یکی از این شهرهای تاریخی و کهن شهر ورامین در استان تهران است که افسانه‌های تاریخی زیادی به آن نسبت داده شده؛ از زادگاه فریدون تا بهرام گور از جمله افسانه‌های تاریخی بوده که به این شهر کهن نسبت داده شده است.
برای اینکه با تاریخچه ورامین آشنا شوید تا آخر مطلب با ما همراه باشید.
تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل در تمامی نقاط جهان فقط در الی گشت.
بر اساس شواهد تاریخی ورامین به عنوان چهاردهمین منطقه‌ای شناخته شده است که توسط قوم آریایی در ایران بنا کرده اند. در فرهنگ زرتشتی و اوستایی، ورامین به معنای پناهگاه است؛ امروزه با گذر زمان افراد مختلفی از قومیت‌ها و با آئین های مختلف به این شهر کهن مهاجرت کرده‌اند اما بر اساس شواهد تاریخی و قلعه های تاریخی این شهر، ساکنان این منطقه در دوران پیش از اسلام را زرتشتیان تشکیل می داده‌اند.
با اینکه شهر ورامین یکی از توابع تهران بوده و از شهر های تاریخی و مهم کشور به حساب می‌آید، متاسفانه اطلاعات زیادی از تاریخ این شهر پس از ظهور اسلام در دست نیست در حالی که در دوران اسلامی، ورامین یکی از شهرهای ثروتمند و پرنفوذ شیعیان به شمار می آمد.
بر همین اساس این شهر تاریخی و کهن دیدنی های فراوانی دارد که در ادامه قصد داریم شما را با تعدادی از بهترین دیدنی های ورامین آشنا کنیم.
مسجد جامع ورامین
این مسجد زیبا که متعلق به دوران حکومت ایلخانیان در ایران است یکی از بناهای تاریخی مهم در شهر ورامین است. کار ساخت و احداث این مسجد در زمان سلطان محمد خدابنده آغاز می‌شود به طوری که در زمان حکومت پسرش یعنی ابوسعید بهادر به پایان می‌رسد.
یکی از مظاهر هنر معماری دوران ایلخانی مسجد جامعه ورامین است که جزء مساجد تاریخی شاخص در ایران به شمار می آید. مسجد جامع ورامین از دسته مساجد چهار ایوانی در ایران است که بنایی مستطیلی شکل دارد. ورودی مسجد در ضلع شمالی قرار دارد که می توان از طریق ایوان های شرقی و غربی به محل نمازخانه مسجد که در ضلع جنوبی واقع شده است دسترسی داشت.
در این مسجد که یکی از دیدنی‌های ورامین قرار دارد؛ اوج هنر آجرکاری، کاشی‌کاری، گچ‌بری و سوزن‌کاری محراب مسجد را مشاهده می کنید که جزء برترین نمونه های هنر معماری در ایران بعد از اسلام است. کتبیه های تاریخی در این بنا وجود دارد که با ارزش ترین آن ها کتبه سوره جمعه در متن و کتبیه های کوفی در حاشیه است.
این کتیبه ها دارای انواع طرح های اسلامی بوده که به خط‌های عربی، کوفی و فارسی به نگارش در آمده‌اند. نام دیگر این مسجد که پس از مرمت و بازسازی در زمان شاهرخ تیموری در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است، مسجد جمعه ورامین است.
برج علاء الدوله
یکی دیگر از دیدنی های ورامین بنایی تاریخی به نام برج علاءالدوله است که در واقع به عنوان یک آرامگاه شناخته می شود.
این آرامگاه متعلق به سید فخرالدین حسن علاء الدوله (سلطان علاءالدین خوارزم شاه) است که بر اساس گفته ها حاکم این منطقه بوده و نفوذ زیادی داشته است. این برج زیبا که تلفیقی از معماری دوران مغول، آق قویونلو ها و قره قویونلو ها می باشد در سال ۵۹۱ هجری شمسی در این مکان بنا شده است.
ارتفاع این برج در حدود ۱۷ متر بوده که در ضلع شمالی مسجد جامع ورامین واقع شده است.
معماری این برج از دو قسمت تشکیل شده است، قسمت اول که در حدود ۱۲ متر ارتفاع دارد دارای بدنه‌ای مدور است که در واقع قسمت اصلی بنای برج است.
قسمت دوم که بر روی قسمت اول قرار گرفته است، ۵ متر ارتفاع دارد و شامل یک گنبد با معماری مخروطی شکل است. در محل اتصال قسمت اصلی با گنبد مخروطی کتیبه ای وجود دارد که متعلق به اواخر قرن هفتم هجری است که متاسفانه اکثر قسمت های آن از بین رفته و قابل خواندن نیست.
معماری این بنا نشان دهنده این است که جزء گورهای سلطنتی بوده و شباهتی با بناهای مذهبی ندارد. بر اساس عقاید و باورهای مردم ورامین این برج متعلق به رهگذری است که در اوایل قرن حاضر در این محل فوت کرده و در همانجا به خاک سپرده شده است.
یخچال علی آباد
در زمان های قدیم که فناوری به اندازه امروز پیشرفت نکرده بود، مردمان آن زمان که در مناطق کویری و خشک سکونت داشتند برای اینکه بتوانند در فصول گرم سال نیز به مقدار مورد نیاز یخ ذخیره کنند بر اساس هوش خود بناهایی را می ساختند که به یخچال یا یخدان معروف بودند.
یکی از دیدنی های ورامین که شهری کویری و خشک به حساب می‌آید یخچال‌های قدیمی آن است. یکی از این یخچال‌های قدیمی که در جنوب شرقی ورامین واقع شده است علی آباد نام دارد.
معماری این بنا به شکل طاقی هلالی شکل است؛ نکته جالب در مورد معماری این یخچال، وجود دریچه‌های کوچک در بخش‌های شرقی و غربی این بنا است که به احتمال زیاد محل ورود یخ ها به داخل یخچال بوده‌اند.
یخچال حصار کوچک
یکی دیگر از یخچال های قدیمی و تاریخی که در شهر ورامین وجود دارد یخچال حصار کوچک است که قدمت آن به دوران حکومت قاجار در ایران باز می گردد؛ در ساخت این یخچال قدیمی از مصالحی مانند گل و خشت استفاده شده است که پس از گذشت سالیان متمادی همچنان پابرجاست.
دشت ورامین
یکی دیگر از دیدنی های ورامین متعلق به یک جاذبه طبیعی به نام دشت ورامین است.
این دشت که در حاشیه کویر مرکزی ایران واقع شده، در گذشته ها به دلیل برخورداری از زمین های حاصل خیز، منطقه ای برای کشاورزی بوده است. دشت ورامین در زمان حکومت پهلوی در ایران به عنوان یکی از مراکز مهم و پر اهمیت کشاورزی در ایران بوده که هنوز هم با توجه به زمین‌های حاصل خیر این منطقه محصولات زراعی زیادی وجود دارد که با نام ورامین در میان مردم شناخته می شوند.
این دشت پهناور در طول تاریخ همواره به دلیل برخورداری از زمین های کشاورزی حاصل خیز مورد توجه بوده است که به همین دلیل آثار تاریخی زیادی در آن یافت می شود.
قدمت این منطقه به حدی است که می توان تمدن آن را با شهر سوخته یا سیلک کاشان در یک مرتبه و جایگاه دانست، رودخانه جاجرود یکی از مهم ترین رودخانه هایی است که در این دشت جریان دارد.
کوه مره
این کوه یکی از کوه های واقع در منطقه جنوبی تهران است که امروزه جزویی از دیدنی‌های ورامین می‌باشد. موقعیت این کوه به گونه‌ای است که از سمت شرق مشرف به دریاچه نمک قم است و می توان دریاچه نمک را به طور کامل از دامنه این کوه نظاره کرد.
تالاب بند علی خان
یکی دیگر از دیدنی های ورامین متعلق به جاذبه طبیعی به نام تالاب بندعلی خان است.
این تالاب که به صورت فصلی است در فصول پاییز و زمستان در اثر بارندگی مملو از آب می‌شود به طوری که بسیاری از پرندگان مهاجر جذب این تالاب می شوند.
اما در فصل تابستان با توجه به کاهش بارش و گرمای هوا این تالاب خشک شده یا به صورت باتلاقی در می آید.
پرندگان مهاجری همچون اردک های سرسبز، خوتکا، غازها، آبچلیک های پاسبز و پاسرخ و فیلوش در فصل زمستان این تالاب را به عنوان زیستگاه زمستانی خود انتخاب می کنند.
وجود نی هایی که در این تالاب رشد کرده‌اند نشان دهنده این ویژگی است که آب تالاب خود به خود تصفیه می شود.
روستای قلعه بلند
این روستای زیبا که یکی از جاذبه‌های تفریحی در ورامین می‌باشد، متعلق به بخش جواد آباد است، در این روستای زیبا بنایی تاریخی قرار دارد که قلعه بلند نام دارد.
قدمت این قلعه تاریخی به زمان حکومت صفویه در ایران باز می‌گردد که در سالیان اخیر به عنوان یکی از بناهای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه ایرج
قلعه تاریخی ایرج یکی دیگر از دیدنی های ورامین است که قدمت آن به زمان حکومت ساسانیان باز می‌گردد. این قلعه دارای ۲۰۰ هکتار وسعت است که دیواره های آن در حدود ۱۵ متر ارتفاع دارد و به شکل مستطیلی طراحی شده؛ این قلعه که در ساخت و احداث آن از خشت استفاده شده است جزء بزرگترین قلعه های تاریخی و خشتی در ایران است.
در چهار جهت بنای این قلعه دروازه‌هایی برای ورود و خروج تعبیه شده است که دروازه اصلی در دیواره شمال شرقی قرار دارد. در ساخت این بنا از خشت و گل استفاده شده و با توجه به موقعیت قرارگیری یک قلعه دفاعی محسوب می شود که جزء بزرگترین قلعه‌ها در ایران است. برای ارتباط برجک های دیدبانی در این قلعه در میان دیواره‌های آن راهرو هایی وجود دارد که دسترسی سریع به برجک ها را فراهم می کنند.
در محوطه بیرونی قلعه نیز سنگر هایی مشاهده می شود که از آن برای پناه گرفتن و دفاع از قلعه استفاده می کردند. متاسفانه بنای این قلعه تاریخی و زیبا به شدت آسیب دیده و از بین رفته و تنها قسمت های باقیمانده مربوط به حصار و دروازه‌های آن می باشد.
حصار این قلعه ضخامتی بین ۱۷ تا ۲۲ متر دارد که در قسمت‌هایی، بیشترین ارتفاع آن به ۱۶ متر می رسد. طراحی نمای بیرونی این حصار به این صورت است که در چهار طرف آن ۱۴۶ برج نیم دایره‌ای وجود دارد که حد فاصل هر دو برج با ۴ طاق‌نما تزئین شده است. نکته جالب در معماری حصار این است که این طاق نماها در برخی قسمت‌ها دو طبقه هستند.
مطالب مرتبط
امامزاده‌های ورامین
مکان‌های مذهبی مانند مساجد و امامزاده ها همواره توسط ایرانیان مورد احترام بوده و با اقبال روبرو شده‌اند به طوری که در هر شهر یا روستایی به عنوان یکی از مکان های دیدنی آن به شمار می روند. شهر ورامین هم از این قاعده مستثنی نیست و چند امامزاده مهم دارد که به عنوان دیدنی های ورامین شناخته می شوند و در تمام طول سال پذیرای مسافران و رهگذران از این منطقه هستند.
تعدادی از امامزاده‌ها و مقبره های متبرکه شهر ورامین به این شرح می باشد:
-
امامزاده یحیی:
مقبره مبارکه این امامزاده در شهر ورامین معماری زیبا و منحصر به فردی دارد.
بنای این امامزاده دارای یک گنبد بزرگ است که در ساخت آن از آجر استفاده شده و در بدنه آن تعداد ۸ دریچه مشبک وجود دارد که احتمالاً برای عبور نور و یا تهویه هوا به این صورت ساخته شده است.
بنای این امامزاده از ۴ برج طاق‌نما تشکیل شده و در نمای داخلی این امامزاده در قسمت پایین دیواره صحن اصلی از گچ بری های زیبایی استفاده شده که برای تزئین در پایین آن کاشی های بزرگ با جلای فلزی به کار رفته است.
-
امامزاده شاه حسین:
این امامزاده که در شمال ورامین واقع شده است با توجه به شباهت سبک معماری اش به برج علاء الدوله و مسجد جامع ورامین، تخمین زده می شود که قدمتش مربوط به دوران حکومت مغول‌ها در ایران باشد. متاسفانه از بنای این مقبره تاریخی فقط محراب آن باقی مانده است.
-
امامزاده حسین رضا:
در گلزار شهدای حسین رضا مقبره مبارک امامزاده حسین رضا واقع شده است که قدمت آن به دوران تیموریان در ایران باز می گردد.
-
امامزاده بی بی سکینه:
بنای این مقبره مبارکه با استفاده از گل و خشت بنا شده است که قدمت آن به قرن هفتم یا هشتم هجری قمری باز می گردد.
ورودی های بنای این امامزاده به صورت طاق هلالی شکل است که گچ بری دارد؛ در کنار بنای این مقبره مبارکه اتاقکی وجود دارد که قبر بی بی سکینه در آن واقع شده است.
کلام آخر
شهر ورامین که یکی از شهرهای مهم از توابع تهران می‌باشد همواره به داشتن دشت‌ها و زمین‌های کشاورزی حاصل خیز معروف بوده که بسیاری از انواع محصولات کشاورزی در آنجا کشت میشده است و سهم بالایی در تأمین محصولات کشاورزی و زراعی در کشور به خصوص برای تهران داشته است.
اما جدا از این ویژگی، شهر ورامین یک شهر تاریخی و باستانی است که بر اساس پژوهش های تاریخی صورت گرفته از شهرهایی بوده است که توسط قوم آریایی و پس از ورود آن ها به ایران بنا شده است.
ورامین، همواره در طول تاریخ مورد توجه حکومت‌های مختلف قرار داشته است. همچنین در دوران پس از اسلام در ایران نیز ورامین، یکی از متمول‌ترین شهرهای اسلامی شیعه بوده که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است.
امیدواریم از مطالعه این مطلب در الی گشت لذت کافی را برده باشید.