قدیمی ترین منبر ایران را در مسجد جامع شوشتر ببینید

مسجد جامع شوشتر

ایران مساجد قدیمی زیادی دارد که قدمت هر کدام از آن ها به بلندای تاریخ است و در شهرهای مختلف ایران پراکنده هستند. یکی از این مساجد تاریخی در شهر شوشتر قرار دارد، مسجدی که ساختش به ۱۲۰۰ سال قبل برمی گردد و قدیمی ترین منبر ایران را در خود جای داده است. روح معنوی و معماری خاص این مسجد آن را به یکی از دیدنی ترین جاذبه های این شهر تبدیل کرده است. در ادامه الی گشت را همراهی کنید تا درباره مسجد جامع شوشتر بیشتر بدانید.

مطالب مرتبط:
خانه مرعشی، شاهکار معماری قاجار در شوشتر
سازهای آبی شوشتر با مهندسی هزاران ساله

در خیابان مسجد جامع شوشتر مسجدی تاریخی و زیبا قرار دارد که سنگ بنای اولیه اش در زمان خلیفه عباسی المعتزبالله گذاشته شد و بالاخره بعد از چندین سال ساختش در زمان خلیفه عباسی المسترشد بالله کامل شد. بنای کلی این مسجد که در لیست آثار ملی ایران قرار دارد شامل دو محراب خارجی و داخلی است که ۱۲ ستون در شمال و ۸ ستون در جنوب آن را دربرگرفته است. برای تماشای این مسجد باشکوه باید به نواحی غربی شهر بروید جایی که حضور این مسجد عطر و بوی تاریخ را به این قسمت از شهر پیچانده است. با استناد به کتاب های تاریخی مشخص است که ساخت این مسجد در سال ۲۵۴ قمری یعنی در زمان امامت امام حسن عسگری (ع) شروع شده و بعد از مدت ها در چند سال بعد درست شده است. حتما برایتان جالب است که بدانید این مسجد با تاریخ بلند ۱۲۰۰ ساله اش دومین مسجد جامع قدیمی ایران است و بعد از مسجد جامع یزد، کهن ترین مسجد جامع ایران به شمار می رود. در اینجا با مسجدی روبرو می شوید که بیش از ۱۰۰۰ سال را پشت سر گذاشته و امروز مالکیت اش با اداره اوقاف است.

این طور که از شواهد برمی آید مسجد در ابتدا به سبک عربی یک شبستان در سمت قبله داشته است شبستانی که کاملا تیرپوش بوده اما با گذشت زمان و در سال ۱۰۸۸ بخش هایی از این تیرها از بین رفت برای همین بر روی پایه های سنگی، طاق های آجری شکل گرفت و شبستان را کاملا در برگرفت. با توجه به این تغییراتی که در زمان صفوی بر روی این مسجد اتفاق افتاده چیزی که امروز از این مسجد می بینیم بنایی است که بیشتر برای دوره صفوی و روزگاران پس از آن است و تنها چیزهایی که از بنای اولیه باقی مانده شامل این موارد است: نقشه ساختمانی، بخش هایی از کتیبه دیوار نزدیک قبله، دیوار شرقی ای که بین گلدسته و منار قرار دارد و منار که ساختش به قرن ۸ برمی گردد.

در طراحی این مسجد چیزی که بیشتر از همه جلب توجه می کند و تاثیر زیادی در جذابیت مسجد دارد ۱۲ ستون در شمال و ۸ ستون در جنوب است که هر کدام از آن ها تقریبا ۵ متر ارتفاع دارند. دقت در طراحی و معماری این مسجد نشان می دهد که ساخت قوس طاق ها، ایوان بلند و شبستان برای زمان ساسانیان است پس این مسجد در زمان اوایل اسلام ساخته شده است. مسجد ستون های قطور دارد که قطر هر کدام از آن ها بیش از ۱/۵ متر است و در محوطه خارجی اش حیاطی بزرگ جلب توجه می کند.

بیشتر قسمت های مسجد از سنگ و آجر ساخته شده و نکته جالب توجه اش وجود منبری در آن است که می گویند قدمتش ۷۰۰ سال است و منبری قدیمی تر از آن در ایران وجود ندارد. در قسمت راست این منبر نوشته هایی به خط کوفی دیده می شود. مردم این ناحیه این منبر را مقدس می دانند و در روزهای مشخصی از سال با روشن کردن شمع روی آن نذر و نیاز می کنند. در سالیان گذشته یک بار این منبر دچار آتش سوزی شد و کتیبه ها و منبر چوبی اش توسط اداره میراث فرهنگی شوشتر مرمت شد. قدیمی ترین کتیبه این مسجد برای قرن چهارم هجری است و این طور که از آن بر می آید مردم این شهر برای گاو و گوسفند هیچ مالیاتی پرداخت نمی کردند.

برای ساخت مسجد به آب و هوا هم توجه شده به طوری که دو محراب در مسجد ساخته شده؛ یکی در بیرون و دیگری در داخل. همین که هوا سرد می شد مردم از محراب داخلی استفاده می کنند و محراب خارجی هم برای ماه های گرم سال است. پایه های پافیلی این محراب آینه ای تمام نما از معماری قبل از اسلام آن است. سقف این محراب چنان استادانه و بامهارت آجرچینی شده که بر روی آن نقش ۱۲ نام علی (ع) کاملا جلب توجه می کند. معماری ویژه ای که برای این مسجد به کار رفته باعث شده بود که در قرن های آغازین بعد از اسلام شوشتر مرکزیت ویژه داشته باشد.

شبستان مسجد ۴۸ ستون سنگی دارد که بین همه این ستون ها سقف های گنبدی شکل وجود دارد. در این شبستان به غیر از منبر چوبی کتبه هایی به چشم می خورد که بر روی آن ها با خط کوفی، ثلث و نستعلیق متن های نوشته شده است. دیوارهایی که محدوده بیرونی مسجد را شکل داده اند شامل ستون های سنگ تراشیده با طاق های رومی بلند هستند. در قسمت شرقی مسجد بقایای مناره ای وجود دارد که در قرن هشتم ساخته شده اما امروز قسمتی از آن از بین رفته و فقط ۱۶ متر از آن باقی مانده است. در بالای این مناره لوحی سنگی هست که توضیحاتی درباره بانی ساخت این مناره بر رویش آمده است. خلیفه عباسی با ساخت هر قسمتی از این مسجد کتیبه ای را در توضیح آن در قسمت های مختلف مسجد می گذاشت که امروز فقط ۱۹ تا از آن کتیبه ها باقی مانده و خیلی هایشان در مرمت هایی که در دهه ۴۰ انجام می شد از بین رفتند. در سمت شرقی صحن مسجد دو قبر دیده می شود که قبر مولف تذکره شوشتر و پدرش است.