سوسن چلچراغ، گُلی که فقط در ایران می روید

سوسن چلچراغ | Lilium ledebourii

جنگل های هیرکانی شمال کشورمان، به خاطر قدمت آن ها که به عصر یخبندان بر می گردد، دارای گونه های گیاهی و جانوری خاصی هستند که زیبایی آن ها زبانزد خاص و عام است. یکی از این گیاهان خاص که اندمیک ایران است و تنها در یک نقطه از ایران یافت می شود، گل سوسن چلچراغ است که برای دیدن آن می توانید به داماش گیلان بروید. الی گشت در ادامه این متن به معرفی این گل و راه هایی که می توان آن را دید پرداخته است؛ با ما همراه باشید.

معرفی کلی

مطالب مرتبط:
آشنایی با گیاهان بومی ایران
سفر به دشت لاله های واژگون، نایاب ترین گل های لاله

سوسن چلچراغ یک گیاه علفی مقاوم است که ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر رشد می کند. این گیاه که یکی از گونه های تیره سوسن است، پیاز گل زرد آن بیضی شکل است و قطر آن به ۵-۷ سانتیمتر می رسد که به بخش های زیادی تقسیم می شوند. ساقه سوسن چلچراغ، قوی و مستقیم، برگ ها به طور عمودی ایستاده و دارای موهای ظریفی بر روی لبه هستند.

این گیاه تنها سالی یکبار در ماه های خرداد و تیر رشد می کند که همین موضوع باعث این شده که افراد زیادی بخواهند در این زمان از سال آن را ببینند. گل آن ها منظم با تقارن شعاعی است و به ساق‌برگی که به اندازه ۱۳ سانتی متر می رسد، متصل است. برگچه زیر گل آن ها به صورت نوک تیز است. ۶ گلبرگ آن به طور مقاومی شکل گرفته اند و خیلی شبیه یک چلچراغ یا تاج هستند که قطر آن ها به ۴ تا ۶ سانتی متر می رسد.

رنگ گل به طور کلی سفید است و زمانی که به سمت شالوده می رود به سبز تبدیل می شود و کمی طیف بنفش دارد. رشته انتهایی آن ها سبز است و گرده هایی به رنگ قرمز روشن دارد. پوششه بذر این گل، که شبیه یک تخم مرغ برعکس است، تقریبا شش ضلعی می باشد و ۳ تا ۴.۵ سانتی متر طول و ۲.۵ تا ۳.۵ سانتی متر عرض دارد. بذرها تا شهریور رسیده و جوانه زنی آنها خروج با تأخیر دارد: برگ هایی که گیاهچه به عنوان یک رویان ساخته، پس از آنکه از  خاک در می آیند به صورت فتوسنتیک تبدیل می شوند.

از آنجایی که سوسن چلچراغ خیلی علاقه ای به ازدیاد و تکثیر ندارد، با گذشت زمان بیش از پیش در معرض انقراض قرار می گیرد که این موضوع بسیاری از کاشناسان محیط زیست را نگران کرده است. این گل در ارتفاع حدودا ۲۱۰۰ متری رشد می کند و به یک محیط خشک و آفتابی در کنار خاک قابل نفوذ نیاز دارد تا بتواند در آنجا پرورش یابد.

سوسن چلچراغ را کجا ببینیم؟

همانطور که گفته شد این گل، بومی کشور ایران است اگرچه در برخی از نقاط کشور آذربایجان نیز به صورت بسیار نادری رشد می کند. به دلیل حفاظت های نادرست گذشته، گیاه سوسن چلچراغ امروزه تنها در یکی از روستاهای استان گیلان به نام داماش دیده می شود. شما برای دیدن این گل می توانید به این روستا رفته و البته یادتان باشد که فصل خرداد و تیر (بیشتر این گل در فصل خرداد ماه قابل مشاهده است) باید سفرتان را زمان بندی کنید.

روستای داماش

روستای داماش، زادگاه سوسن چلچراغ در استان گیلان و در دامنه های ارتفاعات البرز واقع شده است. این روستا از توابع بخش عمارلو شهرستان رودبار است که از لحاظ موقعیتی می توان آن را در جنوب شرقی رودبار پیدا کرد. در قدیم داماش تنها منطقه ای ییلاقی بود که اهالی جیرنده ماه هایی از سال را در اینجا می گذارندند اما امروزه این روستا ساکنین دائمی نیز دارد. اهالی داماش را معمولا با لباس های زیبای محلی مشاهده می کنید که به آن افتخار می کنند. اگر شانس نصیبتان شود و یک مراسم عروسی یا جشنی را در روستا ببینید، دیدن مردم محلی با لباس های زیبایشان، تجربه ای به یاد ماندنی برایتان خواهد شد.

• آب و هوا: مانند روستاهای ییلاقی دیگر، داماش نیز بهار و تابستان معتدل و رو به خنکی دارد که سفر و زندگی در آن را لذت بخش می کند. فصل های پاییز و زمستان این روستا نیز سرد و خنک هستند که اگر لوازم طبیعت گردی مناسب فصل زمستان دارید، می توانید به این روستا آمده و از آن بازدید کنید.
• زبان: مردم روستای داماش به گویش دیلمی یکی از گویش های کناره دریای کاسپین صحبت می کنند.
• شغل: بیشتر مردم روستا به باغداری، دامداری و پرورش طیور مشغولند و البته افرادی نیز صنایع دستی را دنبال می کنند. برخی از مردم در فصولی که گردشگر در آنجا زیاد است، به خدمات گردشگری و فراهم کردن اقامت در خانه های محلی می پردازند.
• غذاهای محلی: از آنجایی که غذاهای شمالی بسیار خوشمزه و لذیذ است، این روستا هم غذاهایی دارد که اصلا نباید از دست دهید. برای مثال می توان به قیمه پلو، سیاه قاتق یا فسنجان (ترکیبی از گردوی کوبیده شده، گوشت مرغابی یا انواع دیگر ماکیان و گاهی گوشت قرمز، رب انار و غیره)، کباب ششلیک، کباب برگ، کباب چنجه و … می باشد که می توانید آن ها را در رستوران های روستا یا خانه های محلی میل کنید.

بازارچه های محلی

بیشتر اوقات در فصل بهار و پاییز که آب و هوای روستا به گونه ایست که گردشگران زیادی به آن سفر می کنند، بازارچه های محلی برگزار می شود که در آن می توانید گوش به موسیقی محلی توسط سازهایی همچون تنبک، تنبور، نی، کمانچه و سنتور نواخته می شود. همچنین مردم با لباس های بسیار زیبای محلی در آن شرکت کرده و مراسم خاصی مانند طناب کشی، چوب بازی، کشتی گیله مردی و … برگزار می کنند. اگر هم که در خرداد ماه می توانید به این روستا بروید، دیدن گل سوسن چلچراغ تجربه ای فراموش نشدنی خواهد بود.

اقامت در روستا

امروزه به خاطر رونق گردشگری در این محله می توان خانه های محلی را پیدا کرد که برای اقامت به شما اجاره می دهند. البته تعداد این خانه ها چندان نیست و نمی توان تضمین کرد که هر زمانی که از روستای داماش دیدن کنید، می توانید اقامت در خانه محلی پیدا کنید. اما به هر حال بسیاری از طبیعت گردان هم هستند که ترجیح می دهند در طبیعت سبز این روستا که زادگاه سوسن چلچراغ نیز هست، کمپ برپا کرده و زیر سقف آسمان، این منطقه را زندگی کنند.