا ۸۵۰ متر تخمین زده شده است. دقیقاً در مقابل این دژ یک دره در زیر پای شما وجود دارد که با راه باریک آن شما به‌راحتی می‌توانید مسیر پایین دره را در پیش بگیرید.
این مسیر کوتاه است و پر از درختان بادام‌کوهی و بلوط که فقط طی‌کردن آن ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. در ادامه راه از انتهای مسیر پاکوب تا پای کوه نیز جاده‌ای مشخص قرار دارد که شما می‌توانید با طی‌کردن آن به کوه برسید. در ابتدای مسیر حرکتی شما به سمت دژ، مناطق جذاب و شگفت‌انگیز دیگری هم وجود دارند. منطقه شگفت‌انگیز “گاومیر” که یک منطقه وسیع و بزرگ است و از روی بلندی‌های جاده، چشم‌اندازی رؤیایی و اروپایی را در مقابل شما به نمایش درمی‌آورد. بعد از آن وارد جاده‌های پر پیچ‌وخم و سرسبزی خواهید شد و به‌راحتی می‌توانید جاده پهن و گسترده منتهی به دژ علی محمد خان را از پشت کوه‌ها تماشا کنید. این دژ کاملاً طبیعی در اصل یکی از کوه‌های پر عظمت دوران گذشته خود است.
مطالب مرتبط
نکات و توصیه‌هایی برای بازدید از دژ محمدعلی خان
در ادامه نکاتی را با شما به اشتراک می‌گذاریم که بهتر است در زمان حضور در منطقه این دژ و بازدید از آن، این نکات را در نظر بگیرید.
- اگر تصمیم داشتید یک نمای کامل از این دژ را در قاب عکس خود قرار دهید، باید از فاصله دور شروع به عکاسی‌کردن کنید. چون ابعاد دژ بسیار بزرگ است و هرچه به آن نزدیک‌تر شوید، دوربین شما کمتر می‌تواند تمام وسعت آن را ثبت کند. ا
- اگر به دنبال نقطه مناسبی برای شروع کوه‌پیمایی خود هستید، باید حتماً از راهنمایان محلی کمک بگیرید. ضمن اینکه می‌توانید برای مسیریابی از نقشه‌ها هم استفاده کنید.
- نکته بعد اینکه شما می توانید از هر دو سمت آبشار دوقلو خود را به دژ برسانید و البته با چشم انداز های متفاوت و زیبایی منطقه را از بالا مشاهده کنید. طول این مسیر تقریبا ۲۰ دقیقه تا ۳۰ دقیقه است و تفاوتی نمی کند که شما به سمت آبشار سمت راست حرکت کنید یا خود را از آبشار سمت چپ به دژ برسانید.
- اگر قصد کوه‌پیمایی دارید می‌توانید فاصله بیشتری را هم طی کنید و از نقاط مختلف خودتان را به دژ برسانید. مسیری که شما را به دژ می‌رساند مسیری آسان و تقریباً صاف است. بر همین اساس کوهنوردان و طبیعت‌گردان به‌راحتی این مسیر را طی می‌کنند. ضمن اینکه تنها موضوعی که ممکن است کمی مسیر رسیدن شما به دژ را سخت کند، بارش باران یا وزش باد خواهد بود.
- حتماً قبل از هر چیز شرایط آب‌وهوایی را بررسی کنید. اگر قصد شما این است که خودتان را به نوک قله برسانید توصیه می‌کنیم که حتماً از راهنمایان محلی کمک بگیرید. رسیدن به نوک قله به دلیل صخره‌ای بودن مسیر، کمی دشوار است.
- در مسیر کوهستانی پیشروی شما هیچ فروشگاه و بوفه‌ای وجود ندارد. پس توصیه می‌کنیم تمام لوازم شخصی و تجهیزات موردنیاز را با خود همراه کنید. ضدآفتاب، عینک‌آفتابی، داروهای لازم، خوراکی، آب و کلاه را حتماً در کوله‌پشتی خود قرار دهید. ضمن اینکه در زمان بارندگی هم حتماً از پانچو استفاده کنید.
- برای دسترسی به دژ باید با ماشین شخصی یا تورهای گردشگری به این منطقه رفته و سپس به بالای دژ بروید. نکته مهم این است که هیچ تاکسی یا اتوبوسی برای رساندن شما در این مسیر وجود ندارد.
- دژ علی مردان خان تقریباً یک ساعت از جاده اصلی مسیر دزفول به سالند فاصله دارد. در طول مسیر هم یک جاده کاملاً آسفالت در مقابل شما قرار دارد که باریک و کوهستانی است.
- اگر در فصول بارندگی و سرد به این منطقه سفر کردید، به‌راحتی می‌توانید جریان‌های کوچک و بزرگ آب را که به زیبایی از کوه اصلی و کوه‌های اطراف سرازیر شده و به سمت پایین می‌آیند، مشاهده کنید که جلوه‌ای بدیع و باورنکردنی به این دژ بخشیده‌اند.
دژی به قدمت طبیعت سرسبز ایران
استان خوزستان و دزفول در کنار سایر مناطق، شهرها و روستاهای این منطقه، زیبایی‌های منحصر به فرد تاریخی و طبیعی دیگری هم دارند. دژ محمدعلی خان تنها یکی از جلوه‌های بی‌بدیل زیبایی طبیعت در این منطقه است که توصیه می‌کنیم در صورت سفر به خوزستان و شهر دزفول، حتماً از این دژ تاریخی و طبیعی هم دیدن کنید.
۱ نظرات
سلام فقط در روزهای ابری و بارانی زیباست…