آتشکده ی چهارطاقی نیاسر، تقویم خورشیدی ایران

آتشکده ی چهارطاقی در نیاسر

کاشان، یکی از شهرهای زیبا و کهن ایرانی است که آثار تاریخی و گردشگری زیادی در آن وجود دارد و همین خود دلیلی استتا سالانه گردشگران زیادی به سمت این شهر روانه شوند. یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری در این شهر گلاب گیری است اما این تنها یکی از مواردی است که مسافران را برای سفر به کاشان ترقیب می کند. جاذبه ای که در این مطلب می خواهیم درباره آن توضیح دهیم، آتشکده ی چهار طاقی است، این آتشکده علاوه بر قدمت تاریخی که دارد از لحاظ علمی هم دارای اهمیت ویژه ای می باشد. با الی گشت همراه باشید تا بیشتر درباره آتشکده ی چهارطاقی در نیاسر که تقویم خورشیدی ایران باستان بوده خدمتتان شرح دهیم.

مطالب مرتبط:
رد پای تمدن ۷ هزار ساله در تپه های سیلک کاشان
شهر زیرزمینی نوش آباد | در عجیب ترین جاذبه کاشان چه می گذرد؟

آتشکده ی کاشان در شهر کاشان واقع است. شهر کاشان خود نیز یکی از شهرستان های استان اصفهان است که به دلیل جاذبه های تاریخی و طبیعی بسیاری که دارد مقصد بسیاری از گردشگران به شمار می رود. آتشکده‌ی نیاسر، یک بنای چهارطاقی روی یکی از ارتفاعات نیاسر کاشان است که در دوره‌ی ساسانی ساخته شده است و از آن به منظور برگزاری مراسم خاص مذهبی استفاده می شده است. این سازه، جزء کهن ‌ترین و بزرگ ‌ترین نمونه‌ های چهارطاقی ایران و سالم‌ ترین آن‌ها به شمار می رود.

بنای آتشکده ی چهارطاق در نیاسر به شکل مربعی بوده و اندازه آن ۱۴ متر در ۱۴ متر است و روی آن را با یک گنبد پوشانده اند. در ساخت آن از سنگ های مربعی و آجری استفاده شده است. این آتشکده تلفیقی از علم و دین است و یکی از کاربردی ترین بناهای شهر کاشان به شمار می رود که به دستور اردشیر بابکان در زمان حکومت ساسانیان ساخته شده است. متاسفانه این آتشکده به مرور زمان آسیب های جدی دیده است و گنبد آن مانند گنبدهای اسلامی بازسازی شده است.

در گذشته بنای چهار طاقی با نام های چهار قاپو و چهار دروازه هم بین عموم مردم رواج داشته است و نام چهارطاقی را پژوهشگران و باستان شناسانی که از سایر کشورهای جهان به منظور بازدید از این بنا به کاشان آمده اند بر روی آن گذاشته اند. البته علت آن هم چهار پایه ایی اسن که وظیفه نگهداری طاق این بنا را برعهده دارند، نیز بوده است. پایه‌ها در این نوع بناها، دیوارهایی با ضخامت زیاد و عرض کم هستند و به نحوی متصل شده‌اند که زاویه‌ی میانی آن‌ها قائمه است. در دو طرف آن‌ها ورودی قرار گرفته است. به این نوع دیوارها در گذشته جرز می‌گفتند. سقف ورودی‌ها نیز از نوع طاق منحنی (قوس) است. از دیگر عناصر اصلی در ساخت این بناها گوشواره است که در زیر گنبد و در قسمت فوقانی طاق‌ها قرار می‌گیرد. گوشواره در واقع سازه‌ای است برای تبدیل مربع به هشت ‌ضلعی و سپس دایره برای اجرای گنبد که به شکل پیش ‌آمدگی در کنج‌های داخل بنا مشاهده می‌شود.

ارزش علمی آتشکده ی چهارطاقی در نیاسر (تقویم خورشیدی ایران باستان)

در زمان های این آتشکده میزبان برگزاری بسیاری از مراسم باستانی ایران در فصول مختلف سال بوده است. برای طراحی این بنای تاریخی از اطلاعات نجومی بسیاری استفاده شده است که همین دلیلی بر تبدیل شدن این آتشکده به تقویم خورشیدی ایران در زمان ها دور شده است.  بر اساس پژوهش‌های اخترباستان‌شناسی، چهارطاقی نیاسر مانند برخی چهارطاقی‌های موجود دیگر، یکی از این بناهای نجومی و تقویمی است که در کنار این که اتاق اصلی آتشکده (محل نگهداری آتش) بوده، از آن به عنوان تقویم خورشیدی هم استفاده می شده است. در تقویم آفتابی، زمان با استفاده از سایه‌های ایجاد شده توسط پرتوهای خورشید به هنگام طلوع و غروب آفتاب محاسبه می‌شود. با توجه به کیفیت حرکت خورشید در ایام مختلف سال، طراحی بنا از حیث اندازه‌ی طول پایه‌ها نسبت این اندازه با فاصله‌ی میانی پایه‌ها و در نتیجه زاویه‌ی منتج شده از این نسبت، به نحوی بوده است که پرتوهای خورشید هنگام طلوع و غروب در راستاهای سنجیده شده‌ای از بنا می‌تابد و در نقاطی خاص، سایه ایجاد می‌کند که هر کدام از این نقاط خاص بیانگر زمانی مهم و شاخص بوده است. در واقع این تقویم عهده دار آیین های باستانی ایران زمین بوده است.

این آتشکده در کاشان در سال ۱۳۱۷ به شماره ی ۳۱۶ به ثبت ملی رسیده است و یکبار هم در سال ۱۳۳۴ توسط اداره کل باستان شناسی مرمت شده است. سالم‌ترین چهارطاقی موجود در ایران است که برای علاقه‌مندان به ایران باستان ارزش بازدید و برای مسئولان مربوطه، ارزش توجه بیشتر دارد.

بهترین زمان بازدید از آتشکده چهارطاقی

اگر بخواهیم بهترین زمان برای بازدید از این آتشکده را بگوییم تمام طول سال می تواند مناسب باشد. مدت زمانی که برای بازدید از این آتشکده نیاز است حدود ۱۵ دقیقه است. اما حتما تاریخچه ی آن را مطالعه کنید و سپس به بازدید از آن بروید.

 دسترسی به آتشکده ی چهارطاقی

آدرس: استان اصفهان، شهر نیاسر، آتشکده‌ی نیاسر

به منظور دسترسی به این جاذبه ی تاریخی و علمی در شهر کاشان، در صورتی که وسیله ی نقلیه دارید باید از سمت شما غربی شهر کاشان به فاصله ی ۳۰ کیلومتری شهر نیاسر بروید. این آتشکده بالاتر از چشمه اسکندریه و همینطور در فاصله ی ۴۰۰ متری غار نیاسر واقع است.

جاذبه های اطراف آتشکده ی چهارطاقی

• خانه عباسیان کاشان

خانه بسیار معروفی در شهر کاشان وجود دارد که یکی از آنها که به آتشکده ی چهار طاق نیاسر نزدیکتر است خانه عباسیان و دیگر خانه بروجردی ها است. این خانه دارای یکی از معروف ترین معماری های اسلامی و ایرانی است و صاحب آن خانه حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی بوده است. فیلم های زیادی در این خانه فیلم برداری شده است.

آدرس: استان اصفهان، شهر کاشان، خیابان علوی، کوی سلطان امیر احمد

• خانه بروجردی‌های کاشان

خانه‌ی بروجردی‌ها یکی دیگر از خانه‌های تاریخی شهر کاشان است، که بعد از بازدید از آتشکده ی چهار طاق پیشنهاد می شود از آن حتما دیدن فرمایید. صاحب اصلی این خانه فردی به نام حاج سید حسن نطنزی یکی از بازرگانان مشهور کاشان بوده است. از ویژگی این خانه به بادگیرهای آن و معماری و گچبری زیبا و خاص آن می‌توان اشاره کرد.

آدرس: استان اصفهان، شهر کاشان، خیابان علوی

• غار نیاسر

از غارهای باستانی که در اطراف کاشان وجود دارد غار نیاسر است. این غار از غارهای مصنوعی و دست ساز بشر است. علت ساخت این غار مکانی برای نیایش و عبادت مردم کاشان در زمان های دور بوده است و در نزدیکی آن آتشکده ‌ای وجود دارد. این غار در سی کیلومتری شهر کاشان قرار دارد.

آدرس: استان اصفهان، شهر نیاسر، غار نیاسر

• باغ و حمام فین کاشان

باغ و حمام فین یکی از قدیمی ترین بناهای شهر کاشان است که خالی از لطف است به کاشان بروید و از آن دیدن نفرمایید. علت معروف شدن باغ فین کشته شدن امیرکبیر صدراعظم ناصدرالدین شاه قاجار در حمام فین است. حمام و باغ فین در دوره‌ی صفویه ساخته شده است و در دوره‌ی زندیه و قاجار گسترش یافت.

آدرس: استان اصفهان، شهر کاشان، خیابان امیرکبیر