کشور عزیزمان ایران با جمعیتی معادل با ۷۸.۴ میلیون نفر هفدهمین کشور پرجمعیت دنیاست. ایران همچنین با مساحتی برابر با ۱/۶۴۸/۱۹۵ کیلومترمربع به‌عنوان هجدهمین کشور بزرگ دنیا و دومین کشور بزرگ خاورمیانه در جهان شناخته می‌شود. ایران همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود یعنی مجاورت با تنگه‌ی هرمز اهمیت سیاسی جغرافیایی بالایی دارد. اما شهرهایی در کشورمان هستند که مساحت و جمعیت بیشتری نسبت به شهرهای دیگر دارند. اگر شما هم علاقه‌مندید بزرگترین شهرهای ایران را بشناسید در این مقاله با الی گشت همراه باشید.
بزرگترین شهرهای ایران کدامند؟
هنگامی که از بزرگترین شهرهای ایران حرف می‌زنیم باید این نکته‌ی مهم را در نظر داشته باشیم که دو فاکتور اصلی در بررسی شهرهای بزرگ هر کشور نقش اساسی بازی می‌کنند. یکی مساحت و دیگری جمعیت. گرچه معمولاً این دو فاکتور با هم رابطه‌ی مستقیم دارند به این معنی که هرچه مساحت یک شهر بیشتر باشد جمعیت آن هم بیشتر می‌شود. شاید شما هم تابه‌حال اصطلاح کلانشهر به گوشتان خورده باشد و بخواهید بدانید معنای دقیق آن چیست؟
کلانشهر چیست؟
طبق تعریفی که سازمان بین‌الملل از اصطلاح کلانشهر یا مادرشهر ارائه داده، هر شهری که بیش از ۴ میلیون جمعیت داشته باشد، کلانشهر به شمار می‌رود. کلان‌شهرها اما اغلب مساحت زیادی دارند و از امکانات رفاهی فرهنگی خوبی برخوردارند. چنانچه بخواهیم شهرهای بزرگ ایران را از نظر مساحت نام ببریم باید از تهران، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز یاد کنیم. از منظر جمعیت هم باید کلان‌شهرهای تهران، مشهد، اصفهان، کرج و شیراز را نام برد. با الی گشت همراه باشید تا به معرفی بزرگترین شهرهای ایران بپردازیم.
تهران، بزرگترین و شلوغترین شهر ایران
شگفت‌زده نخواهید شد اگر بدانید که تهران در لیست بزرگترین شهرهای ایران جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است. چرا که این شهر در سه دوره‌ی حکومتی یعنی قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی ایران پایتخت و مرکز سیاسی حکومت بوده. گفتنی است تهران با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر و مساحتی معادل با ۷۹۰ کیلومترمربع اصلی‌ترین کلانشهر ایران به‌حساب می‌رود.
کمی بیشتر درباره تهران
تهران نه‌تنها از بزرگترین شهرهای ایران است؛ بلکه از منظر جمعیت دومین شهر بزرگ غرب آسیا، سومین شهر بزرگ خاورمیانه و بیست و نهمین شهر بزرگ جهان به شمار می‌رود. برای اولین‌بار این آقا محمدخان قاجار بود که در سال ۱۱۶۱ هجری شمسی و بعد از به‌قدرت‌رسیدن، تهران را به‌عنوان پایتخت خود انتخاب کرد. پس از قاجارها سلسله پهلوی و جمهوری اسلامی ایران هم تهران را به‌عنوان پایتخت به رسمیت شناختند. امروزه اقوام متعدد و مختلفی در این کلانشهر زندگی می‌کنند. فارسی با لهجه‌ی تهرانی، زبان متداول و گویش رایج تهرانی‌هاست.
گفتنی است عمده‌ی جمعیت تهران را شیعیان اثنی‌عشری و اقلیت‌های سنی و مسیحی تشکیل می‌دهند. تهران همچنین قطب اقتصادی ایران است چرا که ۳۰٪ از نیروی کار و ۴۵٪ از شرکت‌ها و صنایع کشور در این شهر متمرکز هستند. تهران همچنین جاذبه‌های فرهنگی بسیاری دارد و از جمله مقاصد گردشگری بزرگ کشور هم به‌حساب می‌رود.
اصفهان نصف جهان
مورد بعدی در لیست بزرگترین شهرهای ایران از منظر وسعت شهر اصفهان است که نه تنها به دلیل مساحت زیادش بلکه به دلیل جاذبه‌های دیدنی بسیارش به نصف جهان معروف شده. این شهر که یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری کشور هم هست مساحتی معادل با ۵۵۱ کیلومتر مربع و جمعیتی بیش از ۲ میلیون نفر دارد. جالب است بدانید شهر اصفهان که مرکز استان اصفهان است روزگاری بزرگترین شهر جهان به حساب می‌رفت!
برای رزرو هتل در اصفهان کلیک کنید
کمی بیشتر درباره اصفهان
اوج شهرت و محبوبیت و شکوفایی این مورد از بزرگترین شهرهای ایران به دوران صفوی بازمی‌گردد. در آن روزگار این شهر دیدنی پایتخت حکومت بود و امروزه هم یادگارهای تاریخی بسیاری را از آن دوران در خود جای داده است. این شهر حتی امروزه هم با معماری‌های بی‌نظیر ایرانی‌اسلامی خود در فهرست زیباترین شهرهای جهان قرار دارد.
همچنین مرکز شهر اصفهان در حال حاضر، پنجمین بازار خرید بزرگ دنیا به‌حساب می‌رود. اصفهان با بازارهای متعدد، چندین پل، کلیساهای جامع، پارک، خانه‌های تاریخی، مقبره، مناره، مساجد گوناگون، موزه و مدارس قدیمی به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین و بزرگترین مراکز گردشگری ایران و جهان شناخته می‌شود. اصفهان این شهر سنتی همچنین به فرش‌های دستباف زیبا، غذاهای لذیذ همچون بریانی، موسیقی سنتی، صنایع‌دستی ظریف و باشگاه‌های ورزشی‌اش معروف است.
مشهد، قطب مذهبی ایران
مشهد مورد بعدی در لیست بزرگترین شهرهای ایران است. این شهر در حقیقت دومین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌رود. این شهر که به دلیل قرارگیری حرم مطهر امام هشتم شیعیان در آن به‌عنوان قطب مذهبی ایران شناخته می‌شود مساحتی معادل با ۳۳۰ کیلومترمربع دارد و جمعیتی بالغ بر ۲٫۷۸۲٫۹۷۶ نفر را در خود جای‌داده. خوب است بدانید کلمه‌ی مشهد به عربی به معنای محل شهادت است و این اسم به علت بارگاه متبرک امام رضا به آن داده شده است.
کمی بیشتر درباره مشهد
جالب است بدانید اولین مسجد حرم امام رضا در مشهد این مورد از بزرگترین شهرهای ایران به همت شاهرخ میرزا و حدود سال ۷۹۷ هجری شمسی بنا شد که هنوز هم پا بر جا باقی مانده. مشهد این شهر مذهبی در قرن دهم هجری شمسی دارای اهمیت زیادی از منظر سیاسی و مذهبی بود. امروزه مدیریت مشهد بر عهده‌ی شهرداری این شهر است. همچنین گفتنی است مشهد دومین مرکز بزرگ تولید اتومبیل در کشور به‌حساب می‌رود.
اقتصاد این شهر غالباً بر پایه‌ی کشت میوه، شیرینی‌جات، سنگ‌های قیمتی و سوغاتی برای زائران شکل می‌گیرد. مشهد همچنین به دلیل داشتن هتل‌ها و دیدنی‌های گردشگری بسیار، از جمله محبوب‌ترین شهرهای گردشگری ایران هم محسوب می‌شود. نکته‌ی دیگری که خوب است بدانید این است که این شهر در زمان حکومت افشاریان و توسط پادشاه مقتدر این سلسله یعنی نادر شاه افشار، به‌عنوان پایتخت ایران انتخاب شده بود.
تبریز، شهر زیبای آذری زبان‌ها
نمی‌توان از بزرگترین شهرهای ایران حرف زد و اسمی از شهر زیبای تبریز، شهر آذری‌زبان‌ها نبرد. این شهر مساحتی معادل با ۳۲۵ کیلومترمربع دارد و چهارمین شهر بزرگ ایران از نظر مساحت و پنجمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌رود. جمعیت این شهر بالغ بر ۱٬۵۸۴٬۸۵۵ است. تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی است و بیشتر جمعیت آن را آذری‌زبانان تشکیل می‌دهند.
برای رزرو هتل در تبریز اینجا کلیک کنید
کمی بیشتر درباره تبریز
گفته می‌شود سنگ بنای تبریز این مورد از بزرگترین شهرهای ایران در زمان اشکانی و ساسانی گذاشته شده. اما نکته‌ی بسیار جالب درباره تبریز این است که این شهر در واقع یکی از شهرهایی است که برای مدت‌های طولانی پایتخت ایران بوده است. در دوران حکومت‌های روادیان، اتابکان آذربایجان، خوارزمشاهیان، ایلخانان، چوپانیان، جلایریان، قره‌قویونلوها، آق‌قویونلوها، صفویان، خانات آذربایجان و دوران قاجار تبریز از جمله پایتخت‌های ایران به شمار می‌رفته و به همین دلیل یادگارهای بسیاری را از ادوار مختلف تاریخی در خود جای‌داده.
اوج شکوفایی تبریز در دوران قاجار بود. در این دوره این شهر به‌عنوان مهم‌ترین و پیشروترین شهر ایران شناخته می‌شد. امروزه هم این شهر از مراکز مهم اقتصادی و صنعتی کشور محسوب می‌شود. تبریز همچنین در دو قرن اخیر، خواستگاه بسیاری از تحولات اجتماعی، فرهنگی و صنعتی بوده. این شهر مانع خاموشی انقلاب مشروطه در ایران شد و نقشی مهم و کلیدی در تحولات بعدی، مانند انقلاب ۱۳۵۷و سیر مدرن شدنِ ایران داشته است.
شیراز، شهر حافظ و سعدی
شیراز شهر بعدی در لیست بزرگترین شهرهای ایران است. این شهر ۲۴۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و دارای جمعیتی نزدیک به ۲ میلیون نفر است. شیراز این کلانشهر زیبا و دیدنی مرکز استان فارس است و در واقع پنجمین شهر بزرگ و پرجمعیت ایران به حساب می‌رود و از جمله مراکز فرهنگی هنری کشورمان است.
کمی بیشتر درباره شیراز
نام شیراز این مورد از بزرگترین شهرهای ایران در الواح گلی ایلامی با عنوان تیرازیس یا تیراسیس آمده است. از دوران ساسانی هم مهرهایی به‌دست‌آمده که در آنها به نام این شهر اشاره شده. خوب است بدانید شیراز در دوران سلسله‌های صفاریان، آل بویه و زندیه پایتخت ایران بوده است. گرچه یادگارهای مختلفی از ادوار دیگر تاریخی هم در این شهر به‌جامانده و باعث شده تبدیل به یکی از مهم‌ترین قطب‌های گردشگری ایران بشود.
مردم شیراز فارسی را با لهجه‌ی شیرین شیرازی صحبت می‌کنند. این شهر خواستگاه بسیاری از ادبا و شاعران برجسته‌ی ایرانی همچون حافظ و سعدی بوده و دارای آب و هوا و طبیعت دلپذیری است.
کرج، همسایه‌ی تهران بزرگ
اما نام دیگر در فهرست بزرگترین شهرهای ایران کرج است. کرجی که تا سال‌ها از توابع تهران به شمار می‌رفت؛ اما چندین سالی می‌شود که آن را به‌عنوان شهرستانی مجزا و مرکز استان البرز می‌شناسند. این شهر که به‌مرورزمان بزرگ و بزرگتر شد تا جایی که بسیاری از تهرانی‌ها به آن مهاجرت کردند مساحتی بالغ بر ۱۶۰ کیلومترمربع دارد و جمعیتی بیش از ۱.۵ میلیون نفر در آن ساکن هستند. جالب است بدانید به کرج لقب ایران کوچک داده‌اند چرا که بعد از تهران بزرگترین شهر مهاجرپذیر کشور به‌حساب می‌رود.
کمی بیشتر درباره کرج
کرج این مورد از بزرگترین شهرهای ایران در حقیقت از نظر جمعیت چهارمین شهر پرجمعیت در ایران است و در کوهپایه‌های البرز واقع شده. به دلیل قرارگیری در مجاورت تهران و دارابودن شهرک‌های صنعتی و امکانات خوب رفاهی عده‌ی زیادی از ایرانی‌ها و حتی تهرانی‌ها این شهر را به‌عنوان مقصد مهاجرتی خود انتخاب کرده‌اند. کرج همچنین دارای آب‌وهوای مطبوع و کوهستانی است و فاصله‌ی کمی با شمال کشور دارد و اقوام مختلف ایرانی در آن سکنی گزیده‌اند.
قم، شهر زیارتی کشور
قم هم در لیست بزرگترین شهرهای ایران از منظر جمعیتی قرار دارد. این شهر با جمعیتی معادل با ۱٬۲۰۱٬۱۵۸ نفر هفتمین شهر بزرگ و پرجمعیت کشور به حساب می‌رود. قم همچنین مساحتی بالغ بر ۱۱۵ کیلومتر مربع دارد و بیشتر ساکنان آن مسلمان شیعه هستند اما تعداد محدودی از اقلیت‌های مذهبی هم در آن ساکنند. این شهر به دلیل وجود حرم حضرت معصومه و مسجد جمکران یکی از قطب‌های مهم زیارتی کشور به حساب می‌رود.
کمی بیشتر درباره قم
قم این مورد از بزرگترین شهرهای ایران را با القاب و عناوین دیگری همچون حرم اهل بیت، شهر علم، استراحتگاه مؤمنین، دارلموحدین و شهر کریمه‌ی اهل بیت هم می‌شناسند. اما شاید برایتان جالب باشد بدانید که این شهر دارای پیشینه‌ی تاریخی زیادی است و قدمت آن به چیزی حدود ده هزار سال قبل می‌رسد. قم در زمان‌های گذشته متعلق به ساکنان زرتشتی بوده و آن را با نام «ممجان» می‌شناخته‌اند. از شواهد تاریخی به نظر می‌رسد این شهر در زمان ساسانیان و هخامنشیان از رونق خوبی برخوردار بوده.
اما در دوران اسلامی و سلسله‌های اموی و عباسی قم رفته رفته تبدیل به پایتخت مذهبی کشور شد و سلسله‌های مختلف همچون قاجارها در آبادانی آن کوشیدند. قم همچنین یکی از شهرهای مهاجرپذیر کشور به‌حساب می‌رود و اتباع مختلف افغانی و پاکستانی و عرب در آن زندگی می‌کنند.
کرمانشاه، مهم ترین شهر غرب ایران
کرمانشاه هم از دیگر موارد لیست بزرگترین شهرهای ایران به حساب می‌رود. این شهر که مرکز استان کرمانشاه است و مهم‌ترین شهر منطقه‌ی مرکزی غرب ایران و بزرگترین شهر کردنشین ایران به حساب می‌رود دارای جمعیتی بالغ بر ۹۴۶٬۶۵۱ نفر بوده و مساحتی معادل با ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع دارد. این شهر دارای آب‌وهوای معتدل کوهستانی است و آثار تاریخی بسیاری را از ادوار مختلف در خود جای‌داده است.
کمی بیشتر درباره کرمانشاه
پیدایش کرمانشاه این مورد از بزرگترین شهرهای ایران به چیزی حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. این شهر در دوران اشکانیان سکونتگاه شهری بوده و در دوران ساسانیان به عنوان دومین پایتخت ساسانیان از آن استفاده می‌شده. کرمانشاه یکی از مهم‌ترین شهرهای تاریخی فرهنگی کشورمان است و دارای محوطه‌های تاریخی بسیار همچون طاق بستان. به همین علت مقصد گردشگری محبوبی هم به شمار می‌رود.
اهواز، شهر گرم جنوب کشور
آخرین مورد در لیست بزرگترین شهرهای ایران در این مقاله شهر اهواز است که مرکز استان خوزستان است و بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر جنوب غربی کشور به حساب می‌رود. این شهر با جمعیتی معادل با یک میلیون و ۱۸۵ هزار نفر ششمین شهر پرجمعیت کشور است. اهواز همچنین مساحتی معادل با ۱۸۶۵۰ هکتار دارد و به عنوان ششمین شهر بزرگ ایران شناخته می‌شود. این شهر به دلیل دارا بودن کارخانه‌ها، شرکت‌ها و میدان‌های نفتی بسیار یکی از مهم‌ترین شهرهای کشور و همچنین یکی از گرم‌ترین شهرهای جهان است!
جمع بندی
در این مقاله از الی گشت به معرفی بزرگترین شهرهای ایران از منظر مساحت و جمعیت پرداختیم و قدری درباره هرکدام و ویژگی‌های منحصربه‌فردشان توضیح دادیم. امیدواریم این مقاله از الی گشت به شناخت شما از کشور عزیزمان و شهرهای بزرگ و پرجمعیت آن کمک کرده باشد.
مقالات مرتبط
۱۵ نظرات
کاشان عالیه
اطلاعات داده شده در مورد جمعیت و مساحت شهرها به روز نیست…با یک نگاه به مرکز آمار کشور متوجه اشتباه بودن جمعیت شهرها و حتی مساحت ها میشه شد.
شهر اولین ها نام مسجد سلیمان است نه تبریز
مسجد سلیمان از چه لحاظ اول هست؟ مگه شهر شما با تبریز قابل هست؟ از چه لحاظ مسجدسلیمان رو با تبریز مقایسه میکنی؟ بهتره بری با عشایر و روستا شهرت رو مقایسه کنی
کی گفته تبریز بیای میبینی تبریز تا به حال گرما ندیده همه جای ایران از گرما میسوزن
هیچی نمیگم فقط میگم اونجا آدم از گرما میمیره
اهواز بزرگتر از شیراز است
اون هموطنی که گفته کاشان عالیه از چه نظر شهر بسیار گرم و با فرونشست وحشتناک بی آب …چه نکته مثبتی در کاشان هست واقعا ؟؟؟ فقط چند اثر تاریخی داره
اطلاعات اصلا به روز نیستند ، خصوصا در مورد شیراز ، در بعضی سایتها مساحت شیراز ۲۴۰ کیلومتر نوشته شده در برخی دیگر بیش از ۸۹۱ کیلومتر
بزرگی یا کوچکی مهم نیست ، مهم اینهمه تناقض هست که معلوم نیست از کجا میاد و کدامیک واقعا درست هست..!
در سایت شهرداری شیراز با استناد به مستندات قانونی، شیراز را بعد از مشهد سومین شهر بزرگ ایران معرفی میکنه ، در جایی دیگه چیز دیگر
اما از همه عجیبتر ، نقشه هوایی گوگل ارت هست که با مقیاس مشخص و یکسان از تمام‌شهرهای ایران ، شیراز را دومین شهر بزرگ ایران نمایش میده ، خودتون اگر ببینید متوجه می‌شوید ،
به هر روی امیدوارم اطلاعات و مشخصات دقیق با سورس موثق جایگزین این اطلاعات قدیمی بشوند
مجله ای در اختیار دادم مربوط بسال ۱۳۹۰ که وسعت شهرهای ایران در آن سال از طرف مرکز آمار ایران عنوان شده و اگر می‌شد عکس آنرا ارسال میکردم ،
اول تهران با ۷۳۰ کیلومتر مربع
دوم مشهد با ۳۰۰ کیلومتر مربع
سوم تبریز با ۲۴۰ کیلومتر مربع ، در نظر اول اشتباها شهر شیراز بعنوان سومین شهر بزرگ ایران معرفی شد.
چهارم اصفهان با ۲۲۰ کیلومتر مربع
پنجم شیراز با ۱۹۰ کیلومتر مربع.
آمار بزرگترین شهرهای ایران در سال ۱۴۰۳
تهران ۷۹۰ کیلومتر مربع
مشهد ۳۵۰ کیلومتر مربع
اصفهان ۳۰۰ کیلومتر مربع
شیراز ۲۶۰ کیلومتر مربع
تبریز ۲۴۰ کیلومتر مربع
هر شهری در این مدت ۱۳ سال از ۴۰ تا ۶۰کیلومتر مربع بزرگتر شده و نه بیشتر از این،
اینجانب دبیر رسمی جغرافی با ۲۵ سال سابقه کار
متنی که منتشر کردید جدید است ولی با آمار چه سالی گفتید که ایران ۷۸ میلیون جمعیت دارد؟ طبق آمار اوایل ۲۰۲۴ ایران ۸۹ میلیون جمعیت دارد که تا الان احتمالا ۹۰ میلیون شده است.
از نظر وسعت تهران ۷۲۰ کیلومتر، مشهد ۳۵۱ کیلومتر،تبریز ۲۴۴، اصفهان ۲۲۰، شیراز حدود ۲۲۰ کیلومتر ، اهواز ۲۰۰ ، کرج ۱۶۲
البته با تفکیک منطقه ۵ سابق شهرداری اهواز و تشکیل شهرستان کارون وسعت شهر اهواز حدود ۳۰ کیلومتر کاهش یافته ، همچنین با تشکیل شهرستان فردیس از کرج حدودا ۲۵ کیلومتر از وسعت شهر کرج کم شده، از طرفی به شهرهای تبریز و اصفهان الحاقات در این ۱۰ سال داشتیم. مثل خوراسگان به شهر اصفهان.
شهرهای اهواز و کرج با تشکیل شهرستانهای کارون در خوزستان و فردیس در استان البرز مقداری از وسعت این دو کلانشهر کم شده است.
در آمارهای وزارت کشور و وزارت مسکن تا سال ۱۳۹۰ ، کلانشهر اهواز دومین شهر وسیع کشور بوده که با تفکیک منطقه کوت عبدالله و ۲۰ شهرک متصل و منفصل به شهر اهواز وسعت شهر اهواز بیش از ۳۰ کیلومتر کاهش یافته و به ۲۰۰ کیلومتر مربع رسیده است.
والا هرچی شهر مذهبی شده پر جمعیت این همه شهر مهم با پتانسیل بالا شهرهای شمالی گیلان با گمرک زمینی ودریایی ..بماند خاک گیلان بهترین اب فروان گردشگری فراوان کوه جنگل بکر یه استان بی نظیر ولی کم برخوردارمیشه و این استنها مهم درنظر گرفته نمیشه وقتی در ایران هیچزش سرجا نیست میشه همین که با فرونشستها رو به رو میشیم اقتصاد داغون مشهد میشه برای افغانها قوم میشه برای عربها
اونایی که به بزرگی و جمعیت زیاد شهرشان مینازن از مشکلات بویژه آلودگی نیز بگویند مگر جمعیت زیاد یا وسعت یک شهر نشانه توسعه است من اصفهان و تبریز بودم در اصفهان صدها هزار افغانی است و در تبریز چند صد هزار حاشیه نشین که با یه تکان زلزله به ویرانه تبدیل خواهند شد و انبوه تلفات