دریاچه نمک حوض سلطان در مسیر جاده قم به تهران واقع شده است. این دریاچه در حدود سال ۱۲۶۱ به وجود آمده است، زمانی که جاده شوسه بین تهران و قم ساخته شد. این دریاچه در واقع شکل طبیعی ندارد، اما برخی از کارشناسان آن را تالاب تلقی کرده و در فهرست تالاب‌های استان قم ثبت کرده‌اند. آب دریاچه حوض سلطان سطح ایستایی صفر دارد، به همین دلیل می‌توان آن را یک چشمه نیز نامید. دقت داشته باشید که دریاچه نمک قم در جنوب شرقی استان قم قرار دارد و در مقایسه با دریاچه حوض سلطان بسیار بزرگ‌تر است.
رزرو بلیط هواپیما و قطار برای تمام مقاصد داخلی از سایت الی گشت
دریاچه نمک حوض سلطان در یک نگاه
دریاچه نمک حوض سلطان یکی از جاذبه‌های طبیعی گردشگری است که در شمال شرق شهرستان قم واقع شده است. این دریاچه با مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومترمربع، از دو بخش مجزا به نام‌های حوض سلطان و حوض مره تشکیل شده است و این دو بخش از طریق یک راه آبی به هم متصل می‌شوند.
در فصول بارانی و هنگام ذوب برف در کوه‌های اطراف، حجم آب دریاچه افزایش می‌یابد و وسعت آن نیز بیشتر می‌شود. اما در سایر ایام سال به علت کاهش آب وارده، میزان آب دریاچه کاهش می‌یابد و وسعت آن کم‌تر است. به همین دلیل، سطح آب دریاچه حوض سلطان به طور مداوم در حال تغییر است.
حوض سلطان از رودهای دائمی و فصلی که از مناطق شور و نمک زار اطراف به آن می‌ریزند، تغذیه می‌شود. مهم‌ترین این رودها، رود شور است. درگذشته، دریاچه حوض سلطان بخشی از دریاچه بزرگ‌تر و قدیمی ساوه بوده است. این دریاچه به دلیل زیبایی خاص خود، جاذبه‌ای مهم برای گردشگران و طبیعت‌گردان است. محیط آرامش‌بخش و چشم‌انداز زیبای این دریاچه، مکانی مناسب برای تفرج، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری است.
دسترسی به حوض سلطان
دریاچه نمک حوض سلطان در فاصله ۳۵ کیلومتری شهر قم واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا ۷۱۰ متر است. بارندگی سازه در حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیمتر در سال است که این منطقه را در زمره مناطق کم باران قرار می‌دهد.
دریاچه دارای چهار بخش اصلی است: بخش مرکزی کفه نمکی، حاشیه باتلاقی، منطقه حفاظت شده اکولوژیک و دشت. دسترسی به دریاچه از طریق جاده‌ای خاکی واقع در فاصله ۳۵ کیلومتری شهر قم ممکن است. درون دریاچه نیز جاده‌ای خاکریزی وجود دارد که به‌منظور جلوگیری از فرورفتن خودروها در باتلاق و بهره‌برداری از نمک دریاچه احداث شده است.
نحوه شکل گرفتن دریاچه
همان طور که پیش‌تر اشاره شد، دریاچه نمک حوض سلطان، در سال ۱۲۶۱ شکل گرفت. قبل از این تاریخ، راه ارتباطی بین تهران و قم از محل کنونی این دریاچه عبور می‌کرد. اما در آن دوران، امین‌السلطان که یکی از اقتدارمندان و مالکان زمین‌های گسترده در آن منطقه بود، به دنبال تأمین منافع شخصی خود بود. او تصمیم گرفت مسیر راه ارتباطی را تغییر داده و در این راستا، دستور داد سدی که روی رود شور وجود داشت را بشکنند.
اجرای این دستور باعث پر شدن تدریجی چاله‌ها شد و در نهایت یک دریاچه بزرگ به وجود آمد که به نام “حوض سلطان” شناخته می‌شود. این نام‌گذاری به خاطر وجود کاروانسرا و آب انباری به همین نام در آن منطقه صورت گرفت که به دوران سلطان سنجر سلجوقی، یکی از حاکمان سلجوقیان، برمی‌گشت.
دریاچه حوض سلطان با تمام زیبایی‌ها و مناظر طبیعی خود، امروزه جاذبه‌ای گردشگری محبوب است. علاوه بر آن، حوض سلطان دارای اهمیت تاریخی است و تلاش‌ها و تغییرات انسانی در منطقه را به ما یادآوری می‌کند. در کل، دریاچه نمک حوض سلطان با ریشه‌های تاریخی و ارزش طبیعی‌اش، یک جاذبه منحصربه‌فرد است که مسافران را به دنیایی از آرامش و زیبایی می‌کشاند.
تفریحات دریاچه نمک حوض سلطان
برخی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین سرگرمی‌ها برای افرادی که از حوض سلطان دیدن می‌کنند، عبارت‌اند از:
گذر از عرض دریاچه
عبور از دریاچه نمک حوض سلطان، یک تجربه جذاب و لذت بخش است که بسیاری از مسافران حدود پنج ساعت از وقت خود را صرف می‌کنند تا به انتهای آن برسند. در مقابل دریاچه‌های دیگر، دریاچه نمک ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که باعث می‌شود روش عبور از آن متفاوت باشد. در این دریاچه، قایق‌رانی ممکن نیست و تنها راه عبور پیاده‌روی است.
بازدید از بزرگ ترین آینه طبیعی کشور
یکی از جاذبه‌های ویژه دریاچه حوض سلطان، سطح آبی صاف و صیقلی آن است که شبیه به یک آینه طبیعی بزرگ می‌باشد. با تماشای این آینه طبیعی، شما می‌توانید خودتان را در بزرگ‌ترین آینه طبیعی ایران مشاهده کنید. این تجربه بسیار جالب و شگفت‌انگیز است و عکاسان نیز از زیبایی‌های این منظره برای ثبت تصاویر خارق‌العاده بهره می‌برند. این دریاچه با نورهای طبیعی و رنگ‌های زیبای خود، به عکاسان فرصتی عالی برای خلق تصاویر خاص و منحصربه‌فرد می‌دهد.
آفرود و دوچرخه سواری
علاوه بر این، برخی از مسافران علاقه‌مند به دوچرخه‌سواری و آفرود نیز به منطقه دریاچه می‌آیند. آن‌ها با استفاده از دوچرخه‌های خود، مسیر را طی می‌کنند و هم‌زمان با عبور از دریاچه، لذت سواری در مسیرهای خاکی را تجربه می‌کنند. این ترکیب بین دوچرخه‌سواری و عبور از دریاچه، تجربه‌ای هیجان‌انگیز و پر از چالش را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد.
با این گزینه‌های متنوع، عبور از دریاچه نمک حوض سلطان تجربه‌ای منحصر به فرد است که هر ساله مسافران زیادی را جذب می‌کند. آن‌ها با تماشای بزرگ‌ترین آینه طبیعی ایران، ثبت تصاویر خارق‌العاده و یا شرکت در دوچرخه‌سواری و آفرود، لحظاتی خاص و به‌یادماندنی را در دل طبیعت باشکوه ایران تجربه می‌کنند.
ویژگی های منحصر به فرد دریاچه
برخی از ویژگی‌های خاص که دریاچه نمک حوض سلطان را به یک مقصد گردشگری بی مثال تبدیل کرده‌اند. در ادامه به بررسی این ویژگی‌های منحصر به فرد خواهیم پرداخت.
در پاییز سال ۱۳۹۹، غلظت جلبک‌های خاصی در آب دریاچه افزایش یافت که باعث تغییر رنگ آب به قرمز شد. این پدیده زیبا و منحصر ب ه‌فرد توجه بسیاری از بازدیدکنندگان را به سوی دریاچه جلب کرد. رنگ قرمز آب دریاچه با ترکیب آبی و طبیعت اطراف آن، چشم نوازی خاصی را به ارمغان می‌آورد.
اما جذابیت دریاچه حوض سلطان تنها به پدیده رنگ آب خلاصه نمی‌شود. خاک اطراف دریاچه نیز ویژگی‌های خاصی دارد که جذب گردشگران را افزایش می‌دهد. یکی از ویژگی‌های جالب خاک، کاهش میزان شوری آن از مرکز به طرف خارج است. این به این معنی است که در لایه‌های داخلی خاک شوری بیشتری وجود دارد، اما به مرور به سمت خارج، شوری کاهش پیدا می‌کند. این ویژگی خاک، به‌صورت دایره‌های متحدالمرکزی نمایان می‌شود که زیبایی خاصی را به منظره اطراف دریاچه اضافه می‌کند.
ضمناً، گیاهان منطقه نیز از خواص دارویی فراوانی برخوردارند. این گیاهان در داروهای سنتی و طبیعی استفاده می‌شوند و جذابیت بیشتری به منطقه می‌بخشند. بازدیدکنندگان هم می‌توانند از این گیاهان و خواص آن‌ها استفاده کنند و تجربه‌ای منحصربه‌فرد را در این منطقه به دست آورند.
به‌طورکلی، دریاچه حوض‌سلطان با پدیده رنگ قرمز آب، خاک با ویژگی‌های منحصربه‌فرد و گیاهان دارویی فراوان، به یک مقصد جذاب برای گردشگران تبدیل شده است. این منطقه فرصتی استثنایی برای تجربه طبیعت و لذت‌بردن از زیبایی‌های خاص و متنوع آن را فراهم می‌کند.
گیاهان و جانوران حوض سلطان
حوض السلطان یک دریاچه شور در منطقه‌ای بیابانی ایران است. این دریاچه در فصل زمستان به طور واضح بیشترین حجم آب را دارد و در این زمان، کف دریاچه کاملاً آب می‌گیرد. در این فصل، حاشیه دریاچه با گونه‌های منحصربه‌فردی از گیاهان پوشیده شده است، از جمله درمنه بیابانی، اشنان و سودا.
این منطقه به عنوان مکانی مهم برای پرندگان نیز شناخته می‌شود و بسیاری از پرنده‌های مختلف مانند کبوترها، غازهای خاکستری و عقاب‌ها در حاشیه دریاچه زندگی می‌کنند. همچنین خزندگانی مانند مارها و سوسمارها و پستانداران کوچکی مانند خرگوش‌ها و موش‌های صحرایی نیز در این ناحیه دیده می‌شوند. گاهی اوقات، حتی آهوها نیز در اطراف دریاچه مشاهده می‌شوند.
همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از ۲۴۰ گونه از موجودات هوازی کوچک مانند جلبک ها، باکتری ها و قارچ ها در دریاچه نمک حوض سلطان زندگی می کنند. این موجودات توانایی تحمل شرایط آب شور را دارند. همچنین، برخی از باکتری های نمک دوست در خاک منطقه زندگی می کنند که برخی از آن ها بسیار منحصر به فرد هستند.
حوض السلطان به‌عنوان یک اکوسیستم حساس و منحصربه‌فرد شناخته می‌شود و جذابیت طبیعی و زیست‌شناسی خاصی دارد. تعادل اکوسیستم در این دریاچه بسیار حساس است و نیاز به حفاظت و مدیریت مناسب دارد تا بتوان این منطقه ارزشمند را حفظ کرد و در برابر تهدیدهای احتمالی محیط‌زیست محافظت نمود.
بهترین زمان بازدید از حوض سلطان
دریاچه حوض سلطان در کویر مرکزی ایران واقع شده و با داشتن زیبایی‌های طبیعی فراوان همواره گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. این دریاچه در فصل‌های بهار و پاییز بیشترین میهمانان را دارد. دلیل اصلی این موضوع، میانگین دمای هوا در این دو فصل است.
در بهار، سرمای هوا نسبت به زمستان کاهش می‌یابد؛ بنابراین گردشگران می‌توانند از دیدن طبیعت زیبای اطراف دریاچه لذت ببرند بدون اینکه نگران سرمای شدید باشند. همچنین در پاییز، هوا نسبت به تابستان خنک‌تر است و گردشگران می‌تواند بدون فشار گرمای زیاد از دیدن مناظر زیبای اطراف دریاچه لذت ببرد. به همین دلیل بهار و پاییز بهترین فصل‌ها برای سفر به این مقصد طبیعی به شمار می‌روند.
جاذبه های دیدنی اطراف حوض سلطان
دریاچه نمک حوض سلطان، یکی از معروف‌ترین مناطق گردشگری منطقه در استان قم است. در اطراف این دریاچه بزرگ، چندین کاروانسرای تاریخی وجود دارد که شاهدی بر دوران مختلف تاریخ ایران هستند و جذابیت زیادی برای بازدیدکنندگان دارند.
کاروانسرای حوض سلطان
یکی از کاروانسراهای معروف در این منطقه، “کاروانسرای حوض سلطان” یا “رباط سلطان” است که از بناهای قاجاریان است. این کاروانسرا با طراحی و معماری خاص خود، نمونه‌ای زیبا از معماری این دوره تاریخی را به نمایش می‌گذارد. در کنار ایوان‌ها، دالان‌ها و اصطبل‌های خود، کاروانسرای حوض‌سلطان محل استراحتی برای مسافران قدیمی بوده و این روزها به‌عنوان یک مکان گردشگری محبوب شناخته می‌شود.
کاروانسرای قلعه سنگی
کاروانسرای قلعه سنگی نیز یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی اطراف دریاچه حوض‌سلطان است که به دوران سلجوقیان برمی‌گردد. این بنا با سنگ‌های قوی و استوار ساخته شده که همچنان به‌خوبی حفظ شده‌اند. کاروانسرای قلعه سنگی نمونه‌ای از مهندسی معماری آن دوران است و درگذشته به‌عنوان یک محل استراحت و اقامت برای کاروان‌های عبوری به کار می‌رفته است.
کاروانسراهای علی آباد، منظریه و شاه عباسی
علاوه بر این، کاروانسراهای علی‌آباد، منظریه و شاه‌عباسی نیز از دیگر بناهای تاریخی و فرهنگی در این منطقه هستند. این کاروان‌سراها نیز با معماری خاص خود و امکاناتی مانند ایوان‌ها و اصطبل‌ها، جاذبه‌هایی فراوان را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهند.
چشمه ها و رودخانه های متعدد
همچنین، در اطراف این کاروان‌سراها، چشمه‌ها و رودخانه‌هایی وجود دارند که بخشی از آب دریاچه حوض سلطان را تأمین می‌کنند. این آب‌های جاری، زیبایی و زندگی را به منظره این بناها می‌بخشند و برای گردشگران تجربه‌ای منحصربه‌فرد از طبیعت و تاریخ ایران را رقم می‌زنند.
در کل، بازدید از کاروان‌سراها و آثار تاریخی اطراف حوض سلطان، فرصتی است تا به گذشته سفرکرده و با زیبایی‌های فرهنگی و معماری ایران آشنا شوید. همچنین، همراهی با طبیعت زیبای اطراف و آب‌های جاری، تجربه‌ای کامل و لذت‌بخش را برای شما فراهم خواهد کرد.
کلام آخر
دریاچه نمک حوض سلطان به عنوان بزرگ‌ترین آینه طبیعی نمکی کشور محسوب می‌شود. واقع در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال شهر قم، این دریاچه در فصل تابستان تحت‌تأثیر تبخیر قرار می‌گیرد و سطح آن به شدت کاهش می‌یابد، به گونه ای که سطح آن با نمک پوشانده شده و به رنگی شفاف در می‌آید.
حوض سلطان به‌عنوان یکی از مناظر طبیعی برجسته و دیدنی استان قم شناخته می‌شود. اگر شما هم به دیدن یک محیط طبیعی باشکوه و آرام در نزدیکی شهر تهران علاقه‌مند هستید، دریاچه حوض سلطان یکی از مقاصدی است که باید حتماً به آن سفر کنید.
مطالب مرتبط: فهرست ۵ دریاچه دیدنی ایران که قبل از مرگ باید دید دریاچه ها و تالاب های شگفت انگیز ایران (قسمت اول)