جنگ هیچگاه خاطره خوشی نیست و اثر خوبی از خود برای ما برجای نمی‌گذارد. گاها یک اتفاق پیش‌بینی نشده است که می‌تواند در لحظه‌ای، زندگی شما را تغییر دهد و تمام محاسباتتان را به هم بریزد. این یک رویداد بزرگ است و بزرگی آن به‌قدری است که بعد از به اتمام رسیدنش ترجیح ما بر ایجاد یک مکان برای یادآوری این مهم و به نوعی قدردانی از سربازانی است که خالصانه جان خود را برای دفاع از میهنشان فدا کردند.
امروز با هم گذاری بر موزه جنگ جهانی دوم ونگارد خواهیم داشت.
موزه جنگ جهانی دوم ونگارد؛ از میدان نبرد تا صلح پایدار
آدرس: ایران، گیلان، شهر لاهیجان، جاده لنگرود، رو‌به‌روی هتل آبشار، در کنار رستوران پهلوان عسگر.
گاهی اوقات ما موزه‌ها را صرفاً محل تجمع و جمع‌آوری آثار جنگ و بقایای آن می‌دانیم. اما واقعیت این است که موزه ونگارد چیزی فراتر از محل تجمع باقیمانده‌های جنگ است. این موزه دقیقاً در سال ۱۳۹۴ شمسی توسط فردی با نام “کارن جمال امیدی” با گرد هم آوردن قطعاتی که باقی مانده از جنگ جهانی دوم بودند، ایجاد شد.
تمامی آثاری که در این موزه مشاهده می‌کنید شامل کلاه‌خودها، یونیفرم‌ها، اسناد و مدارک و وسایل و اقلامی است که همگی باقیمانده از جنگ جهانی دوم هستند و در این موزه جمع شده‌اند.
شما در طراحی این موزه با یک روایتگری خاص از جنگ جهانی روبرو هستید. البته در این موزه ۸ اتاق تماتیک وجود دارد که در آن‌ها هر فضایی را زیرکانه به یک بخش از جنگ اختصاص داده‌اند! مثلا اتاق ایران، اتاق متفقین و اتاق متحدین که همگی همه چیز را در مقابل چشمان شما بازسازی و باززنده سازی می‌کنند. نکته جالب اینکه در موزه جنگ جهانی دوم هیچ ۲ فضایی شبیه به یکدیگر نیستنئ و هر کدام به واسطه عکس‌ها و قطعاتی که در خود جای داده‌اند، روایت‌های خاص جنگ جهانی دوم را به گونه‌ای متفاوت برای شما شرح می‌دهند.
گذری بر تاریخ موزه جنگ جهانی دوم ونگارد
پیش از اینکه از تاریخچه موزه جنگ ونگارد با شما سخن بگوییم، بد نیست که کمی از گیلان جان، محل استقرار این موزه و سرگذشت آن هم بدانید. در دورانی از تاریخ روایتگری، چرچیل ایران را یک پل پیروزی برای متفقین نامید و البته این نام‌گذاری هزینه گزافی هم برای ما داشت.
در شهریور ماه سال ۱۳۲۰ شمسی، یک عملیات مشترک میان شوروی و بریتانیا با نام “عملیات توافق” (Operation Countenance) انجام گرفت که در آن شمال کشور ما خصوصاً گیلان جانمان به یک خط مقدم کاملاً ناخواسته برای این عملیات تبدیل شد. متأسفانه آسمان شهرهایی مثل لاهیجان، انزلی و رشت شاهد بمباران‌های هوایی متعددی بودند و در یک بمباران وحشتناک در لاهیجان که آن را به نام “جمعه سیاه” نامیدند، ۲۹ غیرنظامی جان خود را از دست دادند و این یک زخم همیشگی بر پیکر شهر و حافظه کشورمان شد.
در این بازه زمانی بود که بندر انزلی شاهد حضور بیش از صد هزار نفر از پناه‌جویان لهستانی بود که همگی از اردوگاه‌های وحشتناک کار اجباری در شوروی فرار کرده بودند و تمامی این موارد در کنار هم داستانی از امید و درد را برای این شهر به تصویر کشید.
موزه ونگارد با نشان دادن چنین حال و هوایی پایه‌های خود را محکم کرد و متولد شد. این موزه حالا نه تنها زبان گویای جنگ است، بلکه یک یادآوری همیشگی است برای نقش مظلومانه کشورمان ایران و خطه شمالش در آوردگاه شوم جهانی!
معماری موزه جنگ جهانی دوم ونگارد لاهیجان
اولین نکته مهمی که در مورد موزه جنگ جهانی دوم ونگارد لاهیجان باید به آن اشاره کنیم این است که موزه را با انتخابی هوشمندانه در یک مکان عجیب بنا کردند. آقای کارن امیدی، که در اصل مؤسس بسیار جوان بنای موزه ونگارد هستند، به جای اینکه این موزه را تحت عنوان یک بنای یادمان ساخته و ایجاد کنند، با یک نگرش نوین تصمیم گرفتند تا کالبد اصلی و قدیمی یک ساختمان اداری که پیشترها متعلق به “دفتر شرکت تولیدی گیلان پاکت” بود و در دهه ۱۳۵۰ بنا شده بود را جانی دوباره ببخشند.
این باز زنده‌سازی که با رویکرد “استفاده مجدد تطبیقی” در معماری معاصر ایران شناخته می‌شود در اصل یک بیان غنی از فرهنگ است. بنای موزه ساختمانی ۲ طبقه است که از تزیینات کمی بهره برده و کاملاً عملکردگرا و مدرنیستی ساخته شده است. بنایی که حالا به مکانی ایده‌آل برای روایتگری در تاریخ تبدیل شده و شما به عنوان یک بازدید کننده به هیچ عنوان با تکلف و تجمل در این بنا روبرو نیستید.
تمامی بنا چه از بیرون و چه از دورن کاملاً بی‌ادعا و صادقانه به شما اجازه می‌دهد تا هرآنچه که در آن است، با زبان بی‌زبانی خود گویای خاطرات جنگ جهانی دوم باشند. آقای کارن امیدی، تقریباً از سن ۱۵ سالگی مجموعه موجود در موزه را با اشتیاق خاص خود جمع‌آوری کرد و با حمایت خانواده توانست هر تکه از این پازل باقیمانده از جنگ را از گوشه و کنار جهان گرد هم آورد.
نامی که بر موزه گذاشته شد “ونگارد” یا “پیشرو” بوده و واقعاً گویای این موزه و عملکرد اصلی آن است. جالب است بدانید که تمامی گنجینه‌های موجود در این موزه همگی از بلژیک و فرانسه، آلمان، هلند، آمریکا، ایتالیا، جمهوری چک و دیگر شهرها و کشورهای بزرگ و مهم جهان، در لاهیجان گرد هم آمده‌اند تا داستان این برهه از تاریخ را با تمام احساسات خود بیان کنند. اشیائی بسیار نفیس در کنار روزنامه‌های مختلف ایرانی و اسناد و مدارکی که در گوشه گوشه این موزه زندگی می‌کنند تا پنجره‌ای باشند به رویدادهای نانوشته‌ای که گاهاً در تاریخ از قلم افتاده‌اند. در هر اتاق شما می‌توانید سرنوشت‌های متعددی از جنگ جهانی دوم را مشاهده کنید، از “مقاومت استالینگراد” تا “حماسه نرماندی” تا نبردهای دهشتناک و خونبار “مارکت گاردن” و “ایوو جیما” همگی در این موزه خودنمایی می‌کنند.
البته گاهاً در بسیاری از این نبردهای خونین و جهانی نقش کشورهایی چون ایران کاملاً نادیده گرفته می‌شود. اما تاریخ گواه این مهم است که در ماه اوت ۱۹۴۱ میلادی نیروهای شوروی و بریتانیا برای باز کردن یک مسیر حیاتی با هدف رساندن کمک‌های متعدد و گوناگون نظامی به خاک شوروی، خاک کشور ما را به کل اشغال کرده و درنوردیدند. بعد از آن هم نیروهای ارتش کشور آمریکا با تأسیس کردن یک فرماندهی در خلیج فارس، نقشی بسیار مهم و کلیدی در منتقل کردن تدارکات به واسطه “کُریدور پارس”، در این حضور نامیمون و شوم از جنگ جهانی دوم ایفا کردند.
متأسفانه اوج این حضور نامیمون تاریخی برمی‌گردد به برگزاری یک کنفرانس در شهر تهران در سال ۱۹۴۳ میلادی که در این کنفرانس استالین، روزولت و چرچیل در قلب تپنده کشورمان ایران، سرنوشت یک جهان را، از سر نوشتند.
بخش‌های مختلف و متعدد موزه جنگ ونگارد
بیشتر به این موضوع اشاره کردیم که موزه جنگ جهانی دوم ونگارد لاهیجان از ۸ اتاق تماتیک تشکیل شده است. حالا شما در هر کدام از این فضاهای تخصصی می‌توانید به دهه ۱۹۴۰ میلادی سفر کرده و از چشم مخاطبان این جنگ را تماشا کنید. چون این اتاق‌ها هرکدام با زبان گویای خود، همه چیز را برایتان به تصویر کشیده‌اند.
با الی گشت، رزرو هتل آسان‌تر از همیشه است.
اتاق شوروی
قبل از همه به سمت جبهه شرق و نبردهای گوناگون و عظیمی چون “محاصره لنینگراد” و “استالینگراد” خواهیم رفت. در این اتاق شما با نمایشی عجیب از اسناد و مدارک، مدال‌ها و داستان‌های مخوف و عجیبی مانند “سرگئی الشکوف” که کوچکترین راوی ما در نقش یک سرباز جنگ است، روبرو هستید. این راوی به شما تصویری فراموش نشدنی و همیشگی از گذشت و مقاومت در این جبهه را نشان خواهد داد.
یادگارهای سربازان در موزه جنگ جهانی دوم ونگارد
اتاق ایران
بعد از اتاق شوروی به سراغ اتاق ایران می‌رویم. یکی از بی‌نظیرترین بخش‌های موزه ونگارد که یک جنگ جهانی را به یک پیش زمینه محلی و بومی پیوند می‌زند. شما در این اتاق می‌توانید تمامی اسناد و مدارکی که همگی مربوط به اشغال شدن کشورمان هستند را مشاهده کنید. از نقشه‌هایی بسیار دقیق که آمریکایی‌ها از شهرهای مهم استان گیلان تهیه کرده‌اند تا تصاویری از کنفرانس برپا شده از سران متفقین در شهر تهران! داستان جذاب خرس سرباز، روایت‌های گوناگون از لهستانی‌ها، ویتک و تمامی وسایل و تجهیزاتی که در این اتاق هستند، همگی نشان می‌دهند که این جنگ چه تأثیر عمیق و دهشتناکی بر کشور ما گذشت.
اتاق متحدین
در این اتاق شما به راحتی می‌توانید رویدادهایی را که بعد از جنگ جهانی اول به وقوع پیوستند، مشاهده کنید. تمامی اتفاقاتی که گام به گام باعث ایجاد جنگ جهانی دوم در خاک آسیا و اروپا شدند. داستان‌های متعددی از به قدرت رسیدن آلمان نازی، ژاپن امپریالیست و ایتالیایی‌های فاشیست که هر کدام به نوبه خود به خوبی توانستند نقش ویرانگری در برپا شدن شعله‌های جنگ جهانی دوم ایفا کنند.
تمامی بازدیدکنندگان از این فضا به راحتی می‌توانند با استراتژی‌های جنگی و انگیزه‌های بی‌شمار جنگ جهانی دوم در اتاق متحدین روبرو شده و به دلایل تاریک و مخوف برپا شدن این جنگ پی ببرند. ماکت‌هایی از ابزارآلات و تجهیزات، یونیفرم‌های نظامی و غیره، همگی در کنار هم، استراتژی‌ها، انگیزه‌های مختلف و گوناگون پشت پرده جنگ جهانی دوم را به شما نشان می‌دهند.
اتاق متفقین غربی
فضای این اتاق فضایی است که جنگ جهانی دوم را از منظر فرانسوی‌ها، بریتانیایی‌ها و آمریکایی‌ها به شما نشان می‌دهد. به عبارتی شما در این فضا با نقشه مخوف “نرماندی”، نامه‌های خانوادگی، اشیا متعدد شخصی از سربازان، یونیفرم‌ها و چیزهایی روبرو هستید که همگی از بُعد تأمل برانگیز انسانی، جنگ جهانی دوم را به شما نشان می‌دهند. شما در این اتاق با نبردهای متعدد و سرنوشت‌ساز و کارزارهای گوناگون متفقین غربی روبرو هستید.
جایی که نیروهای ایالات متحده آمریکا همین‌طور نیروهای مشترک‌المنافع بریتانیا و فرانسه آزاد، شجاعانه و با اقتدار در مقابل آلمان نازی و تهاجمش ایستادگی کردند. از نبردهای متعددی که در ایتالیا و شمال آفریقا تا جبهه غرب در اروپا رخ داده بود، همگی در این اتاق به تصویر کشیده شده‌اند. قلب گویای این اتاق هم “نبرد نرماندی” است، حماسه‌ای فراموش نشدنی که در ششم ماه ژوئن سال ۱۹۴۴ به وقوع پیوست و یک سرآغاز بود برای رقم زدن فصلی جدید در تاریخ پرفراز و نشیب جنگ جهانی دوم!
اتاق سلاح‌ها
همان‌طور که از نامش پیداست این اتاق شما را با مجموعه‌ای عظیم از سلاح‌هایی که در جنگ جهانی دوم استفاده شده‌اند، روبرو می‌کند. حتی شما می‌توانید نمونه‌های مختلف بازسازی شده از این اسلحه‌ها را هم مشاهده کنید. در این اتاق همه چیز با دقتی وسواس گونه و خیره کننده کمر به بازآفرینی تسلیحات استفاده شده در جنگ پرداخته‌اند و شما می‌توانید لوگر، ام جی ۴۲ و تامسون را به گونه‌ای بازآفرینی شده مشاهده کنید که انگار همین حالا از دست یک سرباز جنگ گرفته شده است.
این اتاق در اصل یک گنجینه و یک دائرهالمعارف گویای بصری از تمام تجهیزات نظامی و ادوات آن دوران است که شما را با سلاح‌های گوناگونی از جنگ جهانی دوم روبرو می‌کند. اینجا می‌توانید همه چیز را زنده و گویا با چشمان خود مشاهده کرده و با دستان خود لمس کنید.
کتابخانه
یکی از جذابیت‌های موزه جنگ جهانی ونگارد لاهیجان این است که شما می‌توانید در این موزه یک کتابخانه بسیار غنی از انواع و اقسام کتاب‌های چند زبانه را هم مشاهده کنید. تا اگر قرار است تحقیق و تفحصی انجام شود از بعد پژوهش آموزش، در این کتابخانه به بهترین شکل ممکن صورت بگیرد. یک گنجینه غنی که شما را به یک اتاق فکر تخصصی از جنگ جهانی دوم وارد می‌کند.
اتاق آپارات یا پروژکتور
این اتاق هم در اصل یک دالان است که با فیلم‌ها، داستان‌ها و مستنداتی روایی گونه از زاویه دید شخص سوم، جنگ جهانی دوم را به شما نشان می‌دهد و همه چیز را زنده زنده در مقابل چشمان شما به تصویر می‌کشد.
اتاق دفتر
آخرین فضایی که قرار است در موزه ونگارد لاهیجان آن را بررسی کنیم، اتاق دفتر است. این اتاق در اصل سِیر همت، عاشقی و دلدادگی را به تصویر می‌کشد. در این اتاق شما می‌توانید داستان دست پیدا کردن به هر کدام از این قطعات جذاب در موزه را مشاهده کرده و روایت‌های سخت دستیابی به آن‌ها و گرد هم آوردنشان را با چشمان خود ببینید. رنج‌ها، تلاش‌ها، کوشش‌ها، شکست‌ها و پیروزی‌هایی که همگی منجر به جمع‌آوری و باز زنده‌سازی این موزه و قطعات آن شده است.
موزه ونگارد؛ جایی که تاریخ زنده می‌شود
تمامی این موزه را می‌توانید طی ۱ ساعت تا ۲ ساعت مشاهده کنید و از حضور در آن لذت لازم را ببرید. البته جنگ هیچ زیبایی ندارد و فقط افرادی این جمله را درک می‌کنند که در آن حضور داشته یا به گونه‌ای درگیر آن شده‌اند. اینکه شما نیمه شب یا بعد از بیدار شدن از خواب با اخباری وحشتناک از جنگ در محل زندگی خود روبرو شوید، هیچ خوشایند نیست. اینکه شما با چشمان خود مرگ افرادی را که شاید حتی یک بار هم آن‌ها را در تمام عمرتان ندیده‌اید، شاهد باشید، شما را در لحظه به هزار تکه تبدیل می‌کند و چیزی از روحتان باقی نمی‌گذارد. جنگ هیچ زیبایی و لذتی ندارد و بعد از آن شما را با وحشتی همیشگی و دائمی روبرو می‌کند که تا آخرین لحظه عمرتان همراهتان خواهد بود.
درهرحال موزه جنگ ونگارد لاهیجان را ببینید، اگر کنجکاوید و دوست دارید بدانید جنگ جهانی دوم چرا، چطور و چگونه آغاز شد و پایان آن به چه صورت بود!
مطالب مرتبط : کجا در رشت اقامت کنیم؟ معرفی بوم‌گردی ها و هتل های رشت سد میجران رامسر | ترکیب رویایی دریاچه و کوهستان غار زینگان ایلام | مقصدی برای فرار از گرمای تابستان