راهنمای سفر به ارسباران و پیمایش در جنگل ارسباران

جنگل‌های ارسباران یکی از تماشایی‌ترین و زیباترین مناطق موجود در استان آذربایجان شرقی هستند. این منطقه علاوه بر طبیعت شگفت‌انگیز، میزبان گونه‌های جانوری بسیاری از جمله چندین گونه در معرض انقراض است. از طرف دیگر، تعداد زیادی آثار تاریخی ارزشمند در این منطقه وجود دارند که بر جذابیت این منطقه افزوده‌اند. اگر چه این جنگل به اندازه دیگر مناطق جنگلی ایران شناخته شده نیست اما با این حال گردشگران زیادی در طول سال، به خصوص در فصل‌های بهار و تابستان به این منطقه سفر می‌کنند

. با ما همراه باشید تا با جنگل های ارسباران بیشتر آشنا شوید.

مطالب مرتبط:
پیشنهادهای شگفت انگیز برای طبیعت گردی در ایران
تهرانگردی: پارک ساعی

جنگل‌های ارسباران کجاست؟

جنگل‌های ارسباران با وسعت ۱۳۰ هکتار در شمال استان آذربایجان شرقی و در کناره جنوبی رود ارس واقع شده است. در گذشته ارسباران به محدوده بسیار وسیعی از رود ارس، حدفاصل جلفا تا مغان و کوه‌های سبلان، سهند و بزقوش گفته می‌شد. اما امروزه با توجه به قطع درختان و تخریب جنگل، دیگر از آن گستره وسیع خبری نیست و ارسباران در مرزهای ورزقان، اهر و کلیبر محدود می‌شود.

این جنگل‌ها از سمت غرب با تبریز و مرند، از شرق با شهرستان مشگین‌شهر و پارس‌آباد و از جنوب با شهرستان هریس هم مرز است.

برای دسترسی به جنگل های ارسباران باید به سمت شمال غرب ایران و استان آذربایجان شرقی حرکت کنید. این جنگل از جاذبه‌های گردشگری کلیبر محسوب می‌شود و شما می‌توانید با استفاده از وسایل نقلیه مختلف مانند هواپیما، قطار، اتوبوس و خودرو شخصی به این منطقه سفر کنید.

• دسترسی به جنگل های ارسباران با هواپیما:

  اگر علاقه‌مند هستید با هواپیما به این جنگل سفر کنید باید بلیط هواپیما به مقصد تبریز بخرید و بعد از رسیدن به این شهر، با تاکسی خودتان را به منطقه ارسباران برسانید.

• دسترسی به جنگل های ارسباران با قطار:

  در صورت تمایل می‌توانید با استفاده از قطار به جلفا یا تبریز بروید و بعد با تاکسی به طرف جنگل‌های ارسباران حرکت کنید.

• دسترسی به جنگل های ارسباران با اتوبوس:

  برای دسترسی به جنگل‌های ارسباران با اتوبوس باید بلیط اتوبوس به مقصد اهر بخرید. بعد از رسیدن به مقصد می‌توانید مسیر کوتاه اهر تا ارسباران را با تاکسی طی کنید.

• دسترسی به جنگل های ارسباران با خودرو شخصی:

  اگر علاقه‌مند باشید با ماشین شخصی به ارسباران سفر کنید باید تا شهر تبریز رانندگی کنید و بعد از رسیدن به این شهر زیبا، به طرف شهرستان کلیبر بروید. جنگل ارسباران در ۴۶ کیلومتری شهرستان کلیبر قرار دارد.

آدرس ارسباران: استان آذربایجان شرقی، ۴۶ کیلومتری شهرستان کلیبر

خرید بلیط قطار تبریز از الی گشت

پوشش گیاهی جنگل ارسباران

تنوع پوشش گیاهی جنگل ارسباران باعث ایجاد چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای در این منطقه شده است. از درختان این جنگل زیبا می‌توان به سیب وحشی، انار وحشی، بلوط، زرشک، سماق، بوته‌های تمشک، گلابی وحشی، زغال اخته و قره‌قات اشاره کرد. قره‌قات از میوه‌های بومی و خوشمزه ارسباران است که هر بوته از آن ۳ تا ۴ کیلو میوه می‌دهد.

اگر علاقه‌مند به خوردن این میوه ترش‌مزه باشید باید در اواسط تابستان سری به این منطقه بزنید. به طور کلی درختان جنگل ارسباران پهن برگ بوده و مخلوطی از حالت نم‌پسند جنگل‌های شمالی و نیمه‌خشکی پسند استپ‌ها و جنگل‌های منطقه زاگرس هستند.

جالب است بدانید از بین ۲ هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی یافت شده در آذربایجان، حدود هزار و ۴۰۰ گونه‌ی آن متعلق به ارسباران است. همچنین ۱۵ درصد از گونه‌های گیاهی کشورمان در این منطقه یافت می‌شوند. در ارسباران ۲۵۰ گونه قارچ مختلف رشد می‌کند که این تنوع را در کمتر جایی می‌توان دید. مثلا قارچ دنبلان که نوعی قارچ زیرزمینی است و گونه سیاه و سفید آن قیمت بالایی دارد در بیشه‌های ارسباران مخصوصا در نزدیکی روستای دریلو به وفور رشد می‌کند.

به دلیل اهمیت پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری کمیاب این منطقه، این منطقه از سال ۱۳۵۰ شمسی به بعد به عنوان منطقه ممنوعه و منطقه حفاظت شده اعلام شده است.

گونه های جانوری جنگل های ارسباران

گونه های جانوری جنگل های ارسباران مانند پوشش گیاهی آن بسیار متنوع هستند و ۴۸ گونه پستاندار، ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۲۲ گونه ماهی و ۵ گونه دوزیست در این منطقه زندگی می‌کنند. از معروف‌ترین پستانداران ساکن در این منطقه می‌توان به خرس قهوه‌ای، بز، کل، وشق یا سیاه‌گوش، گزار و پلنگ اشاره کرد. کبک، قرقاول، مرغ قفقازی سیاه یا قره خروس قفقازی و دیگر پرندگان شکاری هم از گونه‌هایی هستند که در این منطقه وجود دارند. همچنین مارال که نوعی آهوی در معرض انقراض است در پارک ملی ارسباران تحت حفاظت زندگی می‌کند.

بهترین زمان بازدید از جنگل های ارسباران

بهترین زمان برای بازدید از جنگل‌های ارسباران، فصل بهار و تابستان است. این منطقه کوهستانی و خشک، در پاییز و زمستان بسیار سرد است، به همین دلیل سفر در این فصول توصیه نمی‌شود. در بهار و تابستان، هوای معتدل و دلپذیر ارسباران فرصتی ایده‌آل برای لذت بردن از طبیعت بکر و زیبای آن فراهم می‌کند و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای گردشگران رقم می‌زند. علاوه‌بر این گیاهان دارویی در این فصل رشد کرده و در گشت‌وگذار در طبیعت ارسباران می‌توانید از این گیاهان به وفور پیدا کنید و به راحتی در جنگل‌های سرسبز پیاده‌روی و طبیعت‌گردی کنید.

جاذبه های دیدنی اطراف جنگل ارسباران

قلعه بابک

قلعه بابک به نام بابک خرمدین شناخته می‌شود که مرکز فرماندهی خرمدینان بود و در نوک قله‌ای بلند در ۳ کیلومتری شهر کلیبر قرار دارد. بابک خرمدین که از سرداران بزرگ آذربایجان در زمان خلافت معتصم عباسی بود به مدت ۲۰ سال با این حکومت مبارزه کرد. این قلعه با معماری بی‌نظیر خود، بدون ابزارهای مدرن بر روی کوهی سنگی ساخته شده و به تمامی راه‌های ورودی دسترسی دارد. ورودی قلعه تنها یک راه باریک است که به دالان منتهی می‌شود. این ساختار منحصربه‌فرد، قلعه را به مانعی بزرگ در برابر مهاجمان تبدیل کرده بود، به‌طوری‌که در دوران حضور بابک خرمدین، هیچ ارتشی نتوانست آن را فتح کند.

آرامگاه مادر تیمور لنگ

آرامگاه مادر تیمور لنگ در روستای آس واقع شده و با سنگ قبرهایی زیبا به شکل قوچ، معماری منحصربه‌فرد و جذابی دارد. همچنین روی بعضی از سنگ‌ها، اشعار و تصاویری بی‌نظیر حکاکی شده و همین باعث جذابیت و متفاوت‌بودن آن نسبت به سایر آرامگاه‌ها شده و تماشای آن خالی‌ازلطف نیست.

دره و پارک جنگلی مکیدی

دره و پارک جنگلی مکیدی در کنار روستایی به همین نام قرار دارد و یکی از تفرجگاه‌های تابستانی محبوب است. به همین دلیل در سال‌های اخیر، امکاناتی مثل آلاچیق و آب آشامیدنی در این منطقه فراهم شده و آن را به پارک جنگلی مکیدی تبدیل کرده است. مکیدی برای علاقه‌مندان به جمع‌آوری و خشک‌کردن گیاهان دارویی یک مقصد ایده‌آل است، چون در این منطقه انواع گیاهان با خواص درمانی مثل بومادران، بابونه، شیرین‌بیان و آویشن در یافت می‌شوند.

چشمه ‌های آب گرم

چشمه‌های آب گرم جذاب که در سال‌های اخیر موردتوجه قرار گرفته‌اند، از سال ۱۳۹۲ با احداث تأسیسات جدید به بهره‌برداری رسیدند. در نزدیکی روستای متاللی، یک مجتمع آب درمانی ایجاد شده که خدمات متنوعی برای گردشگران فراهم کرده است. علاوه‌بر استخرهای آب گرم، این مجتمع دارای امکانات تفریحی و رفاهی دیگری هست که تجربه‌ای لذت‌بخش را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد.

روستای آینالو

روستای آینالو، یکی از روستاهای زیبا در جنگل‌های ارسباران است و از طریق جاده کلیبر به قلعه بابک، که در آخر به عاشقلو می‌رسد، دسترسی دارد. این روستا تقریباً در وسط این جاده قرار دارد و بیشتر مسیر آن آسفالتی است و به‌راحتی قابل‌عبور است. آینالو علاوه‌بر طبیعت بکر و زیبایی که دارد به دلیل دو جاذبه اصلی یعنی محل نگهداری و تکثیر گوزن‌های بومی منطقه که “مارال” نامیده می‌شوند و کلیسای خرابه آینالو هم معروف است. این کلیسا، جزو کلیساهایی است که در دوران حضور ارامنه در این منطقه بنا شده که بر اساس سنت‌های ارامنه، خارج از شهرها و دور از محل سکونت مردم ساخته می‌شدند و به همین دلیل در خارج از شهر قرار دارد

نکات مهم در بازدید از جنگل ارسباران

بهتر است به‌صورت گروهی و با یک راهنما به جنگل بروید.

توجه داشته باشید که جنگل وحشی و بکر است و خطراتی مثل گم‌شدن و حمله حیوانات وجود دارد.

هنگام کندن و استفاده از قارچ‌ها، به سمی بودن برخی از آن‌ها توجه کنید و با شناخت کافی مصرف کنید.

گیاهان خوراکی و دارویی را به‌اندازه نیاز بکنید و از کندن بی‌رویه و له کردن آنها خودداری کنید تا گیاهان بتوانند دوباره رشد کنند.

تجهیزات ضروری مثل چراغ‌قوه، چادر، کفش مناسب و موارد دیگر برای پیمایش و طبیعت‌گردی را به همراه داشته باشید.

از ریختن زباله در جنگل، روستاها و طبیعت اطراف به‌شدت خودداری کنید تا این طبیعت زیبا و گونه‌های جانوری و گیاهی نادر حفظ شوند.

جمع‌بندی درباره جنگل های ارسباران

در این مقاله جنگل‌های ارسباران، یکی از زیباترین جاذبه‌های استان آذربایجان شرقی را معرفی کردیم. این منطقه به علت داشتن پوشش گیاهی خاص و گونه‌های جانوری متنوع به یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری فصل تابستان تبدیل شده است. در پایان امیدواریم در سفرتان به ارسباران لحظات خوشی را تجربه کنید و هنگام حضور در این منطقه، از آسیب رساندن به طبیعت و گونه‌های گیاهی و جانوری ارسباران بپرهیزید.