جاذبه های طبیعی نمکی در ایران از پدیده های جذاب زمین شناسی این کشور هستند. در این پدیده، لایه های بزرگی از نمک زیرزمینی به سمت سطح زمین حرکت می کنند و به مرور زمان، شکل یک کوه را به خود می گیرند.
بیشتر جاذبه های طبیعی نمکی در ایران در مناطق گرمسیری شکل می گیرند و در استان های فارس، هرمزگان و سمنان دیده می شوند. برخی جزایر ایران در خلیج فارس، مانند جزیره هرمز هم در واقع کوه های نمکی هستند.
تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل در تمامی نقاط جهان فقط در الی گشت.
جاذبه های طبیعی نمکی در ایران چگونه ایجاد شده اند؟
هسته جاذبه های طبیعی نمکی در ایران از سنگ نمک تشکیل شده است. وقتی سنک نمک تحت فشار و لرزش شدید قرار می گیرد، به عنوان یک ماده الاستیک عمل می کند و یا خرد می شود و به حالت خمیر تبدیل می شود. اما وقتی جرم نمک با فشار ثابتی تحت فشار قرار می گیرد، به عنوان یک مایع غلیظ عمل می کند. این پدیده “کریپ” نامیده می شود. شرایطی مانند نقطه ذوب، نقطه یخ زدایی، چگالی، فشار و تغییرات دما در تشکیل جاذبه های طبیعی نمکی در ایران موثر هستند.
مطالب مرتبط:
اجزای تشکیل دهنده کوه های نمکی
جاذبه های طبیعی نمکی در ایران اشکال مختلفی دارند. هر کوه نمکی شامل یک هسته مرکزی فشرده است. قسمتی که مرکز را احاطه می کند، از سنگ های رسوبی محلی تشکیل شده است. در بیشتر جاذبه های طبیعی نمکی در ایران ، سطح بالایی توسط لایه های رسوبی پوشیده شده است و این لایه ها به عنوان پوشش سنگی شناخته می شوند. در برخی از آ نها، ضخامت پوشش سنگی به چند صد متر می رسد. برخی دیگر از آن ها پوشش سنگی ندارند.
به عنوان مثال، کوه نمکی قم که در شمال ارتفاعات زنگر در منطقه قم قرار دارد، پوشش سنگی ندارد. سنگ پوشش عموماً شامل آهک، گچ و آنهیدریت است. در برخی موارد، سنگ پوشش شامل رسوبات مواد گوگردی نیز می باشد.
اشکال جاذبه های طبیعی نمکی در ایران
جاذبه های طبیعی نمکی در ایران می توانند به شکل خمیدگی های نمکی، کوهستان نمکی، موج نمکی، انباره نمکی و غیره باشند. شکل کوه های نمکی متغیر است. دیوارهای بسیاری از جاذبه های طبیعی نمکی در ایران دارای شیب بالایی حدود ۸۰ تا ۹۰ درجه به سمت بیرون هستند. کوه های نمکی هم تراز نادر هستند و بسیاری از آن ها نامتقارن هستند.
علاوه بر این، در بیشتر جاذبه های طبیعی نمکی در ایران، شیب دیوارها در جهات مختلف متغیر است. مقطع عرضی بیشتر کوه‌ه ای نمکی نزدیک به دایره است و گاهی بیضی شکل است. گسترش افقی این کوه ها بسیار متغیر و اغلب چند کیلومتر است.
انواع کوه‌های نمکی
جاذبه های طبیعی نمکی در ایران بر اساس حجم و گسترش به سه دسته تقسیم می‌شوند:
کوه های نمکی کم عمق: سطح بالایی این کوه ها کم تر از یک کیلومتر از سطح زمین فاصله دارد که بیشتر کوه های نمکی ایران هم در این دسته قرار دارند.
کوه های نمکی با عمق متوسط: سطح بالایی آن ها بین ۱ تا ۱.۵ کیلومتر از سطح زمین فاصله دارد.
کوه های نمکی عمیق: فاصله آن ها از سطح زمین بیش از ۱.۵ کیلومتر است. برخی از کوه های نمکی بیش از ۳۰۰۰ متر زیر سطح دریا قرار دارند.
مشهورترین جاذبه های طبیعی نمکی در ایران
کوه‌های نمک ایران در شهرستان‌ها و مناطق مختلف کشور قرار دارند. برخی از دیدنی تری کوه های نمکی ایران عبارتند از:
کوه نمک قره آغاج
این ساختار نمکی در فاصله ۶۵ کیلومتری از شهر میانه، ۷۰ کیلومتری از هشترود و ۱۹۳ کیلومتری از تبریز قرار دارد و رنگ های قرمز و خاکستری روی بدنه آن دیده می شود.
کوه نمک خواجه
این ساختار نمکی در شهر تبریز قرار دارد. معدن باز در داخل کوه قرار دارد و رنگ های بنفشه ای، قرمز و خاکستری در آن دیده می شود. کوه نمک خواجه دارای معادن نمک عظیمی است که در چندین طبقه پشت هم قرار گرفته اند. این کوه دارای منظره های چشم نوازی است که به دلیل رنگ های متنوع و شکل های طبیعی خاص خود جذابیت زیادی دارند.
کوه نمک تبریز
این ساختار در هشت کیلومتری شمال شهر تبریز قرار دارد. رسوبات نمک رنگ آن را به صورت صورتی، خاکستری و قهوه ای تغییر داده‌اند. کوه نمک تبریز دارای یک منظره بی نظیر است که ترکیبی از رنگ های آبی و سفید را به نمایش می گذارد. این منظره به خاطر شکل های هندسی شوره ها و نمک های رسوبی بسیار زیبا هستند
کوه نمک کنارسیاه
این ساختار نمکی در فاصله ۹۰ کیلومتری جنوب شرق شیراز و ۲۰ کیلومتری جنوب غرب شهر فیروزآباد قرار دارد. از جاده فیروزآباد-جم-عسلویه می توان به کوه نمک کنارسیاه دسترسی داشت. در اطراف کوه نمک چند رودخانه فصلی نیز وجود دارد.
کوه نمک قم
این ساختار نمکی در فاصله ۱۵ کیلومتری از جاده قم به جعفریه قرار دارد. این کوه نمک به عنوان یکی از دیدنی ترین جاذبه های طبیعی نمکی در ایران شناخته می شود. تاریخچه زمین شناسی کوه نمک قم به شصت میلیون سال پیش بر می گردد. این ساختار تنها کوه نمک هم تراز در جهان است. همچنین یک دریاچه کوچک در داخل آن وجود دارد. در این کوه نمک، بلورهای نمک به شکل تیره و رشته ای شکل گرفته اند و گسترش شمالی آن تا سه کیلومتر ادامه دارد.
کوه نمک نهند
این ساختار نمکی بزرگ در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال غرب روستای تازه کند در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این کوه به رنگ های قرمز و خاکستری است و جهت آن از شمال غربی به جنوب شرق یو بزرگ ترین کوه نمک در آذربایجان است.
کوه نمک باغ بهزاد
این ساختار نمکی یکی از کوه نمک های معروف ایران است. این جاذبه های طبیعی نمکی در ایران در استان چهارمحال و بختیاری و جنوب شهر لردگان قرار دارند. رنگ های آن ها قرمز و خاکستری هستند. همچنین سنگ آهک و نمک به صورت فراوان در ساختار آن ها وجود دارد.
کوه های نمک هرمز
این جاذبه های طبیعی نمکی در ایران جزایر کوچکی در خلیج فارس هستند.. نواحی مختلف این کوه های نمک را رنگ های متنوعی از قبیل قرمز، زرد، نارنجی، قهوه ای، عنبری، سبز و خاکستری تشکیل می دهند.
کوه نمک منور
این ساختار نمکی در استان آذربایجان شرقی، در روستای منور در منطقه شبستر قرار دارد و در آن رنگ های بنفش، خاکستری و قرمز دیده می شود. کوه نمک منور دارای محیطی وسیع و مسطح است که تشکیلات نمکی مختلفی را در خود جای داده است. در این کوه شکل های نمکی فراوانی وجود دارد که به دلیل رنگ های طبیعی خارجی و داخلی، منظر های بسیار زیبا و شگفت انگیز را به وجود آورده اند.
کوه نمک مالها
این معدن و کوه نمک در استان سمنان قرار دارد. معدن آن منبع نمک و درآمد برای مردم همدان، کرمانشاه، سمنان و غیره است. ایران و در استان کرمان است. این کوه دارای معدن نمک عظیمی است که به دلیل رنگ های طبیعی زیبا و شکل های خاص خود، گردشگران بسیاری را به خود جلب می کند. کوه نمک مالها دارای شکل های خاصی از نمک است که به دلیل روشنی رنگ های طبیعی آن ها، منظره ای بسیار زیبا و شگفت انگیز را به وجود آورده اند.
کوه نمک انگوران
این ساختار نمکی بلدترین کوه نمک از سطح دریا با ارتفاع ۱۰۰۰ متر است. لایه های نمک در این کوه خم شده اند. این کوه نمک در غرب بندرعباس و در روستای انگوران قرار دارد.
کوه نمک گچین
یک دیگر از ساختارهای نمکی بندرعباس در روستای گچین قرار دارد. نمک های این کوه نمکی دیدنی هم خم شده اند. کوه نمک گچین یکی از مناطق زیبای جنوب ایران است و در استان هرمزگان قرار دارد. این کوه دارای معادن نمک و گچ عظیمی است که به دلیل شکل های طبیعی شگفت انگیزی که در آن وجود دارند، از اصلی ترین جاذبه های طبیعی نمکی در ایران در منطقه به شمار می ورد.
کوه نمک پل
این ساختار نمکی در بندرعباس قرار دارد و در ۴ کیلومتری بندرپل است. بلورهای نمک در سراسر شیب های این کوه به راحتی دیده می شوند. رنگ اصلی آن قرمز است.
کوه نمک لارک
یکی دیگر ساختارهای نمکی طبیعی در بندرعباس، معدن نمک لارک است. در طول سال های متمادی رسوبات نمک، اینجا را به یکی از دیدنی ترین جاذبه های طبیعی نمکی در ایران تبدیل کرده اند.
کوه نمک جاشک
گنبد نمکی جاشک، کوهی از نمک است که در سمت شمالی کوه جاشک با ارتفاع هزار و سیصد و پنجاه متر در انتهای جنوبی کوه های زاگرس واقع شده است. این گنبد نمکی دوازده کیلومتر طول و چهار و نیم کیلومتر عرض دارد و در مساحتی حدود سه هزار و ششصد و پنجاه هکتار گستره شده است.
کوه نمکی جاشک در بین دو بخش بردخون و کاکی و در میان شهرستان های دیرویی و دشتی واقع شده است. این گنبد نمکی در صد و چهل و چهار کیلومتر جنوب شرقی بندر بوشهر، شصت کیلومتری خورموج و پانزده کیلومتر کاکی، در استان بوشهر قرار دارد.
کوه نمک جزیره هرمز
این تپه نمکی در رنگ های قرمز، خاکستری و سبز قابل مشاهده است و منبع غنی برای صنایع مختلف است. این کوه دارای شکل های زیبایی از نمک و شوره است که به دلیل رنگ های خاص و شکل های دیدنی خود، برای گردشگران بسیار جذاب هستند.
کوه نمک جزیره هرمز دارای شکل های متنوعی از نمک و شوره است که به دلیل شکل های هندسی و رنگ های زیبایی که در آن ها وجود دارند، منظره ای بسیار شگفت انگیز را به وجود آورده اند. همچنین در کوه نمک جزیره هرمز، آب های شور و دریاچه های نمکی وجود دارد که جایگاه مهمی در تولید نمک دارند.
کوه نمک کرمستیج
این پدیده طبیعی که یکی از جاذبه های طبیعی نمکی در ایران به شمار می رود در استان فارس و شهر لار قرار دارد. توده های نمکی در این منطقه به شکل چاه های بزرگ و غارهای زیبا تبدیل شده اند.
کوه نمک بازنجان
این ساختار نمکی در استان کرمان قرار دارد و صفحات نمکی در آن به شکل تپه های دایره ای شکل در آمده اند.
گنبدهای نمکی خرسین
گنبدهای نمکی خرسین در منطقه سیاهو در استان هرمزگان قرار دارند و دارای غارهای نمکی طولانی معروی هستند.. شکل های مختلفی از نمک در این گنبد نمکی شکل گرفته است. غار نمکی خرسین دارای ویژگی های منحصر به فرد با مناظر شگفت انگیز، آبشار نمکی و ستون های نمکی بزرگ است.
کوه نمک دربست
این ساختار نمکی در شهر بندرعباس قرار دارد و در محیطی دایره ای قرار گرفته است. در این معدن مهم، بلورهای نمک و اکسید آهن یافت می شود.
کوه نمک خرموج
این ساختار نمکی در شهر خرموج استان بوشهر قرار دارد و دارای جریان های زیبایی در اطراف آن است. به دلیل عدم قابلیت عبور از این منطقه، دسترسی به این معدن دشوار است.
روستای نمکی پُتاش
روستای نمکی پتاش، نزدیک شهر خور در استان اصفهان، یک از زیباترین و دیدنی ترین جاذبه های طبیعی نمکی در ایران است. این روستا، در شمال مجتمع معدنی پتاش واقع شده است و برای مسافرانی که به دنبال سفر به بیابان مرکزی ایران هستند، جاذبه های بسیاری را ارائه می دهد.
روستای نمکی پتاش، سوئیت های آماده اقامت، رستوران ها و قهوه خانه ها، زمین های ورزشی و سونا و حمام های گرم هم دارد که به گردشگران فرصتی برای زندگی در قلب بیابان را می دهد. تقریباً تمامی ساختمان های روستا سفید هستند و برای جذب بیشتر گردشگران خارجی و داخلی، تاسیساتی نظیر دریاچه قایقرانی و هتل در آینده نزدیک برنامه ریزی شده است.
یکی از جاذبه‌های طبیعی روستا، آبشار نمکی پتاش است که با یک ارتفاع ۲۵ متری و منظره ای چشم نواز، در طول سال توسط تعداد زیادی از گردشگران استقبال می‌شود. مجتمع معدنی منطقه، اولین معدن پتاش در ایران و بزرگ ترین منابع پتاش در غرب آسیا را داراست.
کلام آخر
تعداد جاذبه های طبیعی نمکی در ایران بسیار زیاد است. در واقع کوه های نمکی به خودی خود پدیده نادری در جهان نیستند، اما تعداد بسیار بالای این جاذبه ها در کشور ایران بی نظیر است. در هیچ نقطه ای از جهان، این تعداد از گنبدهای نمکی مشاهده نمی شود. تنها در جنوب کوه های زاگرس، بیش از ۱۳۰ گنبد نمکی وجود دارد. گنبدهای نمکی ایران به لحاظ تنوع، شکل و روش شکل‌گیری و توسعه منحصر به فرد هستند.
به دلیل ساختار جغرافیایی خود، ایران در بیشتر مناطقش کوه ها و تپه های نمکی دارد. کوه های نمکی که در این راهنما به آن ها اشاره شد، تنها چند نمونه از جاذبه های طبیعی نمکی در ایران هستند. بیشترین تعداد این پدیده های طبیعی ایران در جنوب کشور واقع شده اند.