آشنایی با باغ گشن در طبس
ایران سرزمین پهناوری است و در هر گوشه از آن می تواند شاهد جاذبه های تاریخی، طبیعی و توریستی متنوعی بود. با توجه به این که کشورمان جز قدیمی ترین کشورهای جهان محسوب می شود در هر دوره ی تاریخی میزبان سلسله های گوناگونی بوده که هر بار امور آن به دست پادشاهان متفاوتی افتاده است. از همین رو ما در شهر و استان شاهد بناها و سازه هایی هستیم که هر چهره ی خاص و ویژه ای به آن شهر بر اساس دوران خودشان داده اند. بنای تاریخی که در این مطلب از مجله ی گردشگری الی گشت می خواهیم درباره آن صحبت کنیم باغ گلشن در طبس است که یکی از مهترین باغ های ایرانی محسوب می شود. این باغ با توجه به موقعیت قرارگیری آن که در یک منطقه کویری است همواره از آن به عنوان بهشتی در دل کویر یاد می شود. بهتر است برای آشنایی بیشتر و کاملتر با باغ گلشن در طبس جاذبه ای اعجازانگیز در استان خراسان جنوبی در ادامه با ما همراه باشید.
مطالب مرتبط: شهر طبس و جاذبه های دیدنی آن سد شاه عباسی در طبس، نمونه ای بی نظیر از معماری ایرانی روستای نایبند در طبس، ماسوله ای سرسبز در دل کویری ایران
همانطور که در بالا هم اشاره کردیم این سازه یکی از نمونه های شاخص معماری ایرانی محسوب می شود و بر اساس اصول خاصی ساخته شده است. لازم است بدانید که باغ های ایرانی و ساختار آن ها در سراسر جهان زبان زد عام و خاص هستند و کارشناسان بسیاری هستند که به منحصر به فرد بودن آن ها اعتراف کرده اند و باغ گلشن در طبس یک نمونه ی برجسته از این انحصار به شمار می رود.
باغ گلشن در طبس یکی از مهمترین باغ های ایرانی است که نمونه ای مربعی شکل از آن در تاج محل هم وجود دارد. این باغ در واقع یکی از دو نماد اصلی شهر طبس محسوب می شود که اولی ارگ قدیم طبس یا همان کهن دز است و دیگری همین باغ گلشن در طبس است که در دنیا از آن به عنوان یکی از ۵۰ باغ برتر جهان هم یاد می شود. این باغ شاهکاری از دوران زندیه و قاجاریه می باشد و به دلیل قرارگیری آن بین دو کویر لوت و دشت کویر از آن با عنوان یک معجزه یاد می شود.
جالب است بدانید که در سال ۲۰۰۸ در سایت معروف دیلی تلگراف فهرستی از ۵۰ باغ زیبا و دیدنی در جهان منتشر شده که نام باغ گلشن در طبس در آن لیست قرار داشت و به گفته ی پنه لوپه هابهوس که یکی از نویسنده های معروف بریتانیایی است وی این باغ را بهشتی بر روی زمین خوانده و دیدن آن ارزش ۷ ساعت رانندگی در میان کویرهای گرم و طاقت فرسای ایران را دارد. با دیدن درختان خرما، مرکبات و انار حس حضور در کویر به شما دست می دهد؛ اما در کنار آن ها درخت استوایی سیکاس در جوار گل های سرخ و ختمی تناقضی جالب را به نمایش می گذارد. با توصیف سالانه گردشگران خارجی بسیاری هستند که برای بازدید از این منطقه به طبس در استان خراسان جنوبی سفر می کنند.
باغ گلشن در تاریخ بیستم دی ماه سال ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
معماری باغ گلشن در طبس
با توجه به تمامی تعریفاتی که از این باغ دوست داشتنی در دل کویر انجام دادیم حال نوبت به معماری باغ گلشن در طبس می رسد که در ادامه درباره آن صحبت خواهیم کرد.
- محوطه باغ
خوب اول از همه می رویم سراغ محوطه ی بیرونی باغ، زمانی که شما وارد این مجموعه ی دیدنی می شود لحظاتی از بهشت را بر روی زمین احساس خواهید کرد. باغی حدود ۷ هکتار که معماری آن بر اساس چهار باغ یا چارباغ بوده و در واقع نوعی سرح باغ ایرانی به شمار می رود. این طرح برگرفته از آیات قرآن در مورد بهشت است که گفته می شود دو نهر در آن همدیگر را قطع می کنند.
در این باغ دو گذرگاه اصلی وجود دارد که به صورت متقاطع بوده و محوطه ی باغ را به چهار مربع بزرگ و کرت تقسیم کرده است. در میان این چهار کرت دو گذرگاه و یک استخر به چشم می خورد. در واقع این استخر و فواره های موجود در وسط باغ سبب شده تا جلوه ی بی نظیری از گیاهان در میان خیابان بندی های این باغ به چشم بیاید.
- عمارت سردرب
در این باغ پهناور نکته ی جالبی که وجود دارد این است که تنها یک ساختمان وجود دارد که از آن با عنوان عمارت سردرب یاد می شود. این ساختمان دو طرفه است و یک روی آن به سمت میدان انقلاب اسلامی طبس و روی دیگر آن به سمت باغ قرار دارد. این بنای دو طبقه شامل طبقه اول و همکف است و یک زیرزمین کوچک نیز در آن دیده می شود. متاسفانه در سال ۱۳۵۷ این بنا از بین رفت و تنها ویرانه ای از آن باقی مانده است.
- موزه میراث زمین طبس
جالب است بدانید که در عمارت سردرب باغ گلشن در طبس موزه ای وجود دارد که از آن با عنوان میراث زمین طبس نیز برپا است. در این موزه میراثی به جا مانده از فعالیت های طبیعی و بشری زمین و آثار مرتبط با زمین شناسی در آن دیده می شود. این موزه که در عمارت سردرب قرار دارد که یکی از شاخه های علوم پایه بوده و بیشترین ارتباط را با زندگی روزمره انسان ها داشته و تاثیر موثری در رشد و توسعه تمدن بشری دارد. جالبه بدانید که طبس بهشت زمین شناسی ایران است و میزان ذخیره زمین شناسی آن به بیش از ۵ میلیارد تُن می رسد.
زمان بازدید: روزهای فرد به جز ایام سوگواری | ساعات بازدید: ۱۷:۳۰ الی ۲۱:۳۰
هزینه بازدید: ۲۰۰۰ تومان برای اتباع ایرانی و ۵۰۰۰ تومان برای اتباع خارجی
- سیستم آبیاری حیرت انگیز باغ گلشن
شاید برایتان سوال پیش بیاید که چطور در دل کویر چنین باغی وجود دارد. سیستم آبیاری که در باغ گلشن در طبس مورد استفاده قرار گرفته یکی از حیرت انگیزترین سیستم هایی است که می توانید تصور آن را بکنید. باغ گلشن در طبس یکی از معدودترین باغ های ایرانی است که آب به صورت دایمی در آن جریان دارد. دلیل این جریان همیشگی استفاده همزمانی است که از آب های سطحی و سفره های آب زیرزمینی منطقه صورت گرفته است و این تدبیر هوشمندانه سبب شده تا این باغ همیشه طراوت و تازگی خودش را داشته باشد. نکته جالب دیگری که باید بدانید این است که در اطراف این باغ چشمه های آب سرد و گرمی از کوهستان اطراف وجود دارد که به سمت شهر در جریان هستند و دقیقا در محل باغ به هم می رسند. آب به صورت مساوی بین دو بخش باغ تقسیم می شود و سپس به سمت ساختمان سردرب می رود و به حوضچه‌ای به نام ریمو می ریزد. در نهایت از زیر هشتی ساختمان خارج شده و جریان آن به سمت شهر ادامه پیدا می کند.
- استفاده از چاه آرتزین در باغ گلشن
لازم به ذکر است که در باغ گلشن در طبس از منابع آب زیر زمینی که نوعی چاه آرتزین است استفاده شده و به همین دلیل سیستم تامین و گردش آب در این باغ به طور دائم در حال جریان است. این چاه ها در زیر استخر بزرگ و وسط باغ قرار دارد و فواره های موجود در وسط باغ در واقع خروجی آن هستند و آب را به درون استخر می ریزند تا در آن ذخیر می شود.
چاه های آتزین به چاه هایی گفته می شود که برای خروج آب از آن نیاز به هیچگونه نیروی خارجی نبوده و فشار خود آب موجب خروج آن از چاه می گردد.
گیاهان و پلیکان های باغ گلشن
در این باغ گیاهان و درختان زیادی به چشم می خورد به طوری که حدود دو هزار درخت که قدمت آن ها به بیش از ۴۰۰ می رسد قابل مشاهده هستند و در کنار آن ها می توانید درختانی از انار و مرکبات نظیر نارنج که توسط معماری اولیه باغ از قدیم در این باغ کاشته شده است. این درختان به طور مساوی میان ۴ کرت باغ تقسیم شده و به صورت شطرنجی قرار گرفته اند؛ ۲۵۰۰ اصله درخت مرکبات در این باغ وجود دارد و تعداد درختان انار نیز به ۵۰۰ اصله می رسد. در کنار این درختان می توان شاهد درختان چنار، سرو و بید هم باشید و همچنین گل هایی نظیر رز، اطلسی و ختمی را می توانید مشاهده کنید.
نکته جالب توجه حضور گونه‌های مختلف گیاهیِ سازگار با آب و هوا و اقلیم های متنوع است؛ به عنوان مثال چناری که خاص مناطق سردسیر است در کنار نخلی قرار دارد که به عنوان نماد مناطق گرمسیر شناخته می شود.
دیگر جذابیت این باغ مربوط به دو پلیکان مهاجری می شود که ده ۵۰ به این باغ پناه آوردند و آن جا را برای زندگی خودشان انتخاب کردند اما متاسفانه در سال ۵۷ با زلزله ای که در این شهر رخ داد یکی از آن ها از بین رفت و دیگر تنها ماند تا سال ۹۴ که او هم از دنیا رفت.
چند سال بعد چندین پلیکان به باغ آورده شدند و امروزه به عنوان یکی از دیدنی های آن به شمار می روند.
دسترسی به باغ گلشن در طبس
به منظور دسترسی به باغ گلشن در طبس ابتدا می بایست که خودتان را به شهر طبس در استان خراسان جنوبی برسانی و بعد از آن با استفاده از وسایل نقلیه شخصی یا عمومی که پیشنهاد می شود از خطوط اتوبوس استفاده کنید در ایستگاه باغ گلشن توقف کنید و با کمی پیاده روی خودتان را به این باغ یا بهتر است بگوییم بهشتی در دل کویر برسانید.
ساعت بازدید: در باغ گلشن به صورت شبانه روزی بر روی بازدیدکنندگان باز است و ورود به آن هزینه ای در بر ندارد.
آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر طبس، بلوار امام خمینی