معرفی مجموعه بناهای گنجعلی خان کرمان

مجموعه بناهای گنجعلی خان

در کنار بازار بزرگ کرمان مجموعه ای به اسم گنجعلی خان کرمان قرار گرفته که از بناهای تاریخی زیادی مثل میدان، کاروانسرا، حمام، مدرسه، مسجد، حمام و آب انبار تشکیل شده است. این مجموعه تاریخی از آن دست آثاری است که نمی توان به کرمان رفت و از آن دیدن نکرد پس حتما آشنا شدن با بناهای این مجموعه برایتان جالب است. در ادامه الی گشت را همراهی کنید تا یکی از معروف ترین آثار تاریخی کرمان را بهتر بشناسید.

مطالب مرتبط:
حمام گنجعلی خان، میراثی از دوره صفوی در کرمان
لیست اماکن و دیدنی های کرمان

شهرهای تاریخی ایران معمولا بازاری قدیمی و بزرگ دارند که با رفتن به آنجا نه فقط در میان مردم محلی خرید می کنید و با فرهنگ و لهجه آن ها آشنا می شوید بلکه می توانید اجناسی ارزان را هم پیدا کنید و اگر اهل آثار تاریخی باشید با تماشای معماری قدیمی بازار حسابی ذوق زده شوید. در کرمان هم یک بازار قدیمی و بزرگ هست که در قسمت قدیمی شهر قرار دارد رفتن به این بازار به غیر از اینکه تماشای بازاری تاریخی را نصیبتان می کند باعث می شود تا از یکی از معروف ترین جاذبه های کرمان به اسم مجموعه گنجعلی خان هم دیدن کنید. این مجموعه دقیقا در کنار بازار قرار دارد و بازدید از آن برایتان جالب توجه خواهد بود. اینکه اسم این مجموعه از کجا آمده به زمان شاه عباس صفوی برمی گردد در آن زمان گنجعلی خان یکی از حاکمان معروف بود که حدود ۳۰ سال اختیار کرمان را در دست داشت و با ساخت بناهای زیادی سعی کرد تا کرمان را آباد کند. مجموعه گنجعلی خان با مساحت ۱۱ هزار متر مربع به دست شخصی به اسم «محمد معماری یزدی» به سبک معماری اصفهانی ساخته شد و شامل چندین ساختمان و بنا است. اجازه بدهید تا کمی درباره هر کدام از بناهای این مجموعه حرف بزنیم تا در سفر به کرمان بدانید در حال بازدید از چه بنای ارزشمندی هستید.

میدان

در حاشیه بازار بزرگ کرمان میدانی در وسط شهر می بینید که در سه ضلع آن بازار و در ضلع دیگر آن سرای گنجعلی خان خودنمایی می کند. اوج معماری قدیمی و سنتی ایران را می توانید در این میدان به تماشا بنشینید. در میدان حوض و فضای سبزی وجود دارد که پیشنهاد می کنیم لحظه ای در کنار آن ها بنشینید و با دقت به کاشی کاری ها و طاق نماهای آجری نگاه کنید. اهمیت این میدان زمانی در نظرتان بیشتر می شود که بدانید در ساخت این میدان توجه زیادی به رعایت کامل اصول شهرسازی شده است. در این میدان هیچ ماشینی رفت و آمد نمی کند و در آن فقط عابران پیاده را می بینید.

بازار

برای دیدن بازار باید به قسمت جنوبی میدان گنجعلی خان بروید. اگر سر بگردانید و به سمت راست بازار نگاه کنید حمام گنجعلی خان و هجده مغازه در مقابلتان قرار دارد. در سمت چپ بازار هم دستفروشانی را می بینید که در زیر طاق نماها بساط پهن کرده اند. اگر دلتان می خواهد حالا که تا بازار قدیمی کرمان آمده اید از بازار زرگری هم دیدن کنید جالب است بدانید که همه بازار زرگری را به قیصریه می شناسند و برای بازدید از آن باید به قسمت انتهایی بازار بروید.

مسجد

در قسمت شمال شرقی میدان گنجعلی خان مسجدی تاریخی و زیبا نظرتان را جلب می کند این طور که به نظر می آید این مسجد محل نماز خواندن افراد داخل مدرسه و کاروانسرا بوده است. این مسجد هر چند که کمی کوچک است اما شبستان و ایوان ورودی جذابی دارد. ایوان نمای ساده ای دارد و با گچ بری های هندسی مزین شده است. کف ایون با سنگ پوشیده شده و کتیبه ای سنگی در بالای درب چوبی آن خودنمایی می کند. همین که از ورودی ایوان گذشتید راهرویی باریک را می بینید و بعد از گذر از این قسمت به شبستانی با گنبد زیبا می رسید. محراب مسجد با لوح مرمر و نقش گلدانش به زیبایی هر چه تمام تر طراحی شده است. معمولا برای تماشای اوج طراحی و زیبایی مسجد باید به شبستان آن بروید؛ در شبستان این مسجد از عناصر گچبری، مقرنس کاری، نقاشی و کادربندی استفاده شده تا جذابیتی جالب توجه پیدا کند. امروز این مسجد جنبه گردشگری دارد و اقامه نماز در آن انجام نمی شود.

حمام

حمام هم یکی دیگر از بناهای مجموعه گنجعلی خان است که تماشایش را به هیچ عنوان نباید از دست دهید. در سردر حمام به گچ بری ها و نقاشی های زیبایی برمی خورید که تعدادی از آن ها در زمان صفویه و تعدادی هم در زمان قاجاریه طراحی شده اند. در طراحی نقاشی ها از موضوعاتی مثل شکار پادشاهان، کاوران شترها، خسرو شیرین و … استفاده شده است. در پایین نقاشی ها کتیبه ای از جنس مرمر سبز به چشم می خورد که گزیده ای از اشعار با خط خوش نستعلیق بر روی آن ها نقش بسته است.  یکی از زیباترین بخش های این حمام رختکن آن است که هر چند در نگاه اول فضایی یکپارچه است اما در گوشه و کنار آن تودرتوهای خلوتی را می بنید که مخصوص استراحت و عبادت بوده اند. رختکن با زیراندازها و تن خشک کن ها جذابیت خاصی پیدا کرده که ساعت ها تماشا را می طلبد. این مسجد امروز به موزه مردم شناسی تبدیل شده و با وجود مجسمه هایی از انسان در جای جای آن ظاهری واقعی به خود گرفته است و کاملا حال و هوای حمام های قدیمی و سنتی را دارد.

مدرسه و کاروانسرا

در قسمت شرقی میدان مدرسه ای بزرگ را می بینید که با اینکه در دوره ی هیاهوی خاصی داشت اما بعدها تغییر کاربری داد و کاروانسر شد. جالب است که این محل امروز دوباره به محل آموزشی تبدیل شده و دانشکده هنر دانشگاه باهنر کرمان است.

ضرابخانه  

برای دیدن ضرابخانه باید به  ضلع شمالی میدان بروید. در معماری داخلی بنا شکل هایی از آجر بر روی دیوارها گچ بری شده است در روی بنا گنبدی بلند جای دارد و در بالای آن هم کلاه فرنگی به چشم می خورد. درست در زیر نورگیر، حوض مربعی شکلی را می بینید که نورپردازی جذابی را برای فضای داخلی پدید آورده است. امروز این ضرابخانه به موزه سکه تبدیل شده و افراد زیادی از آن دیدن می کنند.

آب انبار

در ضلع مقابل کاروانسرا آب انبار تاریخی گنجعلی خان نظرتان را جلب می کند که محلی برای ذخیره آب شهر بود.