روستای اصفهک، باقی مانده ای از زلزله مرگبار طبس در سال ۱۳۵۷
روستای اصفهک در طبس
طبس یکی از شهرهای قدیمی و خاص در خراسان جنوبی است که به دلیل جاذبه های تاریخی و طبیعی بی نظیری که دارد، از جمله گزینه های محبوب برای ایرانگردی به شمار می رود. در این شهر به غیر از بناهای تاریخی به جا مانده جاذبه های کویری منحصر به فردی هم وجود دارد که می تواند سفر شما را جذاب تر بنماید. از لحاظ جغرافیایی شهر طبس مرکز شهرستان طبس و شهری کویری در غرب خراسان جنوبی می باشد و نکته قابل توجه آن این است که در گذشته طبس بخشی از استان یزد محسوب می شده که در سال ۱۳۹۱ ملحق به خراسان جنوبی گردیده است. ما در این مطلب از مجله گردشگری الی گشت قصد داریم تا درباره روستای اصفهک در طبس که روستایی مسکونی با سبک معماری تاریخی و بافت هایی از خشک و گل می باشد صحبت کنیم. روستای اصفهک طبس در خراسان جنوبی شاهکاری است که بخش هایی از آن توانسته از زلزله مرگبار طبس در سال ۱۳۵۷ جان سالم به در برده است. برای آشنایی بیشتر با این روستا با ما در ادامه همراه باشید.
مطالب مرتبط: شهر طبس و جاذبه های دیدنی آن سد شاه عباسی در طبس، نمونه ای بی نظیر از معماری ایرانی روستای نایبند در طبس، ماسوله ای سرسبز در دل کویری ایران
همانطور که گفتیم، روستای اصفهک در طبس یکی از مناطق تاریخی در استان خراسان جنوبی است که دارای بافتی از خشت و گل بوده و به عنوان یک مقصد گردشگری جذاب و تاریخی میزبان مسافران زیادی است. این روستا چشم اندازهای زیبایی را دارا می باشد و این تنها بخشی از جاذبه های به جا مانده از زلزله طبس در سال ۱۳۵۷ است. آب و هوای روستای اصفهک در طبس به دلیل همجواری آن با کوهستان ها نسبتا معتدل تر و خنک تر است و از لحاظ پوشش گیاهی باید گفت که انواع خاصی از گیاهان در این منطقه رشد می کنند، وجود درختان نارنج و زمین های کشت زعفران در اطفهک تجربه ای جدید برای شما خلق می کند. جالب است بدانید که یکی از رصدخانه های کویری ایران در این روستا قرار دارد.
این روستا در ۳۸ کیلومتری شرق شهر طبس در خراسان جنوبی قرار دارد و به خاطر بافت تاریخی و زیبایی که دارد بسیار مشهور شده است. زمین های کرت بندی شده ای در روستای اصفهک در طبس وجود دارد که به دلیل آب و هوای معتدل و خنک آن در آن ها زعفران و پونه های بومی کشت می شود. علاوه بر این درختان نخل و نارنج به صورت نامنظم دور تا دور روستا را احاطه کرده است.دلیل رشد این درختان خودرو وجود چند قنات پر آب نظیر عباس آباد، توکل آباد، ده نو و اسکندر آباد در اطراف آن است.
بهترین فصل سفر به روستای اصفهک
باتوجه به شرایط جغرافیایی روستای اصفهک در طبس و کوهستانی بودن این منطقه ی کویری در خراسان جنوبی همواره شرایط معتدل و نسبتا خنکی را به نسبت دیگر شهرهای اطراف خود دارا هست. از همین رو اگر خواستید به روستای اصفهک در طبس سفر کنید خیلی محدودیتی برای شما وجود ندارد اما بهتر است که در فصل های خنک سال یعنی بهار و پاییز را برای سفرتان انتخاب کنید چرا که این دو فصل بهترین انتخاب ها برای سفر به مناطق کویری ایران هستند.
اقامت در روستای اصفهک
اگر هم خواستید که در روستای اصفهک در طبس اقامت داشته باشید می توانید سراغ اقامتگاه بوم گردی زیبایی که در بافت تاریخی روستا قرار دارد بروید، این اقامتگاه امکاناتی نظیر رستوران، سرویس بهداشتی و حمام را دارا می باشد.
بناهای تاریخی روستای اصفهک در طبس
با توجه به جریان زلزله ای که در سال ۵۷ در این منطقه رخ داد قسمت های زیادی از روستای اصفهک در طبس نابود شد اما بخش های از آن نظیر مسجد جامع، حمام و یک رصدخانه کویری همچنان باقی مانده است، لازم به ذکر است که پس از این اتفاق ناگوار و بلای طبیعی به همت اهالی روستا و جمعی از کارشناسان مرمت بناهای تاریخی این روستا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
مسجد جامع: خانه های روستای اصفهک در طبس از معماری بومی مناطق کویری پیروی می کند و مسجد جامع اصفهک هم از این قاعده مستثنا نیست و دارای فضایی کوچک با یک گنبد کاه گلی و چند پنجره کوچک است.
حمام قدیمی روستا: یکی دیگر از بناهای تاریخی که در روستای اصفحک در طبس قرار دارد حمامی قدیمی است که دارای سکویی برای نشستن، سربینه، درگاه های کوتاه و حوضی در وسط است که به طور کامل بازسازی می شود.
رصدخانه کویری: در زمان بازسازی بافت تاریخی روستا یک بخش دیگری به عنوان رصدخانه به روستا اضافه شده است که متشکل از سه دیواره آجری است که دایره های متحدالمرکز هستند.
ساختار معماری روستای اصفهک در طبس
ساختار معماری روستای اصفهک در طبس کاملا سازگار با مناطق کویری است و مصالح به کار رفته برای ساخت این خانه های تاریخی همگی از خشت و گل هستند. البته دلیل پیوستگی و فشردگی ساخت خانه ها در روستای اصفهک در طبس حفاظت از خانه ها در برابر خطر سرقت و دستبرد راهزنان و همچنین این که فشردگیِ بیشتر بین ساختمان ها، به ایجاد سایه بیشتر کمک می کند و این امر در فصول گرم سال باعث دریافت کم ترین میزان نور آفتاب و در نتیجه خنک شدن داخل خانه ها می شود. در آخر باید گفت که فشردگی خانه ها تبادل حرارتی را به حداقل می رسانده و در فصل تابستان موجب خنکی و در فصل زمستان باعث گرم ماندن خانه می شده است. از دیگر ویژگی های قابل توجهی که خانه های روستای اصفهک در طبس دارا هستند شکل گنبدی سقف ها برای ایجاد سایه در خلاف جهت تابش خورشید است، به طوری که در ساعات اوج تابش آفتاب همیشه یک سمت گنبد ها سایه می افتد و موجب جذب کمتر گرما می شود.
آداب و رسوم مردم اصفهک
با توجه به قدمت روستای اصفهک در طبس، اهالی آن رسم های جالبی دارد که یکی از آن ها مراسم «چراغُنِ اصفهکی» است. قدیمی های این روستا درباره این آیین می گویند که مردم روستا در زمان های قدیم به برق و روشنایی دسترسی نداشتند. از همین رو به منظور دور هم جمع شدن و ادای سنت صله رحم در خانه هایشان فانوس روشن می کردند و دور آن جمع می شدند و دیداری تازه می کردند. اگر این روزها هم به روستای اصفهک بروید، زمانی که هوا به سمت تاریکی می رود درجای جای این روستای قدیمی فانوس هایی را برای روشن کردن روستا و زنده نگه داشتن این سنت زیبا روشن می کنند.
اقتصاد مردم روستای اصفهک
با توجه به شرایط جغرافیایی که این روستا دارا هست و اغلب سال حداقل دمای هوا ۵ تا ۶ درجه سردتر از طبس است و به خاطر وجود چند رشته قنات پر آب در اطراف بوده و همچنین مهم تر از همه روستا یکی از غنی‌ترین منابع آب را در قلمرو شهرستان طبس دارد، این منبع چاه کوثر نام دارد که آب ۳۹ روستای دیگر را هم تامین می کند. همین امر سبب شده تا پیشه اصلی مردم روستا به دامپروری و کشاورزی بدل شود و محصولاتی مثل زعفران و خرما از سوغات مهم آن باشد.
پیشنهاد می کنیم که حتما از صنایع دستی مردم این روستا به ویژه قالی هایی که آن ها با دست می بافند استقبال کنید و در صورت توانایی مالی از آن ها بخرید تا رنگ و بوی این صنعت ارزشمند از بین نرود.
زلزله مرگ بار شهریور ماه ۱۳۵۷ در طبس
زلزله مرگباری که در طبس سال ۱۳۵۷ رخ داد در واپسین روزهای گرم تابستانی حوالی ساعت ۷ شب نیز بود. این زلزله قدرتی به اندازه ۷/۸ دهم ریشتر دارا بود و بین ۱۵۰۰۰ هزار تا ۲۵۰۰۰ کشته بر جای گذاشت و هزاران نفر را بی خانمان کرد. آمار دقیق کشته ها مشخص نیست چون میزان تخریب و آوار ها به قدری بالا بود که تعداد بسیار بالایی از اجساد هیچ وقت پیدا نشدند. روستای اصفهک در طبس هم از این زلزله در امان نبود و حدود ۸۰ نفر کشته بر جای گذاشت و بخشی از بافت تاریخی آن به طور کامل تخریب شد. در سال های اخبر اهالی شهر طبس و روستا اصفهک اقدامات بسیاری را برای مرمت و بازسازی این منطقه انجام داده اند به طوری که در سال ۹۵ بخش هایی مثل حمام، چهار مورد از خانه های روستا و رستوران بازسازی شدند و مورد استفاده قرار گرفتند.
مسیر دسترسی روستای اصفهک
به منظور دسترسی به روستای اصفهک در طبس کافی است که از خیابان خرمشهر وارد بلوار شهید عبارس پور شوید و سپس وارد جاده طبس-دیهوک شوید و پس از طی کردن مسافتی برابر با ۳۸ کیلومتر به این روستا برسید.
آدرس: ایران، استان خراسان جنوبی، شهر طبس، بخش دیهوک، روستای تاریخی اصفهک
