کج شدن مسجد دزفول
پس آب شهری، مسجد هزار ساله دزفول را احاطه کرده، موجب کج شدن مسجد دزفول شده و دیوارها و ستون های آن را با رانش و خطر ریزش مواجه کرده است. بر اساس گزارش ایسنا، مسجد جامع دزفول با شماره ۲۸۷ در ردیف آثار ملی ایران ثبت شده و درباره سال دقیق ساخت آن اختلاف نظرهایی وجود دارد. بر اساس باور مردم محلی اینجا در گذشته آتشکده ای بوده که با ورود اسلام بر روی آن مسجدی بنا شده است، اما سیدمحمد علی امام اهوازی در رساله مسجد جامع دزفول، قدمت آن را به قرن چهارم هجری دانسته و برخی دیگر از منابع این مسجد را به سده هفتم هجری نسبت داده اند. شناسنامه ای که نزدیک سر در نصب شده نیز نشان می دهد این مسجد بین ۹۰۰ تا یک هزار سال قدمت دارد و بعد از پل ساسانی دزفول، قدیمی‌ترین اثر این شهر آجری به حساب می آید. با الی گشت همراه باشید تا در مورد کج شدن مسجد دزفول کامل تر بخوانیم.
مطالب مرتبط: معرفی مسجد جامع نطنز، یادگار شکوهمند ایلخانیان مسجد سردار، بنایی بر جای مانده از دوره قاجار در ارومیه مسجد عقیق، یادگاری از قرن هشتم در تربت جام مشهد
معماری مسجد جامع دزفول به شیوه ساسانیان و با الگو گرفتن از کاخ ایوان کرخه در نزدیکی شوش بنا شده است. مسجد دزفول در دوره های صفوی و قاجار به طور متناوب مورد بازسازی قرار گرفته و به تزیینات آن اضافه شده است. در طول دوران جنگ عراق با ایران نیز جبهه شمالی و سردر مسجد بر اثر اصابت موشک تخریب شد که بعده ها بازسازی گردیده است. مسجد جایی نزدیک به بازار کهنه دزفول و بافت تاریخی شهر قرار گرفته است. اینجا همان نقطه ای است که با بحران پس آب رو به رو بوده و موجب کج شدن مسجد دزفول شده است. رانش و ترک های بزرگ دیوارها، تقریبا ۵ محله از این شهر تاریخی را در وضعیت خطرناک قرار داده است. محله هایی که مامن خانه ها و مساجد تاریخی دزفول هستند. مجتبی گهستونی، دبیر و سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان که قبلا نیز نسبت به وضعیت شهر دزفول هشدار داده بود، گفت: از عواملی که خانه های قدیمی این شهر را در معرض خطر قرار داده، پس آب است. تمام خانه های دزفول زیرزمین هایی به نام شوادان دارند. آب پس آب از زیر این خانه ها و شوادان ها عبور کرده و پایه های خانه را سست می‌کند. لوله کشی های خانه ها نیز بیشتر قدیمی بوده و نشتی آب در آنها یک خطر جدی است.
کج شدن مسجد دزفول نیز پس از سال ها در اثر همین پس آب ها ایجاد شده است. با اینکه دیوارها و ستون های قطوری در این مسجد وجود دارد اما اثر نفوذ پس آب در آن به وضوح دیده می شود. ایوان شرقی و غربی به سمت حیاط داخلی مسجد منحرف شده اند. این انحراف را می توان از کج شدن داربست های فلزی جوش شده به این ایوان‌ها به خوبی دید. انحراف ستون های آجری داخل شبستان نیز کاملا مشهود است. رطوبت در تمام دیوارها نمود داشته و باعث کج شدن مسجد دزفول گردیده و آن را با خطر ریزش مواجه کرده است. دیوارهای غریبخانه که قدیمی ترین بخش مسجد دزفول به شمار می آید و به باور محلی ها پیش از آن آتشکده بوده، طبله کرده است. درهای فلزی این بخش از مسجد که دو کتیبه از دوران صفوی در دل خود جای داده، تقریباً همیشه به روی مردم بسته است. بخشی از این محل در گذشته جدا و به انباری تبدیل شده بود که حالا پس از کج شدن مسجد دزفول وسایل مراسم محرم در آن نگهداری می‌شود.
یکی از محلی ها که عضو پایگاه بسیج مسجد است، درباره کج شدن مسجد دزفول می‌گوید: در گذشته پس آب سطحی و کم حجم بود و خطر زیادی برای این شهر نداشت اما از وقتی سرویس های بهداشتی به شبکه پس آب شهری وارد شده این آسیب بیشتر شده و کل شهر در معرض خطر قرار گرفته است. او می‌گوید: پس آب اطراف مسجد دزفول را احاطه کرده و دیوارهای شرقی و غربی در حال ریزش است. او درباره کاربری تیرآهن های فلزی که به دیوارهای مسجد متصل شده و حالا پس از کج شدن مسجد دزفول شکم در آوده توضیح می دهد که برای نصب چادر و مسقف کردن مسجد در فصل زمستان به دیوار جوش داده شده اند، اما حالا مقیاس خوبی برای تشخیص میزان کج شدن دیوارها هستند. نفوذ رطوبت پس آب به حدی است که دیوار تازه مرمت شده مسجد در بخش شمالی را هم مبتلا کرده است. شهرداری دزفول گفته بود: برای ساخت و مرمت این دیوار ۲۰۰ میلیون تومان هزینه کرده است، اما حالا اثر رطوبت و حتی رانش در آن دیده می‌شود. در داخل شبستان، ستون های سنگی قطور یکی در میان به چپ و راست منحرف شده اند. محلی ها می‌گویند پس آب با آن ها چنین کرده است.
یکی از بازاری های دزفول که در همین مسجد نماز برپا می کند گفته است که تا به حال چند مرتبه از اداره میراث فرهنگی آمده اند از کج شدن مسجد دزفول و میزان تخریب آن عکس گرفته اند و ایزومتیریک کاشی ها را بدست آورده اند. متاسفانه بودجه ای که برای مرمت این مسجد می گذارند کافی نمی باشد. گویا اداره اوقاف که مسجد در وقف آن است و تولیت آن که یک خانواده اصیل دزفولی است، هم از عهده تامین بودجه مرمت مسجد برنمی آیند. ظاهر مسجد از انجام یکسری مرمت های غیراصولی حکایت دارد، از آجرهای نامتقارن با آجرهای قدیمی که گفته می‌شود به خاطر رطوبت تعویض شده‌اند و به وفور در بخش های بیرونی و درونی مسجد دیده می شود گرفته تا درهایی که درحال نصب در شبستان جنوبی و محل اقامه نماز است و بهم ریختگی را برای این روزهای مسجد رقم زده است. محلی ها می گویند: همه این کارها زیرنظر اداره میراث فرهنگی دزفول درحال انجام است. آن ها می‌گویند: چاره ای جز گذاشتن در شبستان ندارند، چون باران امسال که زیاد شد به داخل شبستان نفوذ کرد و استفاده از این فضا را برای نمازگذاران ناممکن کرد.