خط سفید در امتداد هواپیما
شاید برای خیلی از شماها و همچنین خود من همواره سوالی در رابطه با خط سفید که پشت هواپیماها هست، به وجود آمده باشد. فکر می کنید علت آن چه چیزی باشد. عده ای می گویند خوب معلوم است این خط مربوط به گازهای خروجی از هواپیما هست، عده ای دیگر هم می گویند این هواپیماها با این خطوط طول و عرض جغرافیایی را مشخص می کنند. الی گشت را همراهی کنید تا با یکدیگر راز این خط سفید بر فراز آسمان ها را کشف کنیم.
مطالب مرتبط: حقایقی جالب درباره ماسک اکسیژن در هواپیما ۱۲ قسمت مخفی هواپیما که از آن بی خبرید!
در ابتدا این موضوع در سال ۱۹۱۵ زمانی که بر فراز کوه های آلپ هواپیمایی در حال پرواز بود مشاهده شد. و چندان مورد توجه و اهمیت واقع نگردید و آن را به عنوان یک موضوع عادی قلمداد کردند. اما در زمان جنگ جهانی دوم این موضوع برای نیروهای هوایی شرکت کننده در جنگ رفته رفته تبدیل به یک نماد برای نیروهای نظامی آنها شده بود و توجه بسیاری از افراد را به خود جلب نمود. برخی از خلبانان این پدیده را به عنوان نشانی برای انجام پرواز، ایجاد پوشش امن و یا اهدافی برای حمله بر می شمردند.
همان طور که می دانید هواپیما هم در زمره وسایل نقلیه ای است، که دارای سوخت فسیلی بنزین می باشد. هنگامی که هواپیما در ارتفاعاتی کمتر از هشت هزار متر پرواز می کند، به جز خود جسم هواپیما هیچ گونه اثری از نوار سفید رنگ ممتد در امتداد آن وجود ندارد. اما پس از گذر از ارتفاعات ۸ هزار متر به بالاتر یک خط ممتد سفید در دنباله هواپیما ایجاد می شود. علت این پدیده این است که در ارتفاعات بالاتر دمای هوا به شدت کاهش میابد و به منفی ۴۰ درجه سانتی می رسد و از این رو هنگامی که بنزین در هواپیما می سوزد سبب ایجاد مقدار زیادی بخار آب و همینطور ذرات دوده می شود. این ذرات در ارتفاعات بالاتر از ۸ هزار متر در اثر برخورد با هوای سرد تبدیل به بلورهای کریستال بسیار ریزی می شوند. و علت به وجود آمدن خط سفید رنگی در امتداد هواپیماهای در حال پرواز در آسمان هست.
زمانی ما در ابتدا شاهد چهار خط سفید هستیم و رفته رفته به دو خط سفید کاهش می یابد. در این صورت می‌توان به این نتیجه رسید که هواپیمای در حال پرواز دارای چهار موتور بوده است. و هر موتور دنباله خودش را ایجاد نموده است. این نکته را توجه داشته باشید که دنباله سفید را تنها توسط هواپیماهای باعث ایجاد نمی شوند، بلکه هواپیماهای پیستونی، راکت‌ها و حتی پرندگان هم می توانند سبب ایجاد دنباله سفید بر فراز آسمان ها بشوند. در یک کتاب معروف به نام آهنگ آسمان که نوشته گای مورچی هست، آمده که ” من در مورد غازهای وحشی که دنباله‌های بخار را بر فراز کوه‌های راکی از خود بر جای می‌گذارند، شنیده‌ام”. این موضوع را یکی از اعضای ارشد سازمان ناسا تصدیق کرده و اعلام نموده هنگامی که یک غاز بر فراز آسمان ها پرواز می کند و دمان آن ناحیه کمتر از منفی ۳۶ درجه باید احتمال به وجود آمدن دنبال سفید رنگ در امتداد پرواز غاز وجود دارد. هر چند که این دنبال ناچیز و غیر قابل دیدن برای عموم باشد. گزارش هایی حاکی از فرود آمدن قطعات یخ که بعلت پرواز در ارتفاعات بالا شده است. پس از تشکیل دنباله در امتداد هواپیما، اتفاقتی نظیر برخورد این قطعات یخ با باد به وجود می آید که می تواند آنها را عریض تر نماید، اگر دنبال به اندازه کافی بزرگ باشد، به لایه های پایین تر که خشک هستند، میافتند. که در اثر قیچی باد این کریستال های یخ به حرکت در میایند و بر روی زمین می افتند.
گاهی هم ممکن است که هوا مرطوبیت لازم را داشته باشد، اما سرد نباشد. معمولا برای تشکیل خط سفید در دنباله هواپیما باید دمای هوا بین ۳۶- تا ۷۶- درجه فارنهایت باشد. ایجاد شدن خط سفید در امتداد هواپیما حاکی از آن است که در فراز آسمان های آن منطقه علاوه برای سرمای شدید، از میزان رطوبت بالایی هم برخوردار است. در این بین ممکن است که دنباله قطع شود و دوباره شروع گردد و یک خط منقطع در آسمان ایجاد نماید، این موضوع نشان دهنده ی این است که هواپیما قسمتی از مسیر پروازش دارای شرایط هوایی خشک بوده و مجدد شرایط هوایی رطوبت زیادی زیادی را شامل شده است.
نقاط مثبت و منفی خط سفید هواپیما
نقاط مثبت
خط سفید هواپیما دارای یک سری مزیت ها و نقطه های ضعف است.از جمله مزیت های آن در هواشناسی است که برای تشخیص وضعیت هوا مورد استفاده قرار می گیرد. میزان ماندگاری ابرهای ایجاد شده در امتداد جت ها و هواپیماها در اتفاعات بالا حاکی از آن است که رطوبت و سرما در آن مناطق بسیار بالا است. از همین رو اگر ابرهای ایجاد شده دوام کمی داشته باشند حاکی از آن است که شرایط جوی نسبتا پایداری داریم. اما اگر ماندگاری ابرهای زیاد باشد نشان دهنده رطوبت بالای هوا بوده و خبر از طوفان های شدید می دهد.
نقاط منفی
از جمله اثرات نامطلوب این خط سفید در بخش نظامی است، چرا که موقعیت، سرعت و جهت حرکت هواپیما به راحتی قابل شناسایی است. از همین رو در صنعت هواپیمایی برای بخش نظامی طراحان همواره در تلاش هستند تا خط سفید در دنباله هواپیما را کاهش دهند. از این رو خلبانان برای از بین بردن خط سفید در امتداد پروازشان همراه در حال تشخیص موقعیت خود هستند تا با تغییر ارتفاع در محیط هایی که مستعد تشکیل کانتریل هستند از این پدیده طبیعی جلوگیری نمایند. یکی از راه های دیگری که برای جلوگیری از به وجود آمدن خط سفید در امتداد پرواز می شود تعیین مسیرهای پرواز مطلوب قبل از پرواز هست.
راه حلی برای رفع این مشکل
سرانجام شرکتی به نام اوفید، که یکی از سازندگان حسگرهای اپتیکی در جهان است. راهی برای گریز از این پدیده را مطرح کرد. این شرکت با طراحی سامانه ای به نام ردیاب و بردیابی نوری دنباله ها را از طریق ابرهای موجود در آسمان تشخیص می داد و در صورت مشاهده دنباله به خلبان جهت تغییر ارتفاع هواپیما هشدار می داد.