مترو به عنوان یکی از بهترین وسایل حمل و نقل عمومی در ایران و سایر کشورهای جهان شناخته می شود. این وسیله حمل و نقل علاوه بر کاهش هزینه های زندگی، به کاهش آلودگی محیط زیست و سرعت در رفت و آمدهای بین شهری منجر می شود.
افزایش سرعت رفت و آمد در تمامی شهرها حائز اهمیت است، با این حال در شهرهای شلوغی همچون تهران، اصفهان و شیراز از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و عدم توجه به این مسئله با از بین رفتن بسیاری از فرصت های زندگی برای شهروندان در شهرهای شلوغ و پرجمعیت همراه خواهد بود.
بلیت مترو در ایران و از زمانی که اولین خط مترو در ایستگاه صادقیه افتتاح گردید، سیر تحولات بسیار زیادی را پشت سر گذاشته است.
شما برای استفاده از مترو باید بلیط تهیه کنید و برای خرید بلیط باید با انواع بلیط ها و کارایی آن ها آشنا شوید. در این بخش به بررسی این موارد می پردازیم.
ابتدایی ترین بلیط مترو در ایران
ابتدایی ترین بلیط مترو در ایراناولین بلیط مترو در ایران، بلیت های کاغذی ۱۵۰۰ ریالی و به زبان عامیانه بلیت های ۱۵۰ تومانی بوده اند. مسافر می توانست تا زمانی که از شبکه مترو خارج نشده است، در تمام ایستگاه‌هایی که تا آن زمان به بهره برداری رسیده بود از همان بلیط ۱۵۰ تومانی استفاده کند.
علاوه بر بلیط کاغذی می توان به بلیت کارتی مدت دار که با عنوان بلیط اعتباری نیز شناخته می شد اشاره کرد. این بلیط ها دارای چهار رنگ مختلف و اعتبار متفاوت بودند.
اعتبار یک ماهه به رنگ نارنجی و به مبلغ ۴۷۰۰ تومان، اعتبار سه ماهه به رنگ آبی و به مبلغ ۱۳۳۰۰ تومان، اعتبار شش ماهه به رنگ سبز و به مبلغ ۲۳۴۰۰ تومان و یکساله به رنگ قرمز با مبلغ ۳۹۶۰۰ تومان عرضه می شد.
بلیت‌های ۶۰ تا ۷۲۰ سفره
این بلیط ها از سال ۱۳۷۸ وارد چرخه مترو ایران شدند. بر این اساس، بلیت های ۶۰ سفره به رنگ نارنجی، بلیت های ۱۸۰ سفره به رنگ آبی، بلیت های ۳۶۰ سفره به رنگ سبز و بلیت های ۷۲۰ سفره به رنگ قرمز بودند.
این بلیط ها قابل انتقال به دیگران بود و حتی قابلیت شارژ مجدد داشت. هیچ گونه نیازی به الصاق عکس بر روی بلیط نبود و اعتبار آن باطل نمی شد.
بلیت های هوشمند
از مهر ماه سال ۱۳۸۱ فروش کارت های اعتباری اولیه متوقف شد و بلیط های هوشمند بدون تماس (CSC)، در اختیار مسافران قرار گرفت.
صدور این کارت ها یک پیشرفت مشهود در حمل و نقل کشور بود. از مزایای بلیط های هوشمند امکان استفاده از تخفیف با توجه به گروه مسافران، قابلیت شارژ مجدد کارت و برخورداری مجدد از تخفیفات بر اساس مبلغ شارژ شده، قابلیت انتقال کارت به دیگران و امکان استفاده مشترک از کارت هنگام عبور از گیت بود؛ دارنده کارت هوشمند نیز می توانست در هر زمان با مراجعه به باجه های فروش اقدام به استرداد بلیت و دریافت وجه باقی مانده نماید.
سیستم AFC در مترو
این سیستم به دنبال نیاز شرکت های مترو به سیستم های هوشمند جمع آوری کرایه راه اندازی گردید. مطالعات مربوط به راه اندازی این سیستم در سال ۱۳۸۰ آغاز شد و طراحی، نصب و اجرای آن تا سال ۱۳۸۲ به طول انجامید. ای اف سی مخفف کلمه Automatic Fare Collection و به معنای سامانه فروش و جمع آوری خودکار کرایه است.
بلیت های مغناطیسی
بلیت های مغناطیسی این بلیط ها نیز به صورت رنگی و فلش دار بودند. فلش ترسیم شده بر روی بلیط برای راهنمای کاربران جهت وارد کردن بلیت به ریدر گیت طراحی شده بود و نوار پشت کارت نیز برای دریافت اطلاعات کاربر به صورت مغناطیسی بود.
کارت‌های هوشمند بدون تماس
این کارت ها با امنیت بالایی طراحی شده اند. استفاده از آن ها به ریدر گیت نیاز ندارد. این سیستم به RFID شهرت دارد و استفاده از آن برای کاربران بسیار راحت و بدون دردسر است.
یکی از مهم ترین علل محبوبیت این کارت ها در تمامی نقاط جهان امکان انجام برنامه ریزی های گسترده در شبکه های سیستماتیک آن ها است.
بلیت الکترونیک
بلیت های الکترونیکی مهم ترین و موثرترین پیشرفت های صورت گرفته در خط متروی ایران است که منجر به تحولات بسیار بزرگی در این سیستم گردید و توانست مسیر تکامل بلیت مترو در ایران را تسریع بخشد. درخصوص مزایای استفاده از کارت های الکترونیک می توان گفت:
- این بلیط ها برای استفاده از اتوبوس های درون شهری در تهران نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
- از طریق این کارت ها می توانید هزینه پارکومترها برای پارک خودرو را پرداخت کرد.
- پرداخت هزینه تاکسی های ایستگاه های مختلف مترو نیز با این کارت امکان پذیر است.
بلیت‌های QR
هر کدام از بلیت‌های QR دارای بارکد منحصر به فردی هستند که با قرار دادن آن بر روی صفحه نمایشگر گیت، تردد شما را امکان‌پذیر می کند.
کاهش هزینه تعمیر و نگهداری گیت ها، بهبود خدمات به مسافران به دلیل افزایش سرعت تردد، عدم امکان کپی از روی کارت ها، بسترسازی مناسب جهت توسعه خدمات و سرویس های بهتر به مسافران و مواردی از این دست را می توان مهم ترین فواید این بلیت ها برشمرد.
بلیط های تک سفره و چند سفره با بارکد دو بعدی
این بلیت ها قابلیت ذخیره اطلاعات انبوه را دارند و به همین علت در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد این کارت ها به عنوان بارکد شناسه کالاها، بلیت قطارهای بین شهری، شناسه کارت پرواز و به مجوزهای تردد همانند بلیت مراکز تفریحی و توریستی نیز دیده شده است، اما بیشترین استفاده از آن به خطوط مترو باز می گردد.
کارت متروی ایزی پی
کارت متروی ایزی پیezpay یک دستگاه خود پرداز است که در ایستگاه های مترو نصب شده و کارت های “ایزی پِی” را شارژ می‌کند. مردم تهران این کارت ها را با عنوان کارت مترو می شناسند و بدون پرداخت پول نقد اقدام به خرید کارت و یا افزایش شارژ می کنند.
این کارت ها منجر به افزایش سرعت در فرایند شارژ کارت ها و بلیت های تک سفره به صورت QR بدون اتلاف وقت در صف های طولانی برای دریافت شارژ یا کارت شده است.
بلیت های اعتباری و QR-code آخرین تکنولوژی مورد استفاده در متروهای ایران
در حال حاضر آخرین تکنولوژی مورد استفاده در متروهای ایران، بلیت های اعتباری و QR-code است که از جنس کاغذ بوده و به راحتی تولید می شوند.
این کارت ها آسیب های زیست محیطی را به دنبال ندارند و کارایی بسیار بالایی دارند. استفاده از این کارت ها منجر به افزایش بهره وری از زمان می گردد و هزینه های مربوط به رفت و آمد را به شدت کاهش می دهد. امروزه توصیه مکرر شرکت بهره برداری متروی تهران به مسافران، استفاده از کارت های اعتباری هوشمند است.