شاید تابهحال آنتالیا را از نزدیک ندیده باشید و با فرهنگ مردم آنتالیا آشنا نباشید. پس اجازه دهید در همین ابتدای کار کمی این شهر ساحلی و زیبا را با کلمات برای شما توصیف و به شما معرفی کنیم. آنتالیا، نگین درخشان سواحل مدیترانه، شهری است که فرهنگ، تاریخ و طبیعت را به شکلی هستند بدون کم و کاست، در آغوش خود دارد. این شهر ترکیه با کوچههایی سنگفرش شده، محلههای قدیمی مثل “کاله ایچی”، سواحل نقره فام چون “لارا” و “کونیالتی” و کوههای پر ابهت توروس، مقصدی بدون شک رؤیایی برای عاشقان سفر و است. این شهر نه تنها با معماری عثمانی و رومیاش دل هر بینندهای را میبرد، بلکه با غذاهای محلی، دسرهای سنتی و لذیذ و جشنوارههایی مثل پرتقال طلایی، روح گردشگران را هم به زیبایی هرچه تمامتر با سرانگشتان هنرمندش، لمس میکند.
اینجا شهری است که گذشته و حال را با هم در آن زندگی خواهید کرد!
فرهنگ مردم آنتالیا
فرهنگ مردم آنتالیا از فرهنگ دیگر شهرهای ترکیه جدا نیست، اما ناگفتههایی هم در این بین وجود دارد. فرهنگ کشور ترکیه، آمیزهای از سنتهای آسیای میانه، تمدن اسلامی، میراث بیزانسی و عثمانی و تأثیرات کشورهای غربی است. ارزشهایی همچون احترام به خانواده، مهمان نوازی، بزرگداشت مناسبتهای مذهبی و پایبندی به آداب و رسوم، در سراسر این کشور دیده میشود. با این حال، شهر آنتالیا به دلیل موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای توریستی و جاذبه های آنتالیا، تا حدودی از سایر شهرهای ترکیه متمایز است.
آنتالیا به عنوان یکی از مهمترین مقاصد گردشگری ترکیه، با پذیرش سالانه میلیونها توریست داخلی و خارجی، فرهنگی بازتر و بین المللیتر دارد. در این شهر، سبک زندگی مدرن تری را مشاهده میکنید و تعامل گسترده با گردشگران، باعث شده تا مردم محلی با زبانها، فرهنگها و نگرشهای مختلف آشنا باشند. در کنار این فضای مدرن، آنتالیا دارای پیشینه تاریخی غنی هم است که در قالب معماری، موسیقی سنتی، رقصهای محلی و آیینهای بومی مانند جشنهای یوروکها (عشایر کوه های توروس)، جلوه گری میکند. این ترکیب منحصربه فرد از سنت و مدرنیته همزمان و در کنار هم، فرهنگی پویا و چندلایه را در آنتالیا پدید آورده است که در ادامه بیشتر از آن صحبت خواهیم کرد.
آنتالیا با پیشینهای کهن و فرهنگی بسیار غنی، از دوران باستان تا به امروز، همواره یکی از مراکز مهم تمدن در سواحل مدیترانهای ترکیه بوده است. موقعیت جغرافیایی خاص این منطقه که آن را به پلی میان شرق و غرب تبدیل کرده، موجب شکلگیری فرهنگی متنوع و پویا در بطن آن شده است. فرهنگی که در بستر سنتهای یورک نشینی (Yörük) با تأثیرات فرهنگ مدیترانهای و عثمانی، درهم تنیده شده است.
آیین ها و آداب و رسوم در فرهنگ مردم آنتالیا
بخشی از هویت فرهنگی مردم آنتالیا به سنتهای یورکها (Yörükler) بازمیگردد. اقوام کوچ نشینی که از فلاتهای بلند به مناطق ساحلی مهاجرت میکردند. آنها با حفظ سنتهای کهن خود در حوزه پوشش، تغذیه، موسیقی و مراسم خانوادگی، فرهنگ شفاهی و سنتی آنتالیا را تا به امروز زنده نگاه داشتهاند. آیینهای کوچ، مراسم ازدواج، جشنهای تولد و مرگ در میان یورکها همچنان با ساز و دهل، آوازهای محلی و پوششهای رنگین و جذابی صورت میگیرد.
آیین های کشاورزی و برداشت در فرهنگ مردم آنتالیا
در مناطق روستایی آنتالیا، همچون فینیکه، کمر و مانیوگات، مراسم شکرگزاری برای برداشت محصول، به ویژه مرکبات، زیتون، انار و خرما، برگزار میشود. این آیینها با موسیقی سنتی، رقصهای محلی و چشم نواز “زِی بک” (Zeybek) و پخت غذاهای خاص همان فصل همراه هستند.
ناگفته نماند که آنتالیا سمبل میوه پرتقال است و شما در تمام نقاط شهر و یا حتی روستاهای اطراف باغهای وسیع پرتقال را مشاهده میکنید. ضمن اینکه المان و مجسمه این میوه هم همه جای شهر مانند ورودیها یا میادین دیده میشود.
جشن های خانوادگی
مراسم سنت تکین یا سنت سوز (Sünnet Düğünü) که مربوط به ختنه سوران پسران است، با شکوهی خاص در آنتالیا برگزار میشود و شامل برپایی چادرهای سنتی، پخش شیرینی های مخصوص مانند “شکرپاره” و اجرای موسیقیهای متنوع و متعدد محلی است.
عاشقانه های محلی و حکایت ها
داستانهای عامیانه و افسانههای عشقی همچون افسانه «کورکوت» یا روایتهایی درباره قلعههای تاریخی و دختران دریایی در میان سالمندان و هنرمندان فولکلور منطقه نقل سینه به سینه منتقل شده و برای همگان نقل میگردد. موسیقی محلی هم اغلب بازتابی از این حکایاتها را به گوش همگان میرساند.
جشن ها و مناسبت های آئینی و قومی
در فرهنگ مردم آنتالیا جشنها و مناسبتهای جذابی هم وجود دارد که از گذشته باقیماندهاند و درحال حاضر هم باعث رونق گردشگری هستند و هم بازتابی از فرهنگ غنی مردمان این منطقه!
با ما به این جشنوارهها بیایید و همه چیز را از نزدیک ببینید!
جشنواره های غذا و موسیقی یورک ها
این جشنوارهها هم معمولاً در بهار و تابستان در مناطق کوهپایهای یا روستاهای آنتالیا برگزار میشوند. موسیقی سنتی با آلات موسیقی «کمانچه» و «ساز»، همراه با اجرای زنده رقصهای محلی و عرضه غذاهایی همچون “یورک کباب”، “دوغ تازه” و “پیده با گوشت بز کوهی”، تجربه فرهنگی ویژهای را برای بازدیدکنندگان و خصوصاً گردشگران آنتالیا رقم میزند.
جشنواره گل و بهار در کاله ایچی (Kaleiçi Bahar Şenlikleri)
در محله تاریخی کاله ایچی، جشنوارهای با حضور هنرمندان صنایع دستی، گروههای موسیقی و فروشندگان گل و خوراکی برگزار شده که این جشنواره نمادی از احیای طبیعت و دوستی با محیط زیست محسوب میشود.
صنایع دستی و مراسمات گوناگون محلی در فرهنگ مردم آنتالیا
هنر و صنایع دستی مردمان ترکیه و آنتالیا هم جایگاه ویژهای در این منطقه دارد. حتی پوشش و سبک نوازندگی مردمان این منطقه کاملاً مختص همین مردم است. این بخش گشت و گذاری در میان هنرهای محلی، پوشش و دستسازههای این مردم است.
هنرهای سنتی و صنایع دستی
هنرهای سنتیدر آنتالیا نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی ایفا میکنند. قالیبافی از جمله صنایع دستی رایج در این منطقه است که طرح های آن الهام گرفته از طبیعت کوهستانی و سبک زندگی عشایری است. همچنین سوزن دوزی و گلدوزی با دست، در میان زنان مسن تر رواج دارد و به عنوان بخش مهمی از جهیزیه دختران هم تلقی میشود. هنرهای چوبی مثل منبت کاری، ظروف سفالی و هنر حکاکی بر روی مس هم از جمله صنایع دستی سنتی این منطقه هستند.
موسیقی و رقص محلی
موسیقی فولکلور آنتالیا با ادواتی چون «کمانچه»، «ساز»، «دف» و «نِی» همراه است. این موسیقی اغلب در مراسم شادی مانند عروسیها یا در آیینهای سنتی و جشنواره های محلی نواخته میشود.
«زِی بِک» (Zeybek) هم نوعی رقص سنتی مردانه است که بیانگر قدرت، شجاعت و آزادگی بوده و ریشه در فرهنگ عشایری یوروک ها دارد. این رقص معمولاً با لباسهای محلی رنگارنگ و با حرکات سنگین و باوقار اجرا میشود.
باورهای مذهبی و آیین های خاص
آنتالیا اگرچه شهری توریستی و مدرن است، اما هنوز هم بسیاری از سنتهای مذهبی در آن رعایت میشوند. ماه رمضان با افطاریهای دسته جمعی، پخش نذریها و شب زندهداریها همراه است. همچنین در روزهای عید قربان و عید فطر، مردم به دیدار اقوام و بزرگترها میروند و به یکدیگر هدیه یا شیرینی میدهند. زیارت اهل قبور و پخش خیرات هم بخشی از آیینهای مذهبی مردمان این شهر است.
لباس های محلی آنتالیا
لباسهای سنتی مردم آنتالیا خصوصاً در مناطق روستایی و عشایری آن، نشان دهنده هویت قومی، موقعیت اجتماعی و حتی وضعیت تأهل افراد ساکن در هر منطقه است. این لباسها عمدتاً از پارچههای طبیعی مانند پنبه، کتان و پشم تهیه شده و دارای نقش و نگارهایی با رنگهای گرم و طبیعی و خوش رنگ و لعاب هستند.
لباس زنان
زنان محلی معمولاً شلوارهایی گشاد معروف به şalvar به همراه پیراهنهای بلند گلدار و جلیقههایی از جنس مخمل یا پارچههای ضخیم میپوشند. پوشش سر با yazma (روسریهای رنگارنگ) یا fes (کلاه سنتی) که با مهره و پولک تزیین شده، در این منطقه بسیار رایج است. گاهی زنان متأهل یا مسنتر هم از روسریهایی خاص با گرههایی مشخص استفاده میکنند که نشانگر وضعیت تأهل آنها است.
لباس مردان
مردان عشایری در گذشته لباسهایی شامل شلوارهای پشمی، پیراهنهای یقه دار سفید و جلیقههای تیره میپوشیدند. poşu یا دستمال گردن و kepenek (پوشش ضخیم برای محافظت از سرما) هم در میان یوروک ها رایج بود. این لباسها امروزه بیشتر در مراسمهای فرهنگی یا فستیوالهای محلی مورد استفاده قرار میگیرند.
آیین های عروسی در فرهنگ مردم آنتالیا
مراسم عروسی در آنتالیا و البته در مناطق روستایی آن، مجموعهای از آیینها و مراسمهای سنتی است که طی چند روز برگزار میشود و هنوز هم بسیاری از آنها با وجود تغییرات مدرنیته، به قدرت خود باقی هستند.
خواستگاری و بله برون
در مراسم خواستگاری برطبق فرهنگ مردم آنتالیا و مردمانش، خانواده داماد به همراه بزرگان فامیل به خواستگاری میرود. چای شیرین، باقلوا یا قهوه سرو میشود و اگر خانواده دختر موافق باشد، تاریخ بله برون تعیین خواهد شد.
حمام عروس و حنابندان
حمام عروس با آوازها و ترانههای محلی و همراهی زنان فامیل و دوستان برگزار میشود. مراسم حنابندان هم شب قبل از عروسی صورت گرفته و در آن دستهای عروس با حنا رنگ میشود که این آیین با رقص و موسیقی سنتی همراه است.
مراسم عروسی
مراسم اصلی معمولاً در فضای باز با شرکت همه اهالی روستا یا محله برگزار میشود. شرکت کردن گروههای موسیقی محلی، انجام رقص زِی بِک و پختن و صرف غذاهای سنتی، از بخش های مهم این مراسم هستند.
آیین های سوگواری در فرهنگ مردم آنتالیا
اگرچه آیینهای سوگواری در آنتالیا همچون سایر نقاط ترکیه، اسلامی هستند، اما رنگ و بوی سنتی و خاص خود را هم دارند.
آداب تدفین
پس از غسل و نماز میت، پیکر متوفی به گورستان منتقل میشود. مردم محل در تشییع حاضر شده و بسته به سن و مقام فرد، مراسم مفصلتری ممکن است برای وی، برگزار شود.
شب نشینی و تلاوت قرآن
در شب اول و گاهی تا هفتم یا چهلم، اطرافیان گرد هم میآیند، قرآن میخوانند و خیرات انجام میشود. یکی از رسوم قدیمی پختن helva (حلوا) و توزیع آن به یاد فرد متوفی است.
پوشش سوگواران
زنان غالباً از روسری های مشکی یا تیره استفاده میکنند و تا مدتی در مراسم اجتماعی کمتر حضور مییابند. لباس مردان هم پوشش رسمی یا محلی سیاه رنگ است.
جشنواره ها و فستیوال های فرهنگی آنتالیا
آنتالیا به واسطه موقعیت جغرافیایی، تاریخ غنی، آب و هوای معتدل و زیرساختهای گردشگری، میزبان طیف وسیعی از فستیوالهای فرهنگی است. از جشنهای محلی گرفته تا رویدادهای بین المللی با محوریت هنر، موسیقی، غذا و میراث فرهنگی.
جشنواره بین المللی فیلم طلایی پرتقال (Altın Portakal Film Festivali)
مهمترین جشنواره سینمایی ترکیه که هرساله در آنتالیا برگزار میشود، جشنواره بین المللی فیلم پرتقال است. این جشنواره از سال ۱۹۶۴، به بستری مهم برای نمایش آثار سینمایی ترکی و بین المللی تبدیل شد و نقش قابل توجهی در گسترش فرهنگ و هنر در این شهر دارد. این جشنواره قدیمیترین و معتبرترین جشنواره فیلم در ترکیه است و معادل ترکیهای اسکار به شمار میآید.
فیلم سازان داخلی و بین المللی آثار خود را در بخشهای مختلف به رقابت میگذارند. مراسم فرش قرمز، کارگاههای تخصصی، جلسات نقد و نشستهای سینمایی از دیگر بخشهای این فستیوال هستند.
زمان برگزاری: معمولاً در ماه اکتبر (مهر ماه)
جشنواره بین المللی اپرا و باله آسپندوس (Aspendos Opera and Ballet Festival)
تئاتر باستانی آسپندوس که یکی از سالمترین آمفی تئاترهای رومی در جهان است و اجرای آثار کلاسیک بزرگان موسیقی جهان مانند وردی، چایکوفسکی و موتزارت توسط گروههای بین المللی و ملی در آن انجام میشود.
زمان برگزاری: تابستان (معمولاً در ماه های ژوئن و جولای)
جشنواره پرتقال کالکان (Finike Portakal Festivali)
در منطقه فینیکه، یکی از شهرستانهای آنتالیا که به باغهای پرتقالش معروف است، این فستیوال برگزار میشود. فعالیتهای آن هم شامل برگزاری نمایشگاه محصولات محلی، رژه سنتی، موسیقی محلی، مسابقات و فعالیتهای خانوادگی است. جالب است بدانید که این جشنواره هم زمان با فصل برداشت پرتقال برگزار میشود.
زمان برگزاری: اواخر فصل بهار یا اوایل فصل تابستان.
فستیوال فرهنگ یوروک ها (Yörük Türkmen Festivali)
این فستیوال بازنمایی زندگی عشایر یوروک است که بخش مهمی از هویت فرهنگی منطقه هم محسوب میشود. این جشنواره برپایی چادرهای عشایری، نمایش غذاهای سنتی، صنایع دستی، انجام رقصها و موسیقی محلی مانند زِی بِک را شامل میشود.
زمان برگزاری: بهار (معمولاً در ماه مه).
جشنواره بین المللی موسیقی و جاز آنتالیا
اجرای کنسرتهایی با حضور نوازندگان سرشناس جاز از کشورهای مختلف از ویژگیهای این جشنواره است. این جشنواره پلی میان فرهنگ غرب و شرق هم محسوب میشود.
زمان برگزاری: فصل پاییز.
جشنواره بین المللی نقاشی بدن (Body Painting Festival)
این فستیوال کمتر شناخته شده اما جذاب، به هنر نقاشی بر بدن اختصاص دارد و هنرمندان از کشورهای مختلف با هدف شرکت در آن، رقابت و نمایش آثار خود، به آنتالیا میآیند.
زمان برگزاری: گاه به گاه و معمولاً در فصل تابستان.
جشنواره بینالمللی مجسمههای شنی آنتالیا (Antalya Uluslararası Kum Heykel Festivali)
یکی از رویدادهای هنری عجیب و جذاب در این شهر ساحلی رویداد مجسمههای شنی که هر ساله با حضور هنرمندانی از کشورهای مختلف برگزار میشود. این جشنواره که به نام Sandland هم شناخته میشود، از بزرگترین نمایشگاههای فضای باز با مجسمههای شنی در جهان، به شمار میرود.
در این جشنواره، مجسمههایی غول پیکر و شگفت انگیز از شن، تنها با استفاده از آب و شن طبیعی، ساخته میشوند. موضوعات هر سال متفاوت است و ممکن است شامل اسطورهها، تاریخ تمدنها، افسانهها، چهرههای مشهور یا آثار فرهنگی جهانی باشد. بازدیدکنندگان در این جشنواره می توانند شاهد فرآیند ساخت مجسمه ها از نزدیک بوده و این یک تجربه تکرارنشدنی داشته باشند.
زمان برگزاری: این جشنواره معمولاً از ماه مه (May) آغاز و تا پایان نوامبر (November) ادامه دارد. مکان برگزاری آن هم در ساحل لارا (Lara Beach) است که یکی از محبوبترین سواحل آنتالیا است. این جشنواره نه تنها در طول روز، بلکه در شب هم با نورپردازیهای ویژه، جلوهای بسیار دیدنی پیدا میکند و بازدید شبانه آن هم خالی از هیجان و لطف نخواهد بود.
این جشنها نه تنها فرصتی برای گردشگران فراهم میکنند تا با فرهنگ، هنر و میراث بومی آشنا شوند، بلکه برای مردم محلی هم لحظاتی از شادی، اتحاد و هویت فرهنگی را بازآفرینی خواهند کرد. یکی دیگر از مهمترین و شاخصترین فستیوالهای فرهنگی در آنتالیا، فستیوال فرهنگ یوروکها (Yörük Türkmen Festivali) است که قصد داریم شما را کاملاً با آن آشنا کنیم.
فستیوال فرهنگ یوروک ها (Yörük Türkmen Festivali)
فستیوال یوروک ها یکی از خاصترین و ریشهدارترین فستیوال های آنتالیا است که هر ساله با هدف زنده نگه داشتن آداب، آیینها و شیوه زندگی عشایر ترکمن و یوروک ها برگزار میشود. یوروکها بخشی از ترکمنهای کوچ نشین هستند که در نواحی کوهستانی جنوب ترکیه، به ویژه رشتهکوههای توروس (Taurus Mountains) زندگی میکردند. آنها نقش مهمی در تاریخ، فرهنگ مردم آنتالیا و تحولات اجتماعی این شهر داشتهاند و هنوز هم فرهنگ یوروکی در بسیاری از خانوادههای این منطقه ریشه داشته و حفظ میشود.
- بازسازی سبک زندگی عشایری
در این فستیوال، شرکتکنندگان چادرهای سنتی یوروکی که به آنها obası میگویند را برپا میکنند. سپس این چادرها با فرشها و گلیمهای دست بافت، اشیای قدیمی و ظروف مسی تزیین و پر خواهد شد.
بازدیدکنندگان میتوانند از نزدیک با نحوه زندگی سنتی یوروک ها آشنا و با فعالیتهایی از جمله پخت نان در تنورهای خاکی، تهیه دوغ محلی، بافتن گلیم و استفاده از وسایل دست ساز از نزدیک روبرو شوند.
- اجرای موسیقی و رقص های محلی
موسیقی یوروکی که شامل نغمههای باستانی با ادواتی چون ساز و کمانچه است و بخش مهمی از این فستیوال را تشکیل میدهد.
رقص سنتی زِی بِک (Zeybek) هم که پیشتر به آن اشاره شد، رقصی باوقار و پرصلابت مخصوص مردان است که توسط گروههای محلی اجرا میشود.
- پوشش محلی
شرکتکنندگان، مخصوصاً زنان، لباسهایی رنگارنگ و سنتی با نقش و نگارهای قدیمی بر تن میکنند. استفاده از جواهرات سنتی، دستارهای گل دوزی شده و شالهای یزدی دوز هم از دیگر ویژگیهای این جشنواره است.
- نمایش غذاهای بومی
در طی جشنواره، غذاهای اصیل منطقه مانند Keşkek، Tahini Piyaz، Yoğurtlu Et و Çoban Kavurması پخته و به شرکتکنندگان داده میشود. بازدیدکنندگان میتوانند این غذاها را در فضایی باز و در دل طبیعت میل کنند.
- مسابقات و بازی های سنتی
مسابقات کشتی سنتی ترکیهای (Yağlı Güreş)، بازیهای روستایی و فعالیتهای مهیج دیگری هم در این جشن برگزار میشود که به یاد دوران باستان و مهارتهای بدنی یوروک ها است.
- اهمیت فرهنگی جشن یورک ها در فرهنگ مردم آنتالیا
این فستیوال نه تنها تلاشی برای حفظ میراث فرهنگی مردم منطقه است، بلکه بستری برای آموزش، تعامل و احترام به سبک زندگی نیاکان و گذشتگان هم محسوب میشود. مدارس، گردشگران، هنرمندان و پژوهشگران زیادی از سراسر ترکیه و حتی کشورهای دیگر برای دیدن این فستیوال به دنبال سفر به آنتالیا هستند.
فستیوال یوروک ها عموماً در فصل بهار، در ماه مه (اردیبهشت) برگزار شده و محل برگزاری آن اغلب در مناطق کوهپایهای اطراف آنتالیا یا در پارکهای طبیعی است که محیطی مناسب برای بازسازی زندگی عشایری هستند.
فرهنگ مردم آنتالیا و ملاقاتی پرشور با دیدنی ترین ها
درست مانند کشور ما ایران که در هر شهر و هر روستای آن شما با فرهنگها، آداب و رسوم، صنایع دستی باورها و سبک های مختلف زندگی روبرو هستیم، در کشور ترکیه و شهر آنتالیا هم با آداب و سنن، باورها و اعتقادات متفاوتی روبرو می شویم. در این بین همانطور که در ابتدای این مطلب هم اشاره شد، درست مانند هر کشور دیگری، فرهنگ ساکنان آنتالیا هم از فرهنگ مردمان ترکیه جدا نیست!
اما به واسطه نیاکان و گذشتگانی که در این منطقه سکونت داشته و زندگی میکردند، شما با سنتها و مراسمهای متعدد و متفاوتی روبرو هستید که مانند آنها در دیگر نقاط ترکیه دیده نمیشود. ما تلاش کردیم تا در این مطلب همه چیز را در مورد آداب و رسوم و آیینهای مردمان ساکن در آنتالیا با شما به اشتراک بگذاریم تا در زمان سفر با دیدی باز و اطلاعات کافی، وارد شهر آنتالیا شوید.
مطالب مرتبط : این تفریحات آنتالیا رو از دست نده معرفی بهترین مراکز خرید آنتالیا + نزدیکترین هتل ها معرفی بهترین هتل های آنتالیا برای مسافران