آیا می دانستید وقتی در هواپیما هستید زمان برای شما کندتر می گذرد؟!

طبق قانون نسبیت انیشتین، زمان برای مسافران هواپیما کندتر می گذرد!

فرض کنید ردیف آخر هواپیما بین دو مسافر غرغرو نشسته اید و پروازتان ۲ ساعت طول کشیده است. وقتی پیاده می شوید به دوستانتان می گویید که پرواز برای شما بیشتر طول کشیده و باور نمی کنید که تنها ۲ ساعت در هواپیما بوده اید! آیا چنین حرفی صرفا به دلیل خستگی و کلافگی در طول پرواز است یا آنکه واقعا چنین موضوعی حقیقت دارد؟! طبق قانون نسبیت انیشتین وقتی در حال حرکت هستید زمان برای شما کندتر می گذرد! آیا چنین قانونی در مورد هواپیما و سفر هوایی نیز صدق می کند؟ آیا فردی که در هواپیما نشسته و با سرعت زیاد در حال حرکت است به نسبت فردی که روی زمین است زمان را کندتر احساس می کند؟ آیا بحث نسبیت زمان انیشتین در داخل هواپیما نیز صدق می کند؟ در ادامه با الی گشت همراه باشید تا این موضوع جالب را با هم بررسی کنیم.

سفر در زمان

مطالب مرتبط:
آیا واقعا می توان در زمان سفر کرد!؟
محاسبه مدت زمان سفر و پرواز و تبدیل زمان کشورها

پرواز و سفر با هواپیما به دلایل مختلفی بسیار هیجان انگیز و جالب است. اما یکی از جالب ترین جنبه های پرواز این است که باعث سفر در زمان می شود! البته خیلی هیجان زده نشوید! مطمئنا با هواپیما نمی توانید به گذشته سفر کنید یا زمان را متوقف کنید. اما از لحاظ علمی به نوعی مفهوم زمان برای مسافران هواپیما تغییر می کند و زمان برای آن ها کندتر می گذرد. بسیاری از ما این حرف را شنیده ایم که زمان برای همه یکسان نمی گذرد! این جمله در علم فیزیک بسیار معروف است و از نظریه نسبیت انیشتین ریشه گرفته است. طبق نظریه انیشتین، فرض کنید دو فرد دوقلو وجود داشته باشند که از بسیاری جهات با هم یکسان هستند، بعد یکی از آن ها سوار فضاپیما شود و با سرعتی نزدیک به نور به سفر برود. طبق نظر انیشتین وقتی فرد از سفر برمی گردد زمان برای او بسیار کندتر گذشته و در نتیجه، از برادرش جوان تر خواهد بود!

قانون نسبیت انیشتین

انیشتین کشف کرد که وقتی یک شیء در حال حرکت است روند گذشت زمان (اندکی) برای او کندتر می شود. به طور مثال، اگر یک فضاپیما با سرعتی نزدیک به سرعت نور در حال حرکت باشد زمان برای فضاپیما و سرنشینانش فوق العاده کندتر می گذرد؛ در حالی که در سایر قسمت های دنیا زمان به همان روال همیشگی حرکت می کند! وقتی فضانوردان از ماموریتشان برمی گردند روند پیری شان کندتر شده و به نسبت کسانی که روی زمین بوده اند جوان تر مانده اند!

قانون نسبیت انیشتین اگرچه ممکن است بسیار شگفت انگیز و باورنکردنی به نظر برسد، اما واقعا صحیح است و در موقعیت های مختلف صدق می کند. هرچند تفاوت در روند گذر زمان را بیشتر در سرعت های بالا و نزدیک به سرعت نور احساس می کنیم. اما به هرحال هواپیما نیز با سرعتی بسیار زیاد در حال حرکت است. فردی که در هواپیما نشسته است به نسبت کسی که روی زمین ثابت است باسرعتی بسیار زیاد در حال حرکت است. بنابراین طبق قانون نسبیت انیشتین ، زمان برای مسافر هواپیما باید کندتر بگذرد. در کمال شگفتی باید بگوییم که درست است و دقیقا چنین اتفاقی نیز می افتد (هرچند بسیار جزئی).

مفهوم اتساع زمان

این امر به یکی از جنبه های قانون نسبیت انیشتین به نام مفهوم اتساع زمان اشاره دارد. طبق این مفهوم، اگر دو عدد ساعت داشته باشیم و یکی از این ساعت ها در حال حرکت و دیگری ساکن باشد، عقربه های ساعت متحرک با سرعت کمتری حرکت می کنند و در نتیجه زمان کندتر می گذرد. این فرضیه تنها یک محاسبه فرضی نیست، بلکه واقعا از لحاظ علمی امتحان شده است. دانشمندان ثابت کرده اند که مفهوم اتساع زمان تنها در سرعت های نزدیک به سرعت نور اتفاق نمی افتد. در سال ۱۹۷۱ دانشمندان یک ساعت اتمی فوق العاده دقیق را در هواپیماهایی قرار دادند تا در طول پرواز، زمان را محاسبه کنند. نتیجه این آزمایش شگفت انگیز بود: ساعتی که داخل هواپیما قرار داشت به نسبت ساعتی که روی زمین بود اختلاف زمانی بسیار اندکی را نشان می داد.

زمان برای مسافران هواپیما کندتر می گذرد!

بنابراین، اگر اتساع زمان در هر شرایطی اتفاق می افتد آیا روند کندتر شدن زمان برای مسافران هواپیما نیز رخ می دهد؟ مثلا افرادی که کثیر السفر هستند و بنا به اقتضای کار و زندگی مرتب با هواپیما سفر می کنند به نسبت افراد دیگر زمان را کندتر احساس می کنند؟ البته پروازی ۳-۴ ساعته بین دو کشور اصلا قابل مقایسه با یک فضاپیما نیست، اما به هر حال مسافر هواپیما در مقایسه با افرادی که ساکن روی زمین هستند با سرعتی قابل توجه در حال حرکت است.

به طور مثال، در طول یک پرواز ۶ ساعته مسافران با سرعت بسیار بالایی در حرکت هستند. بنابراین زمان برای آن ها کندتر می گذرد و افرادی که روی زمین قرار دارند یک میلیونیوم ثانیه! سریع تر از آن ها پیر می شوند! به این ترتیب، پس از آنکه پرواز تمام شد و مسافران پیاده شدند می توانیم بگوییم که این مسافران یک میلیونیوم ثانیه در زمان سفر کرده اند! جالب است، نه؟ با سفر با هواپیما هم به مقصدتان سفر می کنید و هم در زمان! درست که این تفاوت بسیار ناچیز است و محسوس نیست، اما از لحاظ فنی و علمی به هر حال با بقیه افراد تفاوت خواهید داشت!

مفهوم نسبیت زمان و کندتر شدن آن در برخی شرایط، مفهومی بسیار جالب و هیجان انگیز است. ممکن است به این فکر کنید که اگر برای مسافرانی که دائما با هواپیما سفر می کنند زمان کندتر می گذرد پس برای خلبانی که عمری را در پرواز می گذراند چطور خواهد بود؟ البته همان طور که گفتیم این تفاوت زمانی در حد ۱ میلیونیوم ثانیه است و متاسفانه یا خوشبختانه آنقدر زیاد نیست که برای ما قابل درک باشد. بنابراین زمان برای یک خلبان که سال ها عمرش را در هواپیما گذرانده از لحاظ علمی کندتر گذشته، اما این تفاوت آنقدر نبوده که فرد متوجه آن شده باشد.

منبع: scienceline.org , grunge.com