در تمام دنیا عبادتگاهها جایگاه ویژهای دارند، تفاوتی هم ندارد که مسجد باشد یا کلیسا و کنیسه و غیره. آذربایجان غربی هم یکی از استانهای خوشنام و بزرگ ایران است که در بطن خود عبادتگاههای متعددی دارد که به زیبایی، قدمت و اصالت شهره هستند. یکی از این عبادتگاهها کلیسای مارسرگیز ارومیه است که متعلق به دوره ساسانیان بوده اما خیلی از مسیحیان پروتستان، ارمنی، کاتولیک و آشوری برای آن احترام زیادی قائل هستند و آن را تمام و کمال یک مکان مقدس و بسیار با ارزش میدانند.
سفر امروز ما به درون این کلیسای خوش نقش و نگار است.
آدرس: آذربایجان غربی، کیلومتر ۱۲ شهر زیبای ارومیه، روستای کوهپایهای سیر، دامنه کوه سیر، کلیسای سیر یا مارسرگیز.
داستان های کلیسای پر رمز و راز مارسرگیز
کلیسای مارسرگیز در ارومیه به واسطه اینکه محل دفن ۲ مسیحی رومی است، ارزش مذهبی بسیار زیادی دارد و در حال حاضر یکی از پرجاذبهترین و دیدنیترین نقاط در میان گردشگران به حساب میآید. برای بنای این کلیسا ۲ داستان متفاوت وجود دارد که ما با شما این دو داستان را مرور خواهیم کرد.
- داستان اول اینکه: به گفته راویان اخبار درست زمانی که خسرو پرویز حاکم شده بود و زمام امور در دوران حکومت ساسانیان را بر عهده داشت، همسر ایشان شیرین بانو آرزو کرد که ایران بر علیه پادشاهی روم پیروز شود که در نهایت به آرزوی خود هم رسید. بهواسطه مبارکی و شیرینی این رویداد میمون، دستور داده شد که کلیسایی را در محل کلیسای فعلی مارسگیز بسازند. علت اینکه شیرین بانو دستور به ساخت بنای کلیسا داد هم این بود که ایشان مسیحی بودند.
- داستان دوم این است که: در دوران حکومت ساسانیان پادشاهی روم قصد داشت که مسیحیت را به طور کامل نابود کند و به همین دلیل یک فرمانده مسیحی رومی به نام “سرگیز” و معاون رومی ایشان با نام “برگوس” را به دلیل مسیحی شدن و مبلغ بودنشان در این دین، به شرق کشور ایران تبعید کرد. ضمن اینکه به آنها اجازه داده نشد که دیگر هیچگاه به مکان فعلی مارسرگیز ارومیه که قسمتی از حکومت بزرگ رومیان بود مراجعه کنند و بازگردند. پادشاه دستور داده بود که اگر این دو نفر به مکان فعلی کلیسا آمدند، به سرعت اعدام شوند. بر همین اساس این سردار و معاون وی هم تصمیم گرفتند که محل فعلی کلیسا را ترک نکرده و همین موضوع سبب شد که اعدامشان کنند. بعدها به واسطه خون این دو فرد بیگناه که به زمین ریخته شده بود، کلیسایی بنا شد نام که نام آن را مارسرگیز گذاشتند.
کلیسای ما داستان و گذشته پرفراز و نشیبی داشت و به زندگی و حیات خود ادامه داد تا اینکه در سال ۱۳۵۴ خورشیدی به عضویت رسمی آثار ملی ایران درآمد و در این لیست ثبت شد.
این دنیا چه بازیهایی که ندارد!
نکته جالب توجهی که باید به آن اشاره کنیم این است که پادشاهی روم تصمیم داشت ریشه و اصل مسیحیت را در حکومت رومیان خشک کرده و نابود کند و تصور هم نمیکرد که ۳۰۰ سال بعد از این، روم هم به دین مسیحیت گرایش داشته باشد. ضمن اینکه آشوریان که در آن دوران، حکومت ایران را در دست داشتند و مسیحی هم بودند عنوان “مار” به معنای “حضرت” را برای این دو نفر انتخاب کرده و آنها را “مارسگیز” یا “حضرت سرگیز” و “ماربرگوس” یا همان “حضرت برگوس” نامگذاری کنند.
مسیر دسترسی به کلیسای مارسرگیز
برای رفتن به این کلیسای تاریخی و زیبا که یکی از جاذبه های دیدنی ارومیه محسوب میشود، باید اول به استان آذربایجان غربی رفته و خود را به ۱۲ کیلومتری ارومیه برسانید. بعد از آن روستای کوهپایهای سیر خودش به استقبال شما میآید. سپس برای یک راهپیمایی نهچندان سخت و طولانی در دامنه کوه سیر داغی آماده شده و در نهایت کلیسای مارسرگیز زیبا، دیدنی و تاریخی ارومیه در مقابل شما خودنمایی میکند.
فراموش نکنید که به دلیل نزدیکی این کلیسا به کوه سیر، برای آن نام دیگری هم انتخاب کردهاند: کلیسای سیر.
بهترین فصل سفر برای تماشای کلیسای مارسرگیز
ارومیه با آبوهوای دلانگیز و فصول خنک و پربارشش، همیشه سرسبز و دیدنی است. اما هر فصل در این شهر جاذبههای خود را دارد که در ادامه با هم بهترین فصل سفر به این منطقه و بازدید از کلیسای مارسرگیز را بررسی خواهیم کرد.
بهار رؤیایی
بهار از اواسط اردیبهشت تا پایان خرداد ماهش بهترین زمان برای سفر به ارومیه و بازدید از کلیسای مارسرگیز است. در این فصل شرایط آبوهوایی معتدل و مطبوع بوده و طبیعت اطراف کلیسا به اوج سرسبزی و طراوت خود میرسد. مسیر دسترسی هم در منطقهای کوهستانی قرار دارد که در بهار ایمنتر و قابلترددتر بوده و سبب شده تا این فصل به بهترین زمان برای بازدید فرهنگی، طبیعتگردی و عکاسی تبدیل شود.
تابستان همیشه سبز
تابستان زمان مناسبی برای سفر به ارومیه است، چون این شهر نسبت به بسیاری از مناطق کشور هوای خنکتری دارد. با این حال در اطراف کلیسای مارسرگیز و در ساعات میانی روز، گرمای آفتاب محسوستر خواهد شد. البته طبیعت منطقه همچنان جلوهای زیبا دارد، اما شادابی و لطافت بهاری کمتری در آن دیده میشود و حضور گردشگران هم در این فصل بیشتر است.
پاییز چشم نواز
پاییز با مناظری چشمنواز و رنگهای گرم، جلوهای خاص به طبیعت اطراف کلیسای مارسرگیز میبخشد. با این وجود کاهش تدریجی دما، افزایش بارندگیها و احتمال لغزندگی در مسیرهای دسترسی به کلیسا، بازدید را با محدودیتهایی همراه میکند. سفر در اوایل پاییز همچنان در این منطقه امکانپذیر است، اما از اواخر مهر ماه شرایط جوی ناپایدارتر شده و سفر را با خطراتی همراه میکند.
زمستان پر خطر
در نهایت به زمستان میرسیم، زمستانی که به هیچ عنوان بهترین و مناسبترین زمان برای بازدید از کلیسای مارسرگیز نیست! به دلیل موقعیت کوهستانی منطقه، بارش برف، یخبندان و سرمای شدید، دسترسی به کلیسا بسیار دشوار یا حتی غیرممکن است. در اصل بسته شدن مسیرها و شرایط نامساعد جوی سبب شده که این فصل برای سفر به این منطقه اصلاً زمان مناسبی نباشد.
معماری کلیسای مارسرگیز
این کلیسای قدیمی در ارومیه که در لیست کلیساهای تاریخی این منطقه قرار دارد، قدمت طولانی و زیادی داشته که این را میتوان از دیوارهای سنگی و ساروج بکاررفته و ملاتش هم متوجه شد. اندازههای سنگهایی که در ساخت این کلیسا مورد استفاده قرار گرفتهاند بسیار عظیم و بزرگ بوده و همین موضوع نشان میدهد که این کلیسا با زحمت و سختی فراوانی ساخته شده است.
زمانی که به کلیسا ورود میکنید متوجه میشوید که فضای داخلی آن اصلاً شبیه کلیسا نیست. مثلاً حفرههایی که در سقف کلیسا قرار دارند، محلی برای دعا خواندن روحانیان مسیحی هستند تا در بدو ورود افراد، صدایشان به راحتی شنیده شود. ضمن اینکه در قسمت پشتی کلیسا هم یک فضا تعبیه شده که در اصل اتاق و دخمهای به نام “چله” است.
حالا با هم گشتوگذاری دلانگیز در این کلیسا خواهیم داشت تا با بخشهای مختلف آن بیشتر آشنا شوید.
بخش ورودی کلیسا
قبل از اینکه به کلیسا ورود کنید، یک اثر مرمت شده چشم شما را به خود خیره میکند که بر سردر ورودی قرار گرفته و شما متوجه نوشته آن نخواهید شد، چون اصلاً به زبان فارسی درج نشده است. البته بهواسطه نوشتههای روی این کتیبه مرمت شده متوجه شدهاند که راوی این موضوع است: قدمت کلیسا به ۱۸۰۰ سال قبل برمیگردد.
ورودی این کلیسا شما را به دو بخش در این بنا راهنمایی میکند، بخش اول که در آن ورودی سالن نیایش، محراب و همینطور اتاقها قرار گرفته و بخش دوم که یک سالن بزرگ است. جالب است بدانید که طاقهای طراحی شده در هر دو قسمت این کلیسا در اصل یک طاق گهوارهای به صورت نعلی شکل هستند که هر دو دقیقاً مثل هم طراحی شدهاند.
واقعیت این است که چه بخواهید و چه نخواهید در زمان ورود به کلیسا باید سر خود را خم کرده و تعظیم کنید تا راه شما به داخل کلیسا باز شود. در اصل ورودی این بنا به گونهای طراحی شده که مجبورید سرتان را پایین بیاورید و از درگاهی ورودی عبور کنید و در واقع قصد معمار همین بوده که هر مؤمن مسیحی این عمل را نه صرفاً و فقط از روی حقارت که از روی سر خم کردن در مقابل عظمت بنای کلیسا و احترام گذاشتن به این دو مسیحی که در این بنا دفن شدهاند، انجام دهد.
حیاط سبز کلیسا
قسمت بعدی در این کلیسا حیاط آن است که در دوران پهلوی، صفویه و قاجاریه و حتی در دوران حکومت سلسلههای قبل هم اهمیت فراوانی داشته است. البته واقعیت این است که خود بنای کلیسا حیاط داشته و در طول دوران در اطراف این حیاط دیوارکشی را انجام دادهاند.
کلیسای دیدنی مارسرگیز ارومیه، شاهکار ترکیب معنویت و تاریخ
ارومیه جاذبههای متعدد و فراوانی دارد، از طبیعت زیبا تا جاذبههای فرهنگی و تاریخی و دیدنیها و شنیدنیها و خوردنیهایی که نمیتوان به هیچ عنوان آنها را نادیده گرفت. در میان بناهای تاریخی ارومیه، کلیساها و مساجدی دیده میشوند که به معنای واقعی کلمه شاهکار معماری و نماد گذر تاریخ پرفراز و فرود کشور ما ایران هستند. سفر به ارومیه شاید بار اول برای شما کمی گیج کننده باشد، چون شما را با دریایی از دیدنیها روبرو میکند؛ اما توصیه کنیم که در سفرهای بعدی خود با تور ارومیه حتماً بازدید از بناهای تاریخی خصوصاً کلیسای مارسرگیز را در برنامهریزیتان قرار دهید.