تالاب گاوخونی، گوهری در دل کویر

تالاب گاوخونی

اگر در اصفهان به دنبال بکرترین و ناب ترین چشم اندازهای طبیعی هستید به تالاب گاوخونی بروید. تالابی که سخت بودن راه دسترسی به آن باعث شده تا طبیعت بکرش کمتر دچار تغییر شود. ایجا جایی عالی برای کسانی است که به دنبال جاذبه های بینظیر طبیعی اند و می خواهند ساعاتی را در دامن طبیعت بگذرانند. در کنار تالاب، تلاقی کویر و آب، منظره ای تماشایی به وجود آورده و سکوت سنگین، ابهتی وصف نشدنی به آن بخشیده است. الی گشت را همراهی کنید تا درباره تالاب گاوخونی بیشتر بدانید.

مطالب مرتبط:
کویر ورزنه، جایی برای تماشای تپه های شنی
از این کویرهای زیبای ایرانی دیدن کنید!

در جلگه مرتفع مرکزی ایران جایی در ۱۶۷ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان یکی از معروف ترین تالاب های ایران جای گرفته است: تالاب گاوخونی. این تالاب یکی از ۱۹ تالاب بین المللی کشور است و شهرت جهانی دارد. تالاب و یا باتلاق گاوخونی در کنار شهر تاریخی ورزنه و درست در آستانه ورود به کویر زیبای ورزنه قرار دارد. عمق تالاب در عمیق ترین قسمت به ۱۵۰ سانتی متر می رسد و در آغوشش پناهگاهی را برای پرندگان مهاجر به وجود آورده است. همین که فصل سرما می شود هزاران پرنده مهاجر از نواحی سرد شمالی خودشان را به این تالاب می رسانند و چشم اندازهای تماشایی برایش رقم می زنند. در این فصل سال دیدن پرندگانی مثل حواصیل، لک لک، غاز، کاکایی، اردک نوک پهن و… از منظره های همیشگی اینجاست. البته در فصل های گرم هم تالاب میزبان پرندگانی است که از نواحی جنوبی به دریاچه می آیند.  یکی از جلوه های زیبای بازدید از این تالاب همین پرندگان است  که ساعت ها تماشا می طلبند. در گوشه گوشه این تالاب جانورانی مثل قوچ وحشی، گراز، روباه شنی، لاک پشت، افعی، خرگوش، بز، خفاش ها و … را می بینید که در این تالاب پناه گرفته و به زندگی ادامه می دهند. زمین های اطراف تالاب آنقدر شور است که هیچ گیاهی تا چندین کیلومتری آن نمی روید اما در خود تالاب گونه های متفاوتی مثل علف بوریا، انواع جلبک و درخچه هایی مثل تاغ وجود دارد.

همه ما اسم باتلاق گاوخونی را بارها و بارها در مدرسه شنیده ایم اما شاید ندانید که اینجا یکی از بکر ترین جاذبه های توریستی ایران است و طبیعت گردان زیادی هر سال در سفر به استان اصفهان آن را از نزدیک می بینند. جایی در وسط کویر تالابی به وجود آمده که خشکی و صلابت کویر را در نظرمان کم کرده است. قبل از اینکه به تالاب برسید تا چشم کار می کند دشتی کویری و خشک می بینید اما با ظاهر شدن این تالاب انگار معجزه ای اتفاق افتاده و حیات در طبیعت کویری جاری شده است پس اگر بگوییم گاوگونی مثل گوهری در دل کویر می ماند اغراق نکرده ایم. این تالاب و حوضه اطرافش از اولین مناطقی هستند که ایرانی های اولیه برای سکونت انتخاب کرده اند اما فاصله زیاد آن از اصفهان باعث شده تا اثری از تخریب های تاریخی اطراف زاینده رود را در پیرامون این تالاب نبینیم. همین دور ماندگی و انزوای این ناحیه است که طبیعت و آثار تمدن مردمانش را بکر و دست نخورده گذاشته است.

اما منبع اصلی تغذیه تالاب گاوخونی، زاینده رود است، رودی که از کوه های زرد کوه بختیاری سرچشمه می گیرد و بعد از عبور از اصفهان به این باتلاق می ریزد. بیشتر رودخانه های دنیا به دریا می ریزند و در جایی بزرگ تر به زندگی ادامه می دهند اما زاینده رود برای سیر کردن کویر خود را به این تالاب می رساند. هر چند که چند سالی است ورق برگشته و مدت هاست که به خاطر استفاده از آب زاینده رود و آبیای باغ ها و درختان در میانه مسیر دیگر این رودخانه به این تالاب نمی ریزد. زمستان که می شود آب تالاب بیشتر می شود اما با آمدن فصل تابستان ورودی آب تالاب کم و وسعتش کوچکتر از قبل می شود. احتمالا برایتان سوال است که چرا نام این تالاب، گاوخونی است؛ در فرهنگ آنندراج گاو یعنی «بزرگ» و خان یعنی «چاه» برای همین می توانیم گاوگونی را «چاه بزرگ» معنی کنیم. البته عده ای هم وجود تعداد زیادی گورخر در محل این تالاب در گذشته را علت نامگزاری آن به این اسم می دانند. تالاب گاوخونی در حدود ۲۳ متری شهر ورزنه قرار دارد و ورزنه نزدیک ترین شهر به آن است.

می توانید در هنگام بازدید از این تالاب از تپه های شنی و کوی ورزنه هم دیدن و کویرگردی را هم تجربه کنید. در این روستا جاذبه هایی را می بینید که باورتان نمی شود در شهری به این کوچکی تا این حد جاذبه گردشگری نهفته باشد. خیلی از کویرگردانی که به شوق تماشای کویر به این ناحیه می روند یکی از تفریحاتشان رفتن به روی تپه ای کویری و تماشای همین باتلاق از نمای بالا است. همین که بالای این تپه  می رسید این تالاب را به شکلی شبیه گلابی و یا مثلث می بینید می توایند ساعت ها در میان سکوت کویری بر روی این تپه بنشینید و به گاوخونی نگاه کنید. مطمئنا سفر پیاده روی دسته جمعی به روی قله سیاه کوه و تماشای تالاب از آن بالا یکی از لذت بخش ترین بخش های سفرتان است. تالاب از نظر بزرگی ۴۷۰ کیلومتر مربع مساحت دارد اما فقط ۵۰ کیلومتر مربع آن آب دارد و بقیه قسمت ها خشک است. این تالاب از جنبه های مختلف اهمیت زیادی دارد اما شاید یکی از مهمترین فایده های آن این باشد که زیستگاه مناسبی را در دل کویر برای پرندگان، آبزیان و حیوانات به وجود آورده است. با وجود همه اهمیتی که این تالاب دارد اما در سال های اخیر خشکسالی ها و کمبود آب، طراوت را از این تالاب گرفته است در صوتی که زاینده رود دوباره مثل گذشته به این تالاب بریزد گاوخونی احیا می شود.