هواپیماهای از رده خارج
ردیف بر روی ردیف هواپیمای از رده خارج که به آرامی به نقطه ای دور در بیابان زل زده اند؛ این چیزی است که در گورستان های هواپیما دیده می شود. با اینکه آن ها ممکن است دیدنی و جذاب باشند، اما آن ها فقط یک بخش کوچک در صنعت جذابی می باشد که پس از اتمام کار یک هواپیما در جریان است. به محض اینکه یک هواپیمای مسافربری به پایان عمر عملیاتی خود نزدیک می شود، یک اکوسیستم مالی و صنعتی، که از صندوق های تامینی به شرکت های بازیافت تخصصی اختصاص دارد، به کار خود ادامه می دهد. هواپیماهای از رده خارج چه می شوند؟ با الی گشت باشید.
یک گنج پنهان
مطالب مرتبط: یک بار برای همیشه با انواع مختلف هواپیماها آشنا شوید در ساخت بدنه ی هواپیما از چه موادی استفاده می شود؟ کدهای کارت پرواز به چه معنا هستند؟
حتی هواپیمایی که برای پرواز بسیار قدیمی است، می تواند موارد با ارزش زیادی را در فضای داخلی خود پنهان کند. مارک گرگوری، مدیرعامل Air Salvage International، یک شرکت خدمات هوایی، می گوید: «تصمیم به انهدام یک هواپیما بیشتر به این بستگی دارد که آیا ارزش قطعات و اجزای آن بیشتر از هواپیما به عنوان یک وسیله پروازی است؟». باید بدانید که خیلی از هواپیماها حتی به سن بازنشستگی هم نمی رسند. مارک گرگوری همچنین گفته است:
میانگین سن هواپیماهایی که از رده خارج می کنیم، ۱۸ سال است. این سن در حال حاضر بسیار پایین تر از عمر عملیاتی نظری است که برای آن طراحی شده، حتی در بعضی موارد ما هواپیماهایی که حتی ۱۰ سال سن نداشتند را از پرواز برچیده ایم.
پتانسیل قطعات هواپیما به عنوان یک کلاس دارایی توجه شرکت های تخصصی سرمایه گذاری و همچنین برخی صندوق های تامینی را به خود جلب کرده است. دیوید تریتل، مدیر اجرایی شرکت Apollo Aviation Group، یک شرکت خدمات مالی در میامی که در این بازار فعال است، اینگونه توضیح می دهد: «این صنعت بسیار بزرگ است. بیشتر ارزش هواپیماهای از رده خارج در موتور آن هاست اما برای هر قطعه و بخشی از هواپیما، بازار خاصی وجود دارد. برای بسیاری از هواپیماهایی که در حال حاضر کار می کنند، خیلی مواقع بهتر است که به جای تعمیر یک بخش، آن بخش را با یک هواپیمای از رده خارج عوض کنند».
به دلیل اینکه عرضه برای اجزای خاص، سخت است، افزایش تقاضا می تواند یک تقلای جهانی را به سمتی افزایش دهد که ارزش هواپیماهای از رده خارج به قطعاتش بستگی پیدا کند. علیرغم حفاظت و نظارت های موجود (تمام قطعات باید به درستی پیگیری و حساب شده باشند) ماهیت جهانی این بازار و واسطه های متعدد آن، جعلیاتی هم دارد؛ این طور برآورد شده است که حداقل ۲٪ قطعات، تقلبی هستند. مسئله ای که شاید صنعت فنآوری نوآورانه بلاک چین یا ذنجیره تامین می تواند به حل مسائل کمک کند.
از بازنشستگی تا ضایعات
اگر هواپیما به درستی مراقبت شود، هواپیماها می توانند عمر خود را به چندین دهه ادامه دهند. بعضی از خطوط هوایی حتی ممکن است هواپیماهای قدیمی تر را به دلایل عملیاتی ترجیح دهند. به عنوان مثال، الیانس ایرلاینز، هواپیمای فوکر ۱۰۰ را به محض اینکه در اروپا دیگر استفاده نشد، خریداری کرد. سختی و قابل اطمینان بودن این فوکر آن را برای اجرای پرواز در فرودگاه های گرم و غبار آلود مقاصد الیانس ایرلاینز، مناسب می کرد.
با این حال بیشتر هواپیماهای از رده خارج شانس این را ندارند که در جایی مانند استرالیا دوباره پرواز کنند. برای آن ها آخرین پروازشان به سمت فرودگاه انبار است که تعداد انگشت شماری از چنین امکاناتی در سراسر جهان وجود دارد. برخی دیگر از انبارها تنها موقت هستند و تا زمانی که تکلیف هواپیماها روشن شود، در آنجا می مانند.
وقتی تصمیم گرفته می شود که یک هواپیما دیگر پرواز نکند، اول از همه تمام اجزای با ارزشش جدا می شوند. گرگوری می گوید: «مقدار اجزاء قابل استفاده مجدد بستگی به سن هواپیما دارد. ما ممکن است حدود ۱۲۰۰ قطعه و بخش را از هواپیمای A320 نسبتا تازه استفاده کنیم. موتورها ۸۰٪ تا ۹۰٪ از ارزش ها را تامین می کنند و همیشه اولین کاری استفاده از موتورها است». زمانی که همه اجزای با ارزش جدا شدند، بخش هایی از بدنه نیز جدا می شوند تا به عنوان تجهیزاتی برای آموزش خدمه پرواز، آتشنشان ها یا موسسه های آموزشی استفاده شود. هر چیز دیگری یا بازیافت می شود یا برای اوراق شدن فروخته خواهد شد.
در حقیقت، هنگامی که هواپیما از ثبت خارج می شود، از لحاظ فنی به عنوان زباله طبقه بندی شده و باید مطابق با مقررات زیست محیطی پردازش شود. تعجب نکنید که یکی از برجسته ترین شرکت ها در این زمینه، شرکت فرانسوی Tarmac Aerosave است که در واقع شرکت اشتراکی سافران و ایرباس می باشد. خراب کردن یک هواپیما نیاز به مهارت های تخصصی و برخی از فناوری های واقعا هوشمند برای جمع آوری، جدا کردن و بازیافت فلزات، پلاستیک و مایعات مختلف موجود در آن است.
در موارد خاص، هواپیما بازیافت نمی شود، بلکه به سادگی به زنگ زدگی می انجامد. تریتل توضیح می دهد: «ممکن است دلایل قانونی یا مالی برای صاحب هواپیما وجود داشته باشد که هواپیمای ثبت نشده را از ثبت خارج نکنند، حتی زمانی که واضح است دوباره پرواز نخواهد کرد. این دقیقا زمانی است که گورستان های هواپیما وارد بازی می شوند».
بازنشستگی غیر عادی
در تعداد کمی از موارد، هواپیماها پس از بازنشستگی، بازنشستگی های غیر معمول تری خواهند داشت.
مثلا یکی از هواپیماهای ویرجین آتلانتیک، یک بوئینگ ۷۴۷s بود که بعد از اینکه از رده خارج شد به ویرجین گالاکتیک (Virgin Galactic) سپرده شد تا به عنوان یک صفحه پرتاب برای وسایل نقلیه فضایی جدیدش به کار رود.
افراد خصوصی و کارآفرینان نیز هواپیماهای قدیمی را خریداری کرده اند تا آن ها را به هتل، رستوران یا جاذبه های توریستی تبدیل کنند.
یک هواپیمای بوئینگ ۷۶۷ نیز به یک پارک موضوعی در ایرلند رفت تا به عنوان یک وسیله تفریحی به کار رود.
مسافرانی که باید شب را در فرودگاه آرلاندا در استکهلم سپری کنند می توانند در هتل جیمبو استی بمانند که یک هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ قدیمی است که تنها کاربری اش را به یک اقامتگاه عوض کرده و همچنان به مسافران خدمت می کند!