خانه مرعشی، شاهکار معماری قاجار در شوشتر

خانه مرعشی

شوشتر از شهرهای استان خوزستان در جنوب غربی ایران است که سکونت در آن به بیش از ۵ هزار سال قبل برمی گردد. این شهر با جاذبه های تاریخی و معماری های دیدنی و جذاب از مقاصد گردشگری باارزش ایران به شمار می رود و گردشگران زیادی با سفر به آن از این آثار دیدن می کنند. یکی از بهترین نمونه های معماری در این شهر، خانه مرعشی است، خانه ای که به خوبی معماری سنتی ایران را به نمایش گذاشته است. امروز می خواهیم درباره سرگذشت لین خانه و معماری آن حرف بزنیم، در ادامه الی گشت را همراهی کنید.

مطالب مرتبط:
سازهای آبی شوشتر با مهندسی هزاران ساله
زیگورات چغازنبیل کجاست؟

در شهرهای ایران خانه های تاریخی زیادی پیدا می کنید که با معماری جذاب و ظاهر باشکوهشان از جاذبه های بازارش ایران به شمار می روند. در این خانه های مجلل زمانی روح زندگی در جریان بوده و خانواده های بزرگ و ثروتمند در آن ها زندگی می کرده اند اما امروز دیگر کسی در این خانه ها زندگی نمی کند و به محلی برای بازدید و تماشای تاریخ و معماری جذاب ایران تبدیل شده اند. گردشگران زیادی هر روز به دیدن این خانه ها می روند و خاطرات و تاریخ را بر روی در و دیوارهای این عمارت های ارزشمند تماشا می کنند. یکی از این خانه های تاریخی در شوشتر قرار دارد: خانه مرعشی. کافی ست سری به محله های قدیمی شوشتر بزنید تا قدمت طولانی این شهر را بیشتر بشناسید. در بافت کهن و قدیمی شهر شوشتر خانه ای قدیمی و در عین حال جذاب و زیبا وجود دارد که جذابیت های ظاهری اش باعث شده در لیست آثار ملی ایران قرار داشته باشد. برای دیدن از این خانه باید قدم به یکی از محله های قدیمی شهر بگذارید جایی در حریم مجموعه آبشارهای شوشتر و در ۲۰۰ متری بقعه عباس این خانه زیبا از دور جلوه گری می کند. حتی می توانید از پله های ضلع غربی مجموعه های آبشار هم خودتان را به این خانه برسانید.

قدمت این خانه تاریخی و جذاب به دوره قاجار برمی گردد در آن زمان این خانه برای شخصی به اسم سید محمد حسن مرعشی ساخته شد تا به همراه خانواده اش در آن زندگی کند. این خانه که محل زندگی خانواده مرعشی بوده در ابتدا نمایی ویلایی داشت و در اطراف آن هیچ حصار و یا دیواری دیده نمی شد. این خانواده مدتی در این خانه زندگی کردند تا اینکه بعدها در زمان پهلوی تصمیم گرفتند تا قسمت هایی را به آن اضافه و خانه را بزرگ تر کنند.  برای این منظور،  یک حیاط جنوبی به این خانه اضافه و در آن اتاق هایی هم ساخته شد. این خانه در دو سبک معماری قاجاری و پهلوی ساخته شده و به نظر می آید که قسمت قاجاری آن توسط حاج محمد تقی معمار ساخته شده چون او در دوره قاجار از معماران برجسته شهر شوشتر بوده و همه خانه های مهم را او می ساخته است. معماری قسمت هایی از خانه که در زمان پهلوی ساخته شده به عهده استاد محمد علی هدایت بوده است. تا همین چند سال پیش خانواده مرعشی همچنان در این خانه زندگی می کردند تا اینکه به دلیل قدمت طولانی اش شهرداری آن را از این خانواده خرید. از آنجایی که خانه ویژگی های معماری و تاریخی برجسته ای دارد بعد از مدتی در سال ۱۳۸۴ میراث فرهنگی  این خانه تاریخی را از شهرداری خریداری کرد. این خانه امروز به دفتر پایگاه میراث جهانی سازه های آبی تبدیل شده است.

از آنجایی که خانه بر روی صخره ای بلند و عمودی در کنار رودخانه مشرف به سازه های آبی شوشتر قرار دارد از همه قسمت های آن چشم اندازی تماشایی از این آبشارها و همچنین آسیاب ها را می بینید. این خانه یکی از شاهکارهای معماری به شمار می رود و به خوبی معماری سنتی و قاجاری ایران را به نمایش گذشته است پس مطمئنا کنجکاو هستید تا کمی درباره ویژگی های ظاهری آن بدانید.  این خانه در سه طبقه ساخته شده به طوری که دو طبقه آن در زیر زمین و یک طبقه آن همکف است. پایین ترین طبقه، زیر زمین است که در تمام مدت سال دمای ثابتی دارد حتی در همین زیرزمین هم می توان نمونه هایی شاهکار از معماری دوره قاجار را دید.  در این خانه تزئیات آجرکاری جذابی وجود دارد که به نام خوون چینی معروف است و ظاهری باشکوه و مجلل به خانه داده است. محله ای که این خانه در آن قرار دارد به نام شیشه گران معروف است و در زیرزمین این خانه هم شیشه های آبی رنگی پیدا شده که به خوبی گذشته این محله را نشان می دهد. در ورودی زیرزمین شادروان هایی را می بینید که از ویژگی های برجسته این قسمت است و بر روی آن ها جای انگشتان سازنده این بنا هم به جای مانده است.

در سال های اخیر در زیر خانه مرعشی زیر زمین دیگری پیدا شده که نشان می دهد قبل از ساخته شدن خانه مرعشی در این محل ساختمان دیگری وجود داشته است. در این زیرزمین نشانه هایی از دوره صفوی پیدا شده که با توجه به آن ها، قدمت خانه پیشین را می توان برای دوره صفوی دانست. به نظر می آید خانه قبلی سال ها قبل از درست شدن خانه مرعشی ویران شده چون حتی شاید در تصاویر قدیمی ای که از این قسمت از شهر به جای مانده تا قبل از خانه مرعشی هیچ خانه دیگری هم دیده نشود. مطمئنا یکی از اصلی ترین جاذبه های شوشتر سازه های آبی آن است و بدون شک در سفر به این شهر از این جاذبه دیدن می کنید، می توانید در بازدید از این آبشارها زمانی را هم برای دیدن این خانه در نظر بگیرید.