گردشگری ایران، ظرفیت ها و سهم بازار

طی چند سال اخیر هرگاه صحبت از صنعت گردشگری، سیر و سیاحت و جهانگردی به میان می آید از سوی صاحب نظران و مخاطبان اینگونه عنوان می شود که ایران جز ده کشور برتر دنیا از نظر جاذبه های گردشگری بوده، سابقه طولانی درگردشگری و سفر دارد، کشور چهارفصل است و …. علاوه بر همه اینها در اسلام هم نسبت به سفر و گردش در زمین توصیه های فراوانی شده است. اما همین که بحث به سمت سهم ما از این بازار رو به رشد و پویا سوق پیدا می کند حرفی برای گفتن وجود ندارد چرا که درآمد ایران از صنعت گردشگری بسیار ناچیز است. وجود این تناقض علل مختلفی دارد که بارها در محافل مختلف دولتی و خصوصی بیان شده و حتی در دوره های مختلف راهکارهایی برای پیشبرد اهداف و چشم اندازهای پیش بینی شده مطرح بوده است. اما تاکنون هیچ کدام از این موارد اثر بخش نبوده تا آنجا که حتی سهم پیش بینی شده در چشم انداز ۲۰ساله کشور دست نیافتنی به نظر می رسد. اما اگر بخواهیم با طرح این مساله و کالبد شکافی آن علل ضعف را در این صنعت بیان کنیم می بایست ساختار کشورهای موفق در این صنعت را الگو قرار داده و از تجربیات آن ها استفاده نماییم.
ایران در صدر مهمترین جاذبه های گردشگری جهان
باتوجه به موارد ذکر شده در بالا می توان اظهار داشت که کشور ما از نظر زیرساخت های طبیعی و منابع جذب توریست و جاذبه های گردشگری از غنای بالایی برخوردار است. دلیل براین ادعا می تواند تعلق گرفتن عنوان دارنده بهترین جاذبه های گردشگری جهان به ایران از سوی روزنامه های انگلیسی فایننشال تایمز، گاردین و تلگراف می باشد. که هریک در گزارشهایی مستقل ایران در صدر مهمترین دارنده جاذبه های گردشگری جهان در سال ۲۰۱۴معرفی وسفر به ایران خاطره ای ماندگار از کشوری تاریخی و دارای فرهنگی غنی همچنین دارای چشم انداز و مناظری زیبا و برخوردار از استقبال گرم مردم ومسئولین توصیف کرده اند. اما واقعیت این است که ابراز وجود در این صنعت تنها با داشتن جاذبه های گردشگری امکان پذیر نیست و نیاز به مطالعه و تحقیقات گسترده تر در این زمینه می باشد.
در جدول زیر صنعت گردشگری به اقسام مختلف تقسیم شده و ظرفیت های موجود در کشورمان با سهم بازار هرکدام از طبقات مقایسه شده است. همچنین عوامل به وجود آورنده آنها و کشورهای غنی در زمینه های مختلف ارائه شده است.

هدف از ارایه جدول فوق شناخت ظرفیت های بالقوه در جنبه های مختلف گردشگری است که می بایست با رفع موانع و استفاده بهینه از منابع به حداکثر درآمد از این بخش ها رسید و همچنین در خصوص مواردی که ظرفیت های مناسب وجود ندارد تصمیم گیریهای مناسب صورت پذیرد. در کنار وجود منابع طبیعی و تاریخی که ایران سهم بالایی در آنها را به خود اختصاص داده مواردی وجود دارد که سهم ما را از بازارهای جهانی گردشگری کاهش داده است. از جمله آنها می توان به تحریم های اخیر جامعه جهانی ، تبلیغات سوء در جامعه جهانی علیه ایران و همچنین عدم ارائه ظرفیت ها و جاذبه های گردشگری ایران در سطوح بین المللی اشاره نمود.
علاوه بر این ها، زیرساخت های مناسب جهت جذب گردشگران و حفظ آنها در کشور وجود ندارد که می بایست به صورت بنیادی به این موارد رسیدگی و در راستای گسترش و بهبود آنها گامهای اساسی برداشته شود. از جمله آنها می توان به موارد روبرو اشاره نمود:
– کمبود هتل ها و اقامتگاه های مناسب برای گردشگران خارجی (هتل های ۴ و ۵ ستاره)
– عمر بالای سیستم حمل و نقل هوایی و همچنین محدودیت های موجود در پروازها و گستردگی آنها (عدم دسترسی به کلیه نقاط کشور با هواپیما)
– عدم وجود آموزش در خصوص برخورد در جامعه با گردشگران (شامل آشنایی ضعیف مردم با زبان بین المللی)
– عدم وجود موسسات گردشگری در دنیا که به جذب توریست برای ایران مشغول به کار باشند (عدم برگزاری تورهای ایرانگردی در نقاط مختلف دنیا)
– برای بهبود فضای گردشگری و جذب توریست می بایست تمام موارد ذکر شده در حد مطلوبی گسترش یابند تا بتوان در جایگاه واقعی ایستاد و از منابع موجود حداکثر استفاده را نمود.
پرواضح است که گسترش صنعت گردشگری می تواند جانشین خوبی برای فروش ثروت هایی مثل نفت وگاز باشد و همچنین در کاهش بیکاری، افزایش سطح درآمد ملی، ارز آوری و سایر مسائل اجتماعی و اقتصادی برای کشور مفید واقع شود.