پارک ملی به منطقه ای گفته می شود که ذخایری از زمین های طبیعی، نیمه طبیعی یا توسعه یافته را شامل می شود و به همین دلیل از آن محافظت می شود. پارک های ملی یک ایده داشته و آن هم حفاظت از طبیعت وحشی برای نسل های بعدی به عنوان غرور ملی است.
اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و کمیسیون جهانی حفاظت از حوزه های آن از پارک ملی به عنوان نوع دوم منطقه حفاظت شده یاد می کند.
کشور ایالات متحده آمریکا اولین پارک عمومی یا زمین های سرگرم کننده برای استفاده توسط مردم را با نام پارک ملی یلوستون در سال ۱۸۷۲ افتتاح کرد.
البته در قانون این مکان به عنوان پارک ملی نامگذاری نشده، اما همیشه از آن به عنوان یک پارک ملی یاد می شود و از این پارک به من عنوان قدیمی ترین و اولین پارک ملی در جهان یاد می شود.
در این مطلب قصد داریم تا با نگاهی به پارک ملی انداخته و در رابطه با تاثیرات آن با شما صحبت کنیم، در ادامه نگاهی به مهم ترین و معروف ترین پارک های ملی ایران نیز خواهیم انداخت.
تعریف پارک ملی
بر اساس تعریفی که در سال ۱۹۶۹ توسط اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت برای معرفی و تعریف پارک ملی بیان شد، می توان گفت یک یا چند اکوسیستم که توسط انسان در آن تغییری به وجود نیامده و جایی است که گونه های گیاهی و حیوانی می توانند از آن استفاده کرده و در واقع مکان های ژئومورفولوژیکی و زیستگاه این موجودات بوده و دارای منظره طبیعی و زیبای نیز هست را پارک ملی می گویند.
بر اساس این تعریف، بازدید کنندگان از پارک ملی مجاز خواهد بود تا در شرایط خاص برای اهداف چون الهام بخشی، آموزشی، تفریحی و فرهنگی از این پارک استفاده کرده و وارد آن شوند.
بر اساس این تعریف است که در نقاط مختلف جهان شاهد افتتاح پارک های ملی مختلفی هستیم کشورهای گوناگون برای اهداف مختلف از پارک های ملی استفاده می کنند. در ادامه نگاهی به تاثیرات پارک های ملی خواهم انداخت و بیان می کنیم که این دسته از پارک ها چه اثرات مثبتی برای جامعه و کشور دارند.
تاثیرات مثبت پارک ملی
اگر نگاهی به تاثیرات مثبت پارک های ملی بیاندازیم، باید گفت که این پارک ها از چند منظر دارای مزایای فوق العاده ای هستند. در ادامه شما را با این مزایا آشنا کرده و در رابطه با هر یک صحبت خواهیم کرد.
اثرات اقتصادی پارک ملی
اثرات اقتصادی پارک ملیاز نظر صنعت گردشگری، کشورها به چندین دسته تقسیم می شوند. برخی از این کشورها به دلیل ساخت بخش های مختلف تفریحی از نظر گردشگری حائز اهمیت هستند.
به عنوان مثال، کشور امارات متحده عربی به دلیل ساخت مکان های تفریحی مختلف توانسته در سال های اخیر گردشگران بسیار زیادی را جذب خود کند.
از سوی دیگر برخی از کشورها با داشتن جاذبه های تاریخی به این هدف دست پیدا می کنند. به عنوان مثال شما می توانید در کشور ایران یا هند جاذبه های تاریخی مختلفی را مشاهده کنید.
دسته دیگری از کشورهایی که دارای صنعت گردشگری هستند شامل کشورهایی می شوند که در حوزه طبیعت دارای شرایط فوق العاده ای بوده و به همین دلیل گردشگران بسیار زیادی برای تماشای طبیعت این کشورها به آنجا سفر می کنند.
برای مثال می توانیم کشور کاستاریکا را نام ببریم. این کشورها که دارای چنین شرایطی هستند، از پارک های ملی برای جذب بیشتر گردشگر استفاده می کنند و تاثیرات بزرگی بر روی اقتصاد خود با کمک جذب گردشگر از طریق پارک ملی می گذارند.
باید به این نکته توجه داشت که تمامی کشورها می توانند با ایجاد پارک ملی برای کسب درآمد و جذب گردشگر از این طریق استفاده کنند. نکته بسیار مهم مدیریت حرفه ای است که برای جذب گردشگر صورت می گیرد.
حفاظت از محیط زیست و گونه های جانوری
یکی دیگر از ویژگی های بسیار مهم و مزایای فوق العاده ایجاد و تاسیس پارک ملی حفاظت از گونه های جانوری و گیاهی مختلف و به صورت کلی حفاظت از محیط زیست است. متاسفانه با توجه به رشد و گسترش شهرها شاهد از بین رفتن گونه های جانوری و گیاهی مختلفی در اقصی نقاط جهان هستیم.
برای حل این مشکل می توان با تاسیس پارک های ملی، فضایی را به وجود آورد تا گونه های جانوری و گیاهی مختلف بتوانند در یک فضای مناسب اکوسیستم طبیعی خود را تشکیل داده و ادامه حیات دهند.
اشتغال زایی
مزیت دیگری که پارک های ملی در اختیار افراد می دهند، در حوزه اشتغال زایی است. در واقع برای این که یک پارک ملی به کار خود ادامه دهد، لازم است تا افراد مختلفی دست در دست هم دهند.
از جنگلبان و حافظ محیط زیست گرفته تا مدیران و کارمندان مختلف همه در کنار هم باید برای نگهداری و حفظ پارک ملی تلاش کنند.
همین موضوع سبب می شود تا شاهد گردش اقتصادی بیشتری باشیم و خانواده های مختلف بتوانند از این طریق کسب درآمد کنند.
به هر میزانی که تعداد پارک ملی در یک کشور افزایش پیدا کند، به همان اندازه می توان شاهد اشتغال زایی و استفاده از نیروی کار جوان در نقاط مختلف کشور باشیم.
معرفی پارک های ملی در ایران
شما می توانید در شهرهای مختلف ایران پارک های ملی گوناگونی را مشاهده کنید. بررسی و معرفی هر یک از این پارک های ملی نیاز به مطلب جداگانه دارد، اما اگر بخواهیم به صورت کلی از این پارک ها نام ببریم و در رابطه با مساحت آن صحبت کنیم، می توانیم از طریق جدول زیر اطلاعات کافی را به شما داده و به صورت کلی پارک های ملی کشور را نام ببریم.
| نام | استان | مساحت به هکتار |
| ارسباران | آذربایجان شرقی | ۸٬۹۲۳ |
| بختگان | فارس | ۱۷۵٬۴۰۹ |
| بمو | فارس | ۴٬۸۲۱۱ |
| بوجاق | گیلان | ۳٬۴۷۷ |
| پابند | مازندران | ۲۷٬۷۱۷ |
| تندوره | خراسان رضوی | ۳۵٬۵۴۲ |
| تنگ صیاد | چهارمحال و بختیاری | ۴٬۳۷۲ |
| توران | سمنان | ۱۰۱٬۰۷۳ |
| خبر | کرمان | ۱۴۹٬۹۸۲ |
| خجیر | تهران | ۱۰٬۶۹۲ |
| دریاچه ارومیه | آذربایجان غربی و شرقی | ۵۴۱٬۳۱۵ |
| دز | خوزستان | ۴٬۱۱۸ |
| دنا | کهگیلویه و بویر احمد | ۲۵٬۸۳۹ |
| دیر نخیلو | بوشهر | ۲۰٬۴۳۴ |
| ساری‌گل | خراسان شمالی | ۷٬۰۳۸ |
| سالوک | خراسان شمالی | ۸٬۲۳۱ |
| سرخه‌حصار | تهران | ۸٬۶۹۴ |
| سیاه‌کوه | یزد | ۷۸٬۳۳۴ |
| ضامن آهو | خراسان شمالی | ۱۵٬۲۷۳ |
| قطرویه | فارس | ۳۱٬۷۵۵ |
| قمیشلو | اصفهان | ۲۹٬۸۸۶ |
| کرخه | خوزستان | ۷٬۴۷۶ |
| کلاه قاضی | اصفهان | ۴۷٬۲۶۲ |
| کنتال | آذربایجان شرقی | ۶٬۹۹۱ |
| کویر | سمنان | ۴۴۲٬۲۱۲ |
| کیاسر | مازندران | ۹٬۲۶۵ |
| گلستان | گلستان | ۹۰٬۹۶۰ |
| لار | تهران | ۳۵٬۷۶۵ |
| موته | اصفهان | ۳۲٬۵۷۲ |
| نای‌بند | بوشهر | ۴۷٬۷۵۹ |
پارک های موجود در ایران به چهار دسته مختلف تقسیم می شوند. این چهار دسته کلی عبارتند از:
- پارک های ملی و پناهگاه های حیات وحش
- پارک های ملی و منطقه حفاظت شده
- پارک های ملی، منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش
- پارک های ملی و ذخیره گاه زیست کره
هر یک از این چهار دسته بندی دارای شرایط خاصی بودند و پارک های ملی با توجه به ویژگی های شان به این چهار گروه کلی تفکیک می شوند.