جنگ به عنوان یک جاذبه گردشگری در ویتنام

گردشگری جنگ صدها سال است که در دنیا رواج دارد. کشتی جنگی دریاسالار لرد نلسون، به نام پیروزی سالیان سال است که به یک جاذبه ­ی گردشگری تبدیل شده و میلیون­ها بازدیدکننده را به پورتس­مات انگلستان کشانده است. قهرمانان جنگ داخلی آمریکا هنوز هم توسط تندیس ­ها، آثار هنری یادبود­ها و لوح­های تقدیر مورد تکریم و تجلیل هزاران بازدیدکننده در آمریکا قرار می­ گیرند. بقایای مخوف و غم ­انگیز جنگ جهانی دوم در بلسن، آشویتز و هیروشیمای ژاپن همچنان از مراکز عمده ­ی گردشگری به شمار می ­آیند. به تازگی بازاریابان گردشگری در ویتنام نیز به ارزش فرهنگی ویرانی­ های جنگ کشورشان به عنوان یک جاذبه­ ی گردشگری پی برده و آن جا را در مرکز توجه بازدیدکنندگان خارجی قرار داده ­اند.

ویتنام پس از تحمل ۳۰ سال سختی ناشی از جنگ (ابتدا با فرانسه، سپس آمریکا و در نهایت جنگ داخلی) از سال ۱۹۸۷ با سیاست بازسازی اقتصاد خود به نوسازی و بازسازی زیرساخت ­های اقتصادی­ اش پرداخت. اصلاحات صورت­ گرفته، سیاست درهای باز و بازار آزاد تجاری را تشویق می ­کرد. از زمان تأسیس سازمان ملی گردشگری ویتنام، گردشگری جنگ به طور جدی و عملی بخشی از برنامه­ ی بازاریابی دولت و بخش­های خصوصی گردشگری را به خود اختصاص داد. سازمان ملی گردشگری ویتنام بر افزایش مدیریت دولتی بر گردشگری، پیش ­بینی و برنامه­ ریزی استراتژیک، آموزش منابع انسانی و تسهیل تشریفات اداری تمرکز کرده بود. هدف نهایی، جذب سرمایه ­گذاری خارجی و توسعه­ ی گردشگری به منظور کسب ارز خارجی برای ویتنام بود.

جنگ­های ویتنام سبب مرگ سه میلیون شهروند این کشور به علاوه ­ی ۷۵ هزار سرباز فرانسوی و ۵۹ هزار سرباز آمریکایی گردید که آثار تخریبی محیطی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن همچنان پابرجاست. سازمان ملی گردشگری ویتنام پیش ­بینی می­ کرد که حدود دو میلیون ویتنامی ­ای که از این کشور مهاجرت کرده و اکنون در بیش از ۸۰ کشور مختلف دنیا ساکن هستند، از کشور مادری خود در قالب گردشگر دیدار خواهند کرد. سربازان سابق آمریکایی نیز که در جنگ ویتنام بوده­ اند، تمایل دارند برای بازدید دوباره از مکان کابوس­هایشان و جایی که دوستان خود را از دست داده ­اند، و نیز مشارکت در ایجاد آینده­ای بهتر برای ویتنام، دوباره در قالب گردشگر به این کشور سفر کنند. در حال حاضر بسیاری از سازمان­های غیر­انتفاعی و شرکت­های مسافرتی در آمریکا نیز تورهای ویژه­ای برای دیدار از صحنه­ های جنگ ترتیب می­ دهند. رقابت بر سر اعتبار و میزان حساسیت در گردشگری جنگ بسیاری از مشکلات اساسی­ ای را که بر سر راه توسعه ­ی گردشگری در ویتنام بود، آشکار ساخت. زیرساخت­ های ضعیف با جاده­ هایی با استاندارد پایین و ارتباط ناقص حمل و نقل میان شمال و جنوب کشور وجود داشت. قوانین تجارت و سیاست­های آن ناقص و گیج­کننده و مایه ­ی سردرگمی سرمایه ­گذاران بود. مسئله­ی دیگر تأمین امنیت برای گردشگران بود، زیرا در شهرها به ویژه هنگام شب در خیابان­ های تاریک جرایمی صورت می­گرفت. در زمینه­ی نیروی انسانی نیز صنعت گردشگری با کمبود کارکنان ماهر و مدیران آموزش ­دیده روبه­رو بود. با همه ­ی این اوصاف، ویتنام از نظر جغرافیایی موقعیت خوبی برای جلب گردشگر دارد. ویتنام کشوری است استوایی که سه­ چهارم زمین­ های آن را جنگل­های استوایی و کوه­های جنگلی تشکیل می­ دهند و دارای ۳۲۰۰ کیلومتر خط ساحلی و ۱۲۵ عدد پلاژ و ساحل بکر می­باشد. آب­وهوای آن عمدتا گرم و مرطوب است و از ماه می تا اکتبر باران­های موسمی استوایی می­ بارد. جاذبه­ های تاریخی بسیار، سبک معماری متعلق به دوره ­ی استعمار فرانسه، رسوم و سنن گوناگون، فرهنگ زندگی قبایل شمالی، آثار و بقایای زمان جنگ با آمریکا و هم­پیمانان آن همگی قسمتی از جاذبه­ های مورد استفاده در بازاریابی گردشگری این کشور هستند.

جاذبه­ ی اصلی گردشگری جنگ در ویتنام، تونل کوچی در ۴۰ مایلی شهر هو شی مین (با نام سابق سایگون) است. تونل کو چی در طول جنگ­های ویتنام به خاطر شبکه­ ی گسترده­ی تونل­های زیرزمینی­ اش که نزدیک به ۲۰۰ کیلومتر بود، معروف شد. این تونل ابتدا جهت مخفی شدن از فرانسوی­ ها استفاده می­شد و پس از آن به صورت مخفیگاه و اقامتگاه ویت­کنگ­ها درآمد. ویت­کنگ­ها حتی موفق شده بودند بخشی از تونل را به زیر دلتای مکونگ که محل ستاد واحد ۲۵ نیروی زمینی آمریکا بود، بکشانند. به دلیل مجهز بودن تونل به کلیه ­ی وسایل زندگی، پارتیزان­ ها و روستاییان نیز برای ماه­ها در این تونل و زیرزمین زندگی می­کردند. این تونل به یک سیستم تهویه­ ی بسیار ماهرانه مجهز بود که علاوه بر تأمین هوای مورد نیاز تونل، دود ناشی از آشپزی را به طور مستقیم به بیرون هدایت می ­کرد. از طریق همین تونل مخفی بود که ویت­کونگ­ها قادر می­ شدند به پادگان­های دشمن بویژه آمریکایی­ها شبیخون بزنند. سربازان آمریکایی تلاش­های بسیاری برای منهدم ساختن این تونل کردند؛ از قبیل حملات پیاده ­نظام، آتش گشودن، بمب ­گذاری، استفاده از سگ­ها و حتی انتشار گاز که البته همگی با شکست رو­به ­رو شد.

در حال حاضر قسمت کوچکی از این تونل برای بازدید عموم آزاد است و چنانچه گروهی از گردشگران متقاضی بازدید از قسمت­های باریک­تر، تاریک­تر و پر از خفاش این تونل باشند، مجوز صادر می­شود. پس از جنگ، این تونل که پیش از آن با قطر ۳۰ اینچ تنها توسط بومیان ویتنامی قابل استفاده بود، متناسب با قامت غربی­ها عریض شد. در بخش کوچکی از تونل– تقریباً به اندازه­ی صد متر– گرمای شدید و محیط تنگ خاکریز که گردشگران را مجبور به خزیدن روی دست و پا می ­کند، می ­تواند سبب گم کردن مسیر شود. محیط بیرونی تونل توسط گودال­ های عظیمی که در اثر انفجار ۵۰۰ هزار تن مواد منفجره در طول جنگ ایجاد شده، محصور است. این انفجار­های قوی در بسیاری از مورد ­ها باعث ریزش سقف تونل و کشته شدن ساکنان زیر آن شده است.

امروزه امکانات متعددی سفر به این تونل را پشتیبانی می­ کند؛ امکاناتی نظیر توضیحات در بخش­ های مختلف، نمایش صحنه­ های واقعی از دهه­ ی ۱۹۶۰، مناطق تیراندازی، فروشگاه­های خرید سوغات با اجناسی مانند گردنبند­های ساخته­شده از گلوله­های نقره­ای و سایر امکانات رفع خستگی در قالب آموزشی/تفریحی. برای بازدیدکنندگان، تله­ های انسانی با میخ­های ساخته شده از چوب بامبوی تیز که توسط شاخ و برگ درختان استتار شده بودند، نمایش داده می ­شود. مجسمه­ هایی به شکل پارتیزان­ ها که لباس­های شبه نظامی بر تن دارند و مسلح هستند، در جنگل­های اطراف در تونل زیرزمینی در معرض تماشای بازدیدکنندگان گذاشته شده است. از آن جا که ممکن است تحمل سختی­های جنگ و مرگ ناچیز شمرده شود و یا توسط تاریخ­ نگاران تحریف شود، این صحنه ­آرایی از لحظات جنگ به منظور تجسم خاطرات جنگی ضروری به نظر می­ رسد. علاوه بر این، استفاده از تجربیات گذشته به ایجاد آینده ­ای شکوفا و موفق و زدودن فقر فرهنگی تحمیلی به ملت­ها کمک نموده، می­ تواند با یادآوری اشتباه ­های شوم گذشته برای نسل­های آینده آموزنده باشد. به اطمینان می ­توان گفت تونل کو چی نمونه ­ای آشکار از قوه­ ی ابتکار و پشتکار ویتنامی­هاست که به پیروزی آنان در جنگ کمک شایانی کرده است.