گردشگری همواره میدان مواجه با فرهنگ ها و خرده فرهنگ های گوناگون می باشد، متناسب با این فرهنگ ها، آداب و رسوم و ویژگی های ملی، قومی و محلی کشورها و مردم نیز فرق می کند. در این بین آشنایی با تشابهات و تفاوت های فرهنگی سبب می شود تا بتوان ارتباط مؤثری با مردم یک کشور برقرار نمود و این حسن ارتباط عامل جذب افراد به یک مقصد جدید می گردد و یا ممکن است باعث تکرار سفر گردد. اطلاع از خصوصیات ملل مختلف به اجرای مطلوب برنامه های گردشگری و ایجاد تفاهم و مناسبات نزدیک بین گردشگران و راهنمای گردشگری کمک فوق العاده می نماید. در این مقاله سعی داریم به جایگاه سلام در میان ملل مختلف جهان بپردازیم.
- جایگاه و اهمیت سلام در قرآن و سنت
روابط اجتماعی انسان با سلام آغاز می شود و سلام اولین قدمی است که انسان در این راه بر می دارد. به بیان دیگر می توان گفت «سلام» پرچم اسلام است زیرا در جایی که مسلمان و غیر مسلمان با هم زندگی کنند، فرد مسلمان با آن مسلمان بودن خود را ابراز می کند؛ از یک سو با این رفتار به خداوند تقرب می جوید و از سوی دیگر رابطه خود را با دیگران آغاز می کند و یا تداوم می بخشد. تا آنجا که از روایات برمی آید سلام اولین حقی است که یک مسلمان بر مسلمان دیگر دارد و در مقام رویارویی و برخورد با یکدیگر باید ابراز و ادا شود. در روایتی پیغمبر گرامی اسلام (ص) می فرماید: «من بدا بالکلام قبل السلام فلا تجیبوه»، کسی که پیش از سلام کردن شروع به سخن گفتنن نماید جوابش را ندهید.
- اروپائیان
اروپائیان عادت دست تکان دادن را از امت های پیشین گرفته اند. در قدیم وقتی مردان همدیگررا می دیدند برای هم دست تکان می دادند و معنایش این بود که «شما از شر و مکر من در امانی». برخی از آداب و رسوم، به ویژه کلمات و حرکاتی که به جای تحیت و ادای احترام به کار می روند، قدمتی فراتر از آنچه می پنداریم دارند. دایره المعارف بستانی درباره سلام در میان رومیان، یونانیان و کلاً اروپای قدیم و جدید چنین می نویسد: «رومیان قدیم می گفتند: قوی باش (شاید معادل دقیق تر فارسی اش «زنده باشی» شود) یا می گفتند: چه کار می کنی؟ در یونان قدیم وقتی مردم به هم می رسیدند، می گفتند: شاد باش، اما امروزه می گویند : چه کار می کنی؟ در فرانسه می گویند: با خودت چطوری: یعنی حالت چطور است؟ در هلند می گویند: خوراکت خوب است: نزدیک به تعبیری که در چین به کار می برند: معده ات رو به راه است؟ انگلیسی ها در قدیم می گفتند: بی غم باشی و اکنون می گویند: «گودبای» که تقریباً معادل «در امان خدا باشی» است.
- آسیای قدیم و جدید
در برخی از نقاط زمین به ویژه در قاره آسیا که گاهواره تمدن لقب گرفته است، هنگام ملاقات و برخورد با یکدیگر کلمات و حرکات جالبی دارند که برای نمونه چند مورد را در زیر عنوان می کنیم: در چین هنگام ملاقات با یکدیگر می گویند: برنجت را خورده ای؟ معده ات خوب کار می کند؟ و تعبیراتی از این قبیل. در روسیه می گویند: شاد باش! یا، روزگارت چطور است؟ و عبارت دیگری دارند که معادل فارسی آن «در امان خدا باشی» است. اما اکنون آن را به جای استعاذه، (یعنی پناه به خدا از شر شیطان) به کار می برند. اعراب، ترکها و فارسها عبارتی نظیر هم دارند. «صباح الخیر»، «نهارکم سعید»، «مساء الخیر»، « لیله سعیده»، … و «السلام علیکم وکیف حالکم». این عبارات، هر کدام مخصوص زمان خاصی از شبانه روز است جز سلام علیک و جملات نزدیک به آن مثل: «الله معکم»، «اوقاتکم سعیده »، «عافاکم الله» و نظایر آن. «صباح الخیر» که به معنای صبح بخیر است و همچنین «نهارکم سعید» که به معنای «روز بخیر» یا «روز خوش» است در شب به کار نمی رود و بالعکس، «مساء الخیر» و « لیله سعیده » که به معنای شب بخیر و شب خوش، است در روز کاربرد ندارد. اما سلام علیکم علاوه بر معانی بلندی که دارد از حیث زمانی بی مرز است و مخصوص مقطع خاص زمانی از شب وروز نیست. در هندوستان نسبت به بزرگان به شکل خاصی سلام و تعظیم می شود (همان).
- آمریکا و آفریقا
اگر آشنایی دو نفر در یک مجلس پا گرفته باشد به سلام ساده اکتفا می کنند. «هلو» یا «های» کلمه انگلیسی است که امروزه در کشورهای انگلیسی زبان بویژه آمریکا به کار گرفته می شود و تقریباً معنای سلام علیک را دارد. بومی های آفریقا در ملاقات با یکدیگر، برای شاد باش می گویند: «چگونه شما عرق می کنید؟ »
نویسنده: اصغر حیدری
