با تجریش، یکی از محله های قدیمی تهران آشنا شوید

خیابان تجریش

امروز می خواهیم به معرفی و بررسی یکی از خیابان های شمالی و بسیار معروف تهران به نام خیابان تجریش بپردازیم. این خیابان بسیار معروف که گویی نقطه ی تلاقی مردم با هر عقیده و فرهنگی است، عمده ی شهرت خود را به خاطر همجواری با آستان مقدس امامزاده صالح (ع) به دست آورده است. این خیابان معروف نقطه ی گذر به بسیاری از خیابان های بالا شهر و به اصطلاح اعیان نشین تهران است و از اهمیت خاصی برخوردار است. در ادامه با ما در الی گشت همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر، با خیابان تجریش در تهران آشنا شویم.

تجریش

مطالب مرتبط:
معرفی محله های قدیمی تهران
ثبت موقت خیابان ولیعصر در سازمان جهانی یونسکو
محله های اعیان نشین تهران قدیم کجاها بودند؟

همه ی پدران و مادران و حتی نسل های قبل تز از آن ها که ساکن تهران بوده اند با این خیابان قدیمی و نوستالژیک خاطره دارند و گذرشان برای زیارت امامزاده صالح (ع) هم که شده به این خیابان افتاده است. خیابان تجریش به عنوان یکی از قدیمی ترین خیابان ها و محله های تهران که چند سالی هم هست که مترو دار شده است به عنوان یکی از مهم ترین مقاصد گردشگری در تهران به حساب می آید.

مردم از دیگر مناطق تهران و یا حتی دیگر شهرستان ها برای زیارت امامزاده و همچنین گشت و گذار و خرید در بازار قدیمی تجریش و مراکز خرید این خیابان به تجریش می آیند. یکی از دانستنی های جالب درباره ی این خیابان این است که محله ی تجریش، یکی از معدود نقاطی در تهران است که جاذبه‌ های گردشگری گوناگونی مثل گردشگری مذهبی، گردشگری تاریخی و گردشگری تفریحی را در کنار هم دارا است.

شاید به همین دلیل باشد که شهرداری تهران در سال‌ های گذشته اقدام به مرمت و نوسازی بازار تجریش و آستان امامزاده صالح (ع) نموده است و راه‌ های دسترسی به این میدان را از سایر مناطق مختلف تهران آسان تر از قبل کرده است. خیابان تجریش مرکز شهرستان شمیرانات استان تهران به شمار می ‌آید و در منطقه ی ۱ تهران واقع شده است. میدان تجریش که نقطه ی پایانی خیابان ولیعصر (عج) تهران به شمار می آید، یکی از مکان‌ های تجاری و شلوغ تهران می باشد.

تاریخچه ی خیابان تجریش

اگر بخواهیم تا خیابان تجریش را از نظر تاریخی بررسی نماییم، سالیان سال پیش به این خیابان طجرشت می گویند. گواه این ادعا آن است که راوندی مورخ تاریخ در شرح سلطنت طغرل سلجوقی آورده است که: آنگاه که سلطان از شهر تبریز به سوی ری رفت تا زفاف به دار الملک باشد. اندک مایه ی رنج بر وی مستولی شد، به قصران بیرونی در ری به دیه طجرشت که از جهت خنکی هوا نزول فرمود، چه حرارت هوا به غایت بود ( به سال ۴۵۵ قمری).

صدها سال بعد شهر تهران پایتخت حکومت قاجار شد و این منطقه به ییلاق اهالی آنجا تبدیل گردید و اشراف این شهر باغ های زیادی جهت اقامت تابستان در آنجا احداث کردند. خیابان تجریش قدیم دارای ۳ محله ی مختلف بود و هر کدام شامل مناطق مختلفی همچون: محله ی بالا: باغ فردوس، چهار راه حسابی، زعفرانیه، الهیه، محله پائین: ظهیرالدوله، سه راه دزاشیب، سه راه قیطریه، اسدی و فردوسی، محله ی قلعه نو و حومه: زعفرانیه، محمودیه، ناودانک، جعفرآباد بوده است. به مرور زمان کم کم کوچ مردم از سایر مناطق کشور به طهران و حومه های آن افزایش پیدا کرد به طوری که تعدادی از آنان در تجریش سکنی گزیدند.

ساختمان‌ های تجریش قدیم از لحاظ ساختاری همانند روستای تاریخی ماسوله بودند. یعنی ساختمان‌ های روستا به شکلی بود که مردم از روی بام های یکدیگر حتی تردد می کردند. جالب است بدانید که سرانه ی جمعیت در تجریش قدیم فقط ۱۵۰ خانوار بوده است. از محله ی بالای خیابان تجریش در حدود ۲۰ خانوار در تابستان‌ ها بر سر باغ ‌های خود می‌ رفتند و زمستان ‌ها به ده باز می ‌گشتند. کوچه ‌ها و معابر بسیار تنگ و پر پیچ و خم بود. شاید نمونه‌ ای که بتوان با آن قیاس کرد روستای فعلی پس قلعه در دربند باشد. خانه‌ های خشت و گلی یا چینه ‌ای تجریش، در زیر دست و سمت شرق پل تجریش تا زیر دست ایستگاه جاده‌ ی قدیم بنا شده بود.

جاذبه های خیابان تجریش

• امامزاده صالح (ع)

امامزاده صالح (ع) مرکزیت معنوی خیابان تجریش بوده است. بازار شکل گرفته ی سنتی و قدیمی در حاشیه‌ ی این زیارتگاه، کانون اقتصادی این محل است. حسن ملقب به صالح از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است. درباره‌ ی امامزاده صالح می گویند که وی تحت تعقیب شخصی از پل کَرَخ یا کرج امروزی بود. تعقیب کننده بالاخره ایشان را در باغ جنت گلشن زیر چنار بزرگ نزدیک چشمه ساری به دام انداخته و وی را شهید می کند. اهالی محل به احترام وی و اعتقادات دینی خود، برای وی مرقد و بارگاهی می‌ سازند که در طول زمان منشا خیر و برکت برای اهالی این منطقه گردیده است. بنای اصلی این مرقد را هلاگو میرزا فرزند فتحعلی شاه به سال ۱۲۱۰ ق بنا کرده است.

افراد قدیمی تر درباره ی خیابان تجریش و محله ی آن معتقدند که نزدیک پل رومی در جاده ی قدیم شمیران رو به شمال طرف بر روی تپه باغی بزرگ به نام گِلِ باوکان این خیابان امتداد داشته است. دو دهکده ی تجریش و دزاشیب قدیم ترها در آن جا قرار داشته است. از گل باوکان تا امامزاده قاسم هم باغی دیگر به نام جنت گلشن قرار گرفته بوده است.

در اراضی اطراف این باغ ها گرگ های زیادی وجود داشته اند که باعث رعب و وحشت در بین اهالی تجریش می شده اند. به همین خاطر نیز اهالی این منطقه دهکده را ترک کردند و به حوالی امامزاده صالح در جنت گلشن منتقل شدند و پایه های به وجود آمدن محله ی تجریش فعلی را گذاشتند. این دهکده کم ‌کم رونق گرفت و چنان شد که حتی طغرل نیز برای فرار از گرمای منطقه ی جنوب کوه های البرز و ری به آنجا پناه آورد.

• بازار تجریش

بازار تجریش در واقع یک بازار سرپوشیده در میدان تجریش است. این بازار از یک طرف به میدان تجریش، از سمت دیگر به امامزاده صالح و کوچه ‌های اطراف آن راه دسترسی دارد. تکیه ی بزرگ تجریش یکی از قدیمی ‌ترین تکیه‌ های شهر تهران در این بازار واقع شده است. این بازار که نمونه ی کوچکی از بازار تهران است از قدیمی ‌ترین مراکز خرید شمیران محسوب می ‌شود و دو محله ی سرپل و تجریش را به هم وصل می ‌کند. این بازار با توجه به نزدیکی به دربند و کاخ‌ های سعدآباد و نیاوران و قرار گرفتن در جوار حرم امامزاده صالح (ع) همه روزه میزبان تعداد زیادی از گردشگرهای داخلی و خارجی است. در بازار تجریش از انواع صنایع دستی مثل ترمه و ظروف مسی یزد و سفال لالجین گرفته تا انواع خشکبار، شیرینی، زعفران، ادویه، ترشی و میوه برای خرید پیدا می‌ شود.

• کاخ سعد آباد

یکی از جاذبه های تاریخی مهم در خیابان تجریش کاخ سعد ‌آباد تهران است که در دامنه ی رشته‌ کوه البرز و در شمالی ‌ترین و خوش آب و هواترین منطقه ی تهران قرار گرفته شده است. با حدود ۱۸۰ هکتار مساحت، مجموعه ی کاخ سعد آباد شامل جنگل طبیعی، چشمه‌ های طبیعی جوشان، قنات‌، باغستان‌، گلخانه‌ و خیابان می ‌شود. در زمان قاجار از این کاخ به عنوان محل استقرار تابستانی شاهان قاجار استفاده می‌ شد و در زمان رضا پهلوی نیز، استراحتگاه او به شمار می ‌رفت. کاخ سعد آباد بعد ها به محمد رضا پهلوی رسید و او در ساختمان‌ های کاخ، تغییرات و اصلاحات متعددی ایجاد کرد. مجموعه کاخ سعد آباد شامل ۱۸ موزه مختلف است که در گذشته ساختمان هر کدام از آنها، کاخ اختصاصی یکی از اعضای خانواده شاهنشاهی بوده است. از جمله مهم ‌ترین موزه‌ های دایر در مجموعه ی کاخ سعد آباد می‌ توان به کاخ موزه ی سبز، موزه ی برادران امیدوار، موزه ی استاد فرشچیان و موزه ی هنرهای زیبا اشاره نمود.

• مراکز خرید تجریش

مرکز خرید پالادیوم از مراکز خرید تجریش واقع در خیابان زعفرانیه مجتمعی چند ضلعی است که هر ضلع آن دارای چند طبقه است. این مرکز خرید یکی از مجلل ترین مراکز خرید تجریش است. انواع برندها و مارک های پوشاک موجود در پالادیوم مکان مناسبی جهت خرید لباس را فراهم می ‌کند. پالادیوم فقط مختص لباس نیست بلکه، گالری ‌های مختلف و بسیار چشمگیری درزمینه طلا و جواهر، کالای ورزشی و اسپرت، عینک، ساعت، بدلیجات، گل، عطر، آرایشی و بهداشتی، وسایل منزل و کالاهای مجلل دارد که در زمره ی مجلل ترین مراکز خرید و ارائه ‌دهنده ی کالاهای فوق است.

مجتمع ارگ واقع در میدان تجریش، خیابان سعد آباد، یکی از بزرگ ‌ترین مراکز خرید تجریش است که طی سال ‌های اخیر رونق یافته و طرفداران بسیاری را به خود جلب نموده است. مرکز خرید ارگ، نمونه‌ ای منحصر به ‌فرد از مجموعه ی مراکز خرید و تفریحی در شمال تهران است که فروشگاه ‌های مختلف و امکانات بسیاری را شامل می‌ شود. حضور مارک ‌ها و برندهای مختلف در زمینه ی لباس و پوشاک، طلا و جواهر، عطر و ادوکلن، کلکسیون آرایشی، لوازم خانه و الکترونیک در کنار هم مشتاقان به خرید را راضی نگه ‌داشته است.

پاساژ قائم از دیگر مراکز خرید تجریش است که دارای ۶ طبقه و بیشتر از ۷۰۰ واحد تجاری است. از سال ‌های دور این پاساژ با ارائه ی انواع پوشاک، لوازم‌ خانگی، کیف و کفش، طلا و جواهر از مهم‌ ترین مناطقی بود که افراد در بازدید از میدان تجریش به آن مراجعه می‌ کردند و هنوز هم طرفداران خود را دارد. تنوع طرح و رنگ و مدل در این مرکز خرید آن را در رده ی مراکز خرید محبوب از سال ‌های بسیار دور قرار داده است.

مرکز خرید تندیس واقع در میدان تجریش، ابتدای خیابان دربند از یک‌ طرف و از طرف دیگر در ابتدای خیابان جعفری احاطه شده است. تندیس یکی از قدیمی ‌ترین مراکز خرید تجریش است که با حضور برندهای مختلف در ۴ طبقه ی تجاری محل مناسبی جهت خرید و گشت‌ وگذار است. این مرکز با داشتن کافی‌ شاپ‌ ها و رستوران ‌ها مکان مناسبی برای استراحت پس از خرید نیز هست.

راه های دسترسی به خیابان تجریش

برای رسیدن به خیابان تجریش می‌ توانید هم از مترو و هم از تاکسی و BRT استفاده کنید. برای استفاده از مترو تنها کافی‌ است که در آخرین ایستگاه خط یک مترو، یعنی ایستگاه تجریش از مترو پیاده شوید. همچنین شما می‌ توانید از تاکسی‌ هایی که از تمام نقاط شهر مانند پایانه شهید نظری در میدان آزادی، به میدان تجریش تردد می ‌کنند نیز استفاده کنید. اگر قصد سفر با اتوبوس به میدان تجریش را دارید می ‌توانید از خط BRT راه‌آهن به تجریش استفاده کنید.