سردر عالی قاپو در قزوین، درب ورودی به ارگ سلطنتی صفوی

سردر عالی قاپو در قزوین

قزوین از شهرهای کهن ایران است و جاذبه های گردشگری زیادی برای تماشا دارد با قدم زدن در خیابان های این شهر بناهای تاریخی زیادی نظرتان را جلب می کند که بعضی از آن ها نیاز به مرمت دارند و از گذشته ی تعدادی از آن ها هم اطلاعاتی در دست نیست اما چنان زیبا ساخته شده اند که شما را وادار به تماشا می کنند. در میان بناهای این شهر به جاذبه هایی می رسید زیبا با تاریخچه معلوم. یکی از معروف ترین و تماشایی ترین جاذبه های تاریخی قزوین سردر عالی قاپو است، بنایی با معماری و تزئینات جذاب که مطمئنا بازدید از آن شما را تحت تاثیر قرار می دهد. می خواهیم درباره سردر عالی قاپو در قزوین حرف بزنیم، الی گشت را همراهی کنید.

مطالب مرتبط:
راهنمای سفر به قزوین
آب انبار سردار بزرگ در قزوین، بزرگ ترین آب انبار تک گنبدی ایران
حسینیه امینی ها، جلوه ای از هنرهای معماری در قزوین

شاید برایتان این سوال پیش آمده که سردر عالی قاپو دیگر چیست؟ شاید هم با شنیدن اسم عالی قاپو یاد بنای معروف نقش جهان اصفهان افتاده باشید! اما مجموعه ارگ سلطنتی شاه طهماسبی مجموعه ای از کاخ ها در قزوین بود که در زمان آبادانی قسمت زیادی از شهر را در بر گرفته بود، کاخ هایی که هفت در داشتند و یکی از آن ها به عالی قاپو معروف بود. امروز از آن کاخ های دوره صفوی چیزی به جز سردر عالی قاپو و عمارت چهل ستون بر جای نمانده است.

قدمت این بنا به دوره صفویه و سال ۹۲۳ هجری شمسی برمی گردد. این بنا در واقع سردر یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بوده که در گذشته رو به خیابان و میدان شاه باز می‌ شد و تنها درب این مجموعه است که تا به الان سالم باقی مانده است. در این عمارت مجموعه‌ای به اسم سعادت‌آباد وجود داشته که امروز از آن مجموعه فقط سردر عالی قاپو باقی مانده است. در گذشته در این مجموعه ۷ در وجود داشته که یکی از آن ها عالی قاپو نام داشت و امروز فقط همین در به یادگار مانده است. سردر عالی قاپو دارای درگاه بلندی است که به خیابان شهدای قزوین مشرف می باشد.

این بنا اولین بار در دوره شاه طهماسب درست شد و با تغییراتی که در زمان شاه عباس اول به خود دید به  شکل کنونی اش رسید. در دوره  ناصرالدین شاه مرمت هایی بر روی بنا انجام شد و قسمت های مختلف آن هم توسعه پیدا کرد. چند سال بعد و در زمان پهلوی از این عمارت به عنوان نظمیه و شهربانی استفاده شد. در این سردر تزئینات گسترده ای به کار رفته که جذابیت خارق العاده ای را برای آن به وجود آورده است در بالای سردر ترنجی زیبا دیده می شود که بر روی آن با خطی جذاب  گچ بری شده اما در سال ها بعد بخش های اضافی بالای سردر برداشته شد.

سردر عالی قاپو بنایی بلند با ۱۷ متر ارتفاع است که بر پیشانی اش کتیبه‌ای به خط ثلث با کاشی معرق به چشم می خورد کتیبه ای که به خط علی‌ رضا عباسی خوشنویس معروف دوره صفوی نوشته شده است. در بالای این کتیبه  پنجره مشبک بزرگی از کاشی نظرتان را جلب می کند. در دو طرف سردر بیش از دو گوشواره بلند می بینید که بین این بنا و ساختمان های کناری پیوند ایجاد کرده است.

درب به هشتی بزرگی پیوند خورده که در داخل آن دو اتاق هست که در گذشته به عنوان جایگاه دربانان کاربرد داشته است. این اتاق ها محل گذر راهروی طبقه دوم هم بوده است در قسمت غربی این در سه اتاق طولانی در مجاور هم هستند که به احتمال زیاد اتاق نگهبانان و محافظان بوده اند. این اتاق ها در زمان قاجار تغییر کاربری داده و تبدیل به قرائت خانه و چای خانه شدند. ازاره های سردر پوشیده از کاشی های خوش رنگ و لعاب هستند و دیگر قسمت های سردر هم پوشیده از گچ است. دو پنجره ای که در این محل وجود دارد یکی به خیابان سپه و دیگری به حیاط شهربانی کنونی باز می شوند.

سردر عالی قاپو در دوران صفوی ورودی اصلی به دولتخانه بود و از قسمت های ایوان رفیع ورودی با قوس تیزه‌دار و ۳ ردیف طاق نما در دو طرف تشکیل شده است. در دو طبقه گوشواره‌هایی با ستون نماهای آجری نمای سردر را کامل کرده و هشتی ای که به ایوان ورودی وصل شده ظاهری هشت ضلعی دارد.

در سمت شرقی سردر قبل از مشروطه یک رختشویه وجود داشت اما در سال ۱۳۲۰ مدرسه ای به اسم امید در این محل ساخته شد که از اولین مدارس مدرن ایران به شمار می رود. سردر عالی قاپو که بیش از ۴۰ سال قبل جایگاه شهربانی و نیروی انتظامی بود، امروز در اختیار میراث فرهنگی است و برای اینکه دولتخانه صفوی احیا شود مورد مرمت قرار گرفت. مرمت این بنا در سال ۱۳۹۱ شروع شد و نوسازی قسمت های آسیب دیده مرمت بنا در خرداد ۱۳۹۱ آغاز گردید و در این مدت کارهایی مثل مرمت بخش‌های آسیب ‌دیده کف فرش هشتی، رنگ برداری و رنگ‌ آمیزی درب‌های ورودی، مرمت آجرهای فرسوده و شکسته، بندکشی توخالی هشتی و تهیه و نصب درب‌های چوبی بخش داخلی انجام شد.

سردر عالی قاپو در سال ۱۳۱۳ در لیست آثار ملی ایرن قرار گرفته و از دیدنی ترین جاذبه های شهر است. برای تماشای سردر عالی قاپو که یکی از تماشایی ترین و مهمترین جاذبه های تاریخی شهر قزوین است باید به ابتدای خیابان سپه بروید. سردر عالی قاپو از جاذبه های تماشایی و دیدنی قزوین است که پیشنهاد می کنیم در سفر به این شهر تاریخی و کهن از آن دیدن کنید، مطمئنا تزئینات به کار رفته در این بنا ارزش بازدید و تماشا دارند.