هواپیمای آب نشین چیست و چه انواعی دارد؟

هواپیمای آب نشین | Seaplane

آیا به نظر شما یک هواپیما می تواند روی آب فرود بیایید یا از روی آب بلند شود؟ اگر فکر می کردید که این اتفاق شدنی نیست پس باید شما را با یکی از انواع هوانوردها به نام هواپیمای آب نشین آشنا کنیم. به طور کلی هواپیماهای آب نشین، هواپیماهایی هستند که برای تیک آف یا فرود روی آب ساخته یا تجهیز شده اند. آن ها نوعی از هواگردهای بال ثابت هستند که از هوا سنگین تر بوده و باید در نظر بگیرید که پاراگرایلدر، هلیکوپتر، بالن و … را نمی توان از جمله آن ها در نظر گرفت. در ادامه الی گشت شما را با هواپیمای آب نشین آشنا خواهد کرد؛ با ما همراه باشید.

مشخصات و انواع

مطالب مرتبط: با انواع سوخت های هواپیما آشنا شوید ۸ نکته در مورد موتور هواپیما که بی شک از آن بی خبرید! یک بار برای همیشه با انواع مختلف هواپیماها آشنا شوید

همانطور که گفته شد هواپیمای آب نشین یک گونه از هواگردهای ثابت بال است که طوری طراحی یا تجهیز شده که بتواند هم از روی آب تیک آف کند و هم روی آب فرود بیاید؛ البته برخی از آن ها می توانند روی سطح خشک نیز فرود و برخواست داشته باشند. آن ها به دو نوع هواپیمای آب نشین دارای ارابه فرود (Floatplane) و قایق پرنده (Flying boat) تقسیم می شوند که در ادامه معرفی خواهند شد. استفاده از آن ها به تدریج پس از جنگ جهانی دوم، تا حدودی به دلیل سرمایه گذاری در فرودگاه ها در طول جنگ، کاهش یافت. در قرن بیست و یکم، این هواپیماها استفاده های کم و کاربردی مانند فرود روی رودخانه در هنگام آتش گرفتن جنگل، حمل و نقل هوایی در مجمع الجزایرها و رفتن به مناطق غیرقابل دسترسی که معمولا دارای دریاچه هستند، دارد.

هواپیمای آب نشین دارای ارابه فرود | Floatplane

این نوع هواپیماها برای فرود روی آب از دو پایه که به شکل محفظه ای برای هوا هستند، استفاده می کند. وظیفه این دو پایه شناور نگه داشتن هواپیما خواهد بود به طوری که بدنه اصلی هواپیما با آب برخورد نکند. برخی از این نوع هواپیماها طوری ساخته شده اند که بتوانند روی زمین هم بنشینند که به آن ها هواپیمای آبی خاکی می گویند.

از زمان جنگ جهانی دوم و ظهور هلیکوپترها، هواپیماهای پیشرفته و هواپیماهای زمینی، استفاده از هواپیماهای آب نشین نظامی متوقف شده است. با این حال، تعداد زیادی از هواپیماهای مدرن دارای انواع شناورهای بالقوه هستند که اکثر آن ها به عنوان تغییرات ثالث تحت گواهینامه تکمیلی (STC) ارائه می شوند.

قایق پرنده | Flying boat

این نوع هواپیمای آب نشین نیز یک هواگرد ثابت بال محسوب می شود که برعکس نوع قبلی، خود بدنه قادر به فرود روی سطح آب بوده و برای نشستن، یا ارابه فرود (Landing gear) ندارد یا یک نوع ارابه فرود خاص دارد. به طور کلی بدنه به آن امکان فرود روی آب و شناور شدن را می دهد. این هوپیماها از هواپیمای آب نشین دارای ارابه فرود متفاوت هستند زیرا بدنه آن ها می تواند شناور شود که همان هم باعث خاصیت شناوری قایق پرنده است. این نوع از هواپیماها توسط شناورهای زیر بال یا ویژگی های طرح بال تثبیت می شوند.

هواپیمای آبی خاکی | Amphibious aircraft

هر دو نوع هواپیمای آب نشین می توانند به دو گروه آبی-خاکی یا فقط آبی تبدیل شوند. هواپیمای آبی-خاکی که نام انگلیسی آن ها همان نامی است که برای حیوانات دوزیستان نیز به کار می رود، قابلیت این را دارد که هم روی زمین و هم روی آب به خوبی عمل کند. اگر هواپیماهای آب نشین دارای چرخ های جمع شونده در ارابه فرود باشند، قادر خواهند بود که روی خاک نیز فرود بیایند. وقتی چرخ ها باز یا پایین است، آن ها مانند همه هواپیماهای معمولی دیگر می توانند روی زمین فرود بیایند و زمانی که چرخ هایشان بسته یا بالا است، قابلیت فرود و برخواست از آب را خواهند داشت.

استفاده و عملیات

هواپیماهای مدرن زیادی در حال حاضر قابلیت شناور شدن دارند که معمولا برای حمل و نقل آسان به دریاچه ها و دیگر مناطق دورافتاده به کار می رود. البته چندین سازنده هواپیما هنوز هم وجود دارد که هواپیمای آب نشین را از ابتدا ساختند و تعداد کمی از آن ها به ساخت و استفاده از این نوع هواپیماها ادامه می دهند. بسیاری از هواپیماهای آب نشین قدیمی تر در خدمت آتش نشانی هستند و کاربردهای نجات محور دارند. به وضوح مشخص است که در حال حاضر هواپیماهای آبی-خاکی کاری می کنند که به طور کل هواپیماهای آب نشین دیگر کاربردی نداشته و حتی آن هایی که قدیمی تر هستند و استفاده می شوند نیز به مرور از رده خارج شوند.

یکی از مشکلاتی که این نوع هواپیماها با آن روبرو می باشد این است که هواپیماهای آب نشین تنها می توانند روی آب آرام بدون موج یا با موج بسیار کم فرود بیایند و مانند بسیاری از دیگر هواپیماها در شرایط سخت آب و هوایی دچار مشکل می شود. اندازه امواجی که یک هواپیمای خاص می تواند در مقابل آن ها مقاومت کند به عواملی مانند اندازه هواپیما، طراحی بدنه و تنه و وزن آن، بستگی دارد و این باعث می شود که هواپیما بسیار ناپایدارتر شده و در عملیات روزانه دچار محدودیت باشد. قایق های پرنده به طور کلی توانایی بالاتری نسبت به هواپیمای آب نشین دارای ارابه فرود در آب دارند.

سازمان های نجات مانند نگهبانان ساحل در میان بزرگترین اپراتورهای مدرن هواپیماهای آب نشین هستند که به دلیل بهره وری و توانایی آن ها برای هم پیدا کردن و هم نجات افراد از این نوع هواپیماها استفاده می کنند. هواپیمای مبتنی بر زمین نمی تواند بازماندگان را نجات دهد و بسیاری از هلیکوپترها در ظرفیت خود برای حمل بازماندگان و بهره وری سوخت خود در مقایسه با هواپیماهای بدون سرنشین محدود هستند (هلیکوپترها همچنین ممکن است توسط شناورها تجهیز شده باشند که بتوانند روی آب فرود بیایند اما در هر صورت به آن ها هواپیمای آب نشین نمی گویند).

این هواپیماها همچنین در مناطق دور افتاده مانند بخش هایی از آلاسکا و کانادا استفاده می شوند مخصوصا در مناطقی که دریاچه های زیادی برای فرود و برخواست راحت وجود دارد. هواپیمای آب نشین ممکن است به صورت چارتر استفاده شود و ساکنین این مناطق را جابجا کند. در نیم کره غربی، هواپیماهای آب نشین زیادی وجود دارند که در دریای کارائیب سرویس هایی را بین جزیره ها اجرا می کنند.

منابع: seaplanemagazine.com و en.wikipedia.org