آشنایی با موزه باستان شناسی شهرکرد (حمام پرهیزکار)

موزه باستان شناسی شهرکرد

شهرکرد مرکز استان چهار محال و مرتفع ترین مرکز استان در ایران است که سبب می شود به مقصدی عالی برای دمی خنک شدن در گرمای تابستان تبدیل شود. به خاطر همین موقعیت جغرافیایی از دیرباز دشت شهرکرد محل سکونت انسان ها بوده است. از آن جا که این منطقه بین اصفهان و بختیاری قرار داشته و آن ها پارس بوده اند پس سکنه شهرکرد نیز پارس و پارسی زبان بوده اند در مرور زمان اقوام دیگری با زبان های مختلف به این منطقه مهاجرت کرده اند و از تاریخی دور اقوام متفاوت با یکدیگر زندگی کرده اند. برای آشنایی با تاریخ منطقه می توانید به بازدید از موزه باستان شناسی شهرکرد بروید و از نزدیک با سرگذشت آن آشنا شوید.

نگاه مختصری بر تاریخ شهرکرد

مطالب مرتبط:
آشنایی با پل زمان خان شهرکرد
جاذبه های گردشگری شهرکرد ملقب به سوئیس ایران
پارک ملی تنگ صیاد، منطقه حفاظت شده شهرکرد

هر چند بر اساس یافته ‌های باستان ‌شناسی وبا توجه به تپه‌ های باستانی که قدمت زندگی در آن ها به هزاره های پیش از میلاد مسیح می رسدمی توان حدس زد که از همان زمان انسان ها در این دشت ساکن بودند و تمدن در در آن جا یا دشت لار وجود داشته است با این وجود نام قدیم شهرکرد (دهکرد) از دوره زندیه به این سو در منابع تاریخی دیده می شود. لازم به ذکر است که در نوشته های تاریخی موجود از مکانی به نام چالشتر در ناحیه شهرکرد به عنوان مرکز حکومتی نام برده شده که امروزخرابه ‌های دیوار قلعه آن قابل مشاهده هستند.

هیئت‌های باستان ‌شناسی در تپه باستانی گورگای در ۷ کیلومتری شهرکرد و در شمال شرقی شهر کیان موفق به کشف آثاری شدند که نشان می دهد قدمت زندگی در آن به حداقل ۷ هزار سال پیش می رسد و از این جهت آثار شهر کیان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در شهر هفشجان که ۱۴ کیلومتر با شهرکرد فاصله دارد، سفال ‌ها و ابزارهای سنگی را یافتند که تخمین زده می شود ۹۰۰۰ سال پیش ساخته شده باشند و گمان می ‌رود که تپه اسکندری شهر هفشجان سازه‌ای شبیه زیگورات (معبد الهی) داشته ‌است. تپه اسکندری اولین و بزرگ ترین اثر ملی استان چهارمحال و بختیاری محسوب می شود و دولت شهری کهن در غرب هفشجان قرار دارد. فعالیت هیئت‌های باستان‌شناسی در این منطقه قدیمی ترین گمانه زنی‌های باستان‌شناسی استان چهارمحال و بختیاری بوده‌ است.

بر اساس اسناد و مدارک فرهنگی موجود مسجد امام صادق معروف به مسجد اتابکان، در دوره حکمرانی اتابکان فارس ساخته شده است که به دلیل قرار گرفتن آن در بافت قدیم محله، همراه بقعه امامزادگان دو معصوم حلیمه و حکیمه خاتون (س)محل قدیم آتشکده شهرکرد، آسیاب، کارخانه روغن کشی و بازارچه سنتی برجسته تر شدن این محل آن هنگام به بعد دانسته شده است. اتابکان فارس و لرستان از شهرکرد به دلیل موقعیت راهبردی آن به عنوان پاسگاه استفاده می کرده اند.

ساختمان موزه

ساختمان موزه باستان شناسی شهر کرد درواقع روزگاری گرمابه پرهیزگار بوده است. گرمابه در سال ۱۳۲۶ هجری شمسی بر زمیتی که متعلق به حاج حسین پرهیزگار بود ساخته شد. در ساخت آن خانم سلطان آزاده و حاج ابولقاسم آزاده چالشتری کمک های مالی زیادی کردند و در سال ۱۳۳۴ آن را وقف عام نمودند. زیربنای حمام ۶۲۰ متر مربع است و دارای دو حمام کوچک و بزرگ است.

می توان حمام پرهیزگار را یکی از آخرین ساختمان هایی دانست که در عصر حاضر با چنین ویژگی های معماری و هدفی ساخته شده است. حمام بزرگ در جبهه جنوبی و حمام کوچک متصل به آن و در ضلع شمالی قرار دارد . حمام بزرگ از هشتی، راهرو، سربینه، میان در، گرمخانه، خزینه و شاه نشین تشکیل شده و حمام کوچک شامل سربینه، راهرو، گرمخانه و خزینه است. ستون های سنگی گرد با شیارهای قاشقی عمیق، کف پوشیده شده با کاشی سفید و فیروزه ای، حوض سنگی چند ضلعی در وسط و حوض های عمیقی در سه طرف آن با طاق نماهای سکوهای سنگی که کاربردشان رختکن بوده است از ویژگیهای معماری آن محسوب می شوند.

در سال ۱۳۷۶ طرح تبدیل حمام پرهیزکار به موزه باستان شناسی شهرکرد آغاز شد و در این عملیات الحاقاتی به سبک و سیاق معماری سنتی به آن افزوده شد و زیربنای آن به ۱۴۰۰ متر افزایش یافت، تا سر انجام در بهار سال ۱۳۸۲ کارهای آن به پایان رسید. در اردیبهش سال ۱۳۸۲ شمسی موزه باستان شناسی به دست مهندس سید محمد بهشتی رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور افتتاح برای عموم مردم به بهره برداری رسید.

آثار تاریخی

برای نگهداری اشیا تاریخی آن ها را به اشیای پیش از تاریخ ، دوران تاریخی و دوران اسلامی تقسیم کرده اند و در سربینه، میان در، گرمخانه، خزینه و شاه نشین حمام بزرگ در معرض نمایش قرار داده اند.

اشیا پیش از تاریخ

این آثار خود به ابزار سنگی وسفالی دسته بندی می شوند. ابزار سنگی که کهن ترینشان در دوران نو سنگی ساخته شده و به هزاره هفتم یا هشتم پیش از میلاد مربوط می شود در منطقه لردگان و گندمان کشف شده است. از جمله این آثار می توان به تیغه های کوچک سنگی با لبه صاف، تیغه های بزرگ دندانه دار اره ای و نیز تیغه هایی از جنس سنگ شیشه (ابسیدین) به رنگ های سیاه و سبز تیره و قطعات سنگی دیگر از جمله دسته هاون اشاره کرد. از جمله اشیا سفالی پیکرک های گلی مانند حیوانی شبیه گرازبا قدمت ۹۰۰۰ سال و کاسه های و ظروف به دست آمده از گورگای تپه شهرک می باشند.

آثار دوران تاریخی

این آثار نیز سفالی و فلزی هستند اما تنوع آن ها بسیار زیاد است. آثار فلزی دوران تاریخی در شاه نشین موزه باستان شناسی شهرکرد به نمایش گذاشته شده اند. کاسه کوچک مفرغی مکشوفه از خان میرزای لردگان متعلق به هزاره دوم ق. م از قدیمی ترین آثار این مجموعه است.