مسجد جامع داراب، تنها مسجد دنیا که ۴ مناره دارد

آشنایی با مسجد جامع داراب

مساجد باشکوه بسیار زیادی از دوران های مختلف اسلامی در کشورمان به یادگار مانده اند. مساجدی که هر کدام ویژگی ها و مشخصات خاص خود را دارند. اما مسجدی که امروز قصد معرفی آن را داریم، مسجدی منحصر به فرد در دنیاست و با بقیه مساجدی که تا به حال دیده اید فرق دارد. مسجد جامع داراب در استان فارس، تنها مسجد چهار مناره ای در دنیاست که مناره هایش بر عکس سایر مساجد دنیا، مدور نیستند. در ادامه این مطلب با الی گشت همراه باشید، تا شما را به دنیای باشکوه این مسجد تاریخی ببریم و از زیبایی های آن دیدن کنیم.

درباره داراب

مطالب مرتبط:
تنگ رغز کجاست؟ چگونه به آنجا برویم؟
آتشکده کازرون، یادگار ارزشمند ساسانیان
دریاچه مهارلو، عجیب ترین جاذبه استان فارس

داراب یکی از قدیمی ترین شهرهای استان فارس است که قدمتی چند هزار ساله دارد. این شهر، مرکز شهرستانی به همین نام در جنوب شرقی فارس است. فاصله داراب تا شهر شیراز ۲۵۵ کیلومتر است و با حدود ۳ ساعت و سی دقیقه رانندگی از شیراز می توان به آن رسید. این شهر از جمله شهرهای گرمسیری کشور است که معمولا آب و هوایی گرم و خشک دارد. در گذشته هایی دور این شهر را با نام های “دارابگرد” و “دارابجرد” می شناختند. در شاهنامه فردوسی هم از این شهر اینگونه سخن به میان آمده است:

بفرمود کز هند و از رومیان، بیارند کارآزموده ردان         چو دیوار شهر اندر آورد گرد، ورا نام کردند دارابگرد

پیرامون قدمت تاریخی شهر افسانه ای دارابگرد، اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که از هشت هزار سال قبل (هزاره های ششم و پنجم قبل از میلاد مسیح)، انسان ها در این مکان سکونت می کردند. اما خود شهر دارابگرد را که حدود ۵ کیلومتر با شهر داراب فعلی فاصله دارد، دارویش دوم بنا نهاده است.

وجه تسمیه شهر داراب

گفتیم که مورخان معتقدند که این شهر را دارویش دوم هخامنشی بنا نهاده است. طبق نظر این مورخان نام داراب از دارویش دوم گرفته شده است. در شاهنامه فردوسی هم گاهی دارویش شاه را داراب شاه نامیده اند. در مورد پسند گرد هم نظرات مختلفی وجود دارد. گروهی عقیده دارند که گرد به معنی شهر است. اما بسیاری از کارشناسان پلان گرد این شهر و دیوار گرد دور آن را دلیل نهادن پسوند گرد در آخر داراب می دانند.

مسجد جامع داراب یک از منحصر به فرد ترین مساجد ایران و جهان است. برای این ادعایمان دلیل هم داریم، این مسجد تنها مسجدی در دنیاست که چهار مناره دارد. شاید شبیه ترین بنا به این مسجد در دنیا، آرامگاه اعتماد الدوله تهرانی در شهر توریستی آگرای هند باشد که این خود تاثیر گذاری معماری ایران برا هندوستان را نشان می دهد. مسجد داراب قدیمی ترین بنای شهر کنونی داراب و معروف ترین جاذبه گردشگی این شهر است. بنای اولیه این مسجد را در اواخر دوره سلجوقی ساخته اند. البته در دوره صفویه و عصر سلطنت شاه طهماسب اول، بازسازی های گسترده این در این مسجد صورت گرفته است و مسجد به شکل امروزی خود در آمده است. مسجد جامع داراب در سال ۱۳۵۶ با شماره ۱۵۹۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اما داشتن چهار مناره، تنها دلیل منحصر به فرد بودن مسجد جامع داراب نیست. مناره های آجری و قطور این مسجد بر خلاف سایر مساجد کشور، دایره ای شکل نیستند. این برج های تنومند به صورت یازده ضلعی متساوی الاضلاع هستند. روی این برج ها تزئینات مربع شکل و لوزی شکل آجرکاری زیبایی هم صورت گرفته و در بخش هایی از آن می توان آیات قرآن به خط کوفی را مشاهده کرد. آیه مبارک آیه الکرسی و همچنین عبارات “لا اله الا الله” و “محمد رسول الله” از آن جمله اند. نام مبارک حضرت علی علیه السلام هم به کرات در این مسجد و بر روی مناره هایش به چشم می خورد.

معماران آن دوران، پلان این مسجد را به صورت مستطیلی۳۸۰ متر مربعی طراحی کرده اند که در هر زاویه ایش، یک مناره قرار دارد. یکی از زیباترین قسمت های مسجد جامع داراب و البته بزرگترین بخش آن، شبستان مسجد است که ابعادی در حدود ۱۴ در ۷ متر دارد. شبستان مسجد ویژگی های دیگری هم دارد. در ضلع شمالی و جنوبی شبستان، ایوان هایی بزرگ قرار دارند. در سمت چپ این شبستان هم دو ایوان کوچکتر وجود دارند که همگی به وسیله راهروهایی با هم مرتبط اند. متاسفانه منبر گچی و گلی این شبستان که در ضلع جنوبی آن واقع شده بود، امروزه دیگر در این بنا وجود ندارد. معماری این مسجد به سبک و سیاق معماری متداول در دوره سلجوقیان است.

در گوشه و کنار حیاط مسجد داراب، می توان درختان تنومند نخل، نارنج و پرتقال را مشاهده کرد که بر زیبایی این حیاط افزوده اند. وجود دو سنگ آسیاب در گوشه این حیاط که از آن ها برای کوبیدن ساروج استفاده می کردند هم نشان از مرمت این بنا در طول سالیان دراز دارد.

بنای مسجد جامع داراب از معروف ترین مساجد ایران و جهان است و نمونه آن در دنیا وجود ندارد. به همین خاطر است که نگه داری و مرمت آن اهمیتی دو چندان پیدا می کند. خوشبختانه در طول سالیان گذشته، اقدامات خوبی از جمله سفید کاری، ایزو بام کردن، بند کشی و … برای مرمت این بنا صورت گرفته است و امیدواریم این روند مرمت و نگه داری از مسجد جامع داراب همینطور ادامه داشته باشد. اگر به استان تاریخی فارس سفر کردید، حتما بازدید از بنای منحصر به فرد مسجد جامع شهر داراب این استان را در برنامه بازدیدهای خود قرار دهید.