قلعه فلک افلاک، شاهکار معماری در لرستان

معرفی قلعه فلک افلاک در لرستان

قلعه تاریخی فلک افلاک که با نام دژ شاپور نیز معروف است یکی از جاذبه های تاریخی استان لرستان است که از دوران حکومت ساسانیان تا به امروز به جا مانده است و در حال حاضر به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است. زمان ساخت دقیق این قلعه مشخص نیست اما برخی ساخت سازه ی اولیه بنا را به دوران حکومت شاپور اول در قرن سوم میلادی نسبت می دهند. قلعه ای که با معماری شگفت انگیز خود به خوبی توانسته گرشگران داخلی و خارجی را به تماشای خود بکشاند، سازه ای با تاریخی شنیدنی و ابهتی وصف نشدنی.
این قلعه در طول زمان نام های مختلفی داشته است، دژ شاپور همانطور که گفته شد، کاخ اتابکان، دوازده برجی و …اما از زمان حکومت قاجار به بعد نام فلک افلاک روی این بنا گذاشته شد که در ادامه دلیل نام گذاری آن را هم توضیح می دهیم. با الی گشت همراه باشید تا باهم سری به این قلعه ی تاریخی بزنیم.

مطالب مرتبط:
خانه تاریخی عامری ها در کاشان
گنبد سلطانیه، بزرگترین گنبد آجری جهان

این دژ باستانی به روی یکی از تپه های بلند شهر خرم آباد جایی در مقابل شهر ساخته شده است. معماری خاص بنا، عظمت و اهمیت استراتژی این دژ همواره از ویژگی های اینجا بوده است. بنایی که زمانی محل حکومت آل حسنویه و گنجور بوده است. دورانی که به قرن چهارم باز می گردد. در این قلعه حکومت های دیگری با نام اتابکان لر کوچک و والیان حکومت کردند. از اینجا در طول تاریخ به عنوان خزانه حکومت، پادگان و زندان نیز استفاده می شده است. در طول زمان معماری قلعه تغییراتی کرده است، اما آنچه که مسلم است این است که بیشتر تغییرات از دوران صفویه تا قاجار بوده است.
اگر بخواهیم قلعه را از نظر معماری بررسی کنیم باید بگوییم دیوارهای قلعه بسیار بلند هستند تا جایی که بلندترین دیوار آن چیزی حدود ۲۳ متر ارتفاع دارد. فلک افلاک در زمینی به اندازه حدودی پنج هزار متر مربع با شکل هشت ضلعی نامنظم ساخته شده است. برای ساخت قلعه افلاک از مصالحی جون سنگ، خشت و گچ و آهک استفاده شده است.

قلعه فلک افلاک دارای دو حیاط است، اگر قصد ورود به این دژ را دارید بایستی از قسمت شمالی وارد شوید تا به راهروی حیاط اول برسید. در اطراف حیاط قلعه چهار برج ساخته شده است. دو برج از این ۴ تا در شمال و قسمت شمال غرب قلعه است و دو برج دیگر در قسمت جنوب و جنوب غرب به چشم می خورند. در این دژ چاهی به عمق ۴۰ متر نیز وجود دارد که در زمان های دور آب مورد نیاز اهالی قلعه را تامین می کرده است.
حیاط دیگر این دژ در سمت شرقی و غربی ساخته شده است. این حیاط نیز مانند اولین حیاط دارای چهار برج است، با رفتن به این حیاط در چهار طرف تالارها و سالن های بزرگی را می بینید که به یکدیگر متصل هستند و از یک  تالار به دیگری می توانید بروید. این سالن ها در حال حاضر همان موزه مردم شناسی لرستان هستند.

با بازدید از قلعه فلک افلاک شما می توانید به دیدن دو موزه ی بسیار با ارزش در این قلعه بروید. موزه باستان شناسی و مردم شناسی که در آن آثار و لوازم بر جا مانده از قرن های بسیار دور به چشم می خورند. این موزه ها به خوبی می توانند فرهنگ اصیل مردمان لرستان را به نمایش بگذارند و شما را با زندگی بومی و محلی این مردم آشنا کنند. ویترین های این موزه های مملو از اشیا بسیار با ارزش تاریخی است.
یکی دیگر از جذابیت های قلعه فلک افلاک برای گردشگران انگیزه تماشای منظره فوق العاده شهر خرم آباد آن هم در شب است. اطراف قلعه مملو از پرتگاه های وهم انگیز است که راه رسیدن به این قلعه را سخت می کنند، از همین رو چنین اسمی روی این سازه ی باستانی گذاشته اند. فلک افلاک، یعنی بالاترین آسمان جایی که رسیدن به آن سخت و دشوار است.