گشتی در تاریخی ترین خانه های مشهد

خانه های تاریخی مشهد

خانه های تاریخی و ارزشمند بسیاری در شهر مشهد وجود دارد که هر کدام برای خود دارای تاریخچه ی منحصر به فردی هستند، اما متاسفانه این روزها به بهانه ی نوسازی شهری اقدام به تخریب آن ها و همچنین ساخت بناهای مدرن در حال انجام است که اگر چه در ظاهر ممکن است فکر کنید که این کار باعث زیبا سازی شهری می شود اما در برابر این زیبایی، تاریخ و هویت شهر مشهد از بین خواهد رفتکه امید است بجای تخریب این بناهای ارزشمند اقدام به بازسازی مجدد آن ها بنمایند. در ادامه همراه با الی گشت باشید تا تعدادی از خانه های تاریخی مشهد را که قابل بازدید هستند را خدمتتان شرح دهیم.

خانه ملک

مطالب مرتبط:
بقعه هارونیه، بنای پر رمز و راز مشهد
پارک طبیعی هفت حوض مشهد، پدیده باران اسیدی

یکی دیگر از بناهای تاریخی که از دوران قاجاریه تاکنون در شهر مشهد پابرجا مانده، خانه ملک است. این بنا در گذشته بسیار وسیع تر از حال حاضر بوده است، اما در حال حاضر تنها بخش بیرونی آن باقی مانده است که شامل دو طبقه می شود. این بنا یکی از نمونه های بسیار زیبای بر جا مانده از گذشته است. در حال حاضر خانه ملک به صورت یک مرکز اداری، فرهنگی و هنری با حضور هنرمندان توانمند به صورت کارگاه‌های زنده هنری فعالیت می‌کند و بالغ بر ۱۰ کارگاه در این مرکز فعال است. خانه ملک در سال ۱۳۷۷ با شماره ی ثبت ۲۱۱۵ به عنوان یک اثر تاریخی به ثبت رسیده است.

آدرس: ضلع‌ شرقی خیابان امام خمینی و مقابل ساختمان دارایی

فرهنگسرای بهشت

مجموعه ای تاریخی در شهر مشهد که از نظر بنا و ساختمان بیش از ۸۰ سال قدمت تاریخی دارد و اولین کاربرد آن در این شهر به عنوان دبیرستانی با نام مستوفی بوده است اما در سال ۱۳۸۳ تبدیل به فرهنگسرای بهشت شد. این بنای تاریخی یکی از صدها بنای موجود در محله ی سراب مشهد بوده است که آن هم از سرآب قنات قریه سناباد گرفته شده است. و این اثر در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۰۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: خیابان امام خمینی، خیابان جنت

خانه داروغه

خانه تاریخی داروغه از دیگر بناهای ارزشمندی است که از دوران قاجار تاکنون در این شهر باقی مانده خانه داروغه است. خانه تاریخی داروغه را معماران و بناهای روسی ساخته اند و دستور ساخت را محمد یوسف خان داروغه ی مشهد در اواخر دوره قاجار داده است. این بنا منزل شخصی بوده که مراسم پذیرایی رسمی در آن انجام می‌گرفت. با توجه به شواهدی که در دست است این خانه تا سه دهه ی گذشته کاربرد مسکونی داشته است، اما سال ۱۳۶۶ این خانه توسط ورثه به نمایندگان یکی از هیئت‌های مذهبی روستای شهیدیه شهرستان میبد یزد فروخته شد و از آن پس تا سال ۱۳۹۱ از این بنا به‌ عنوان محل تجمع و اسکان هیئت‌های مذهبی استفاده می‌شد. خانه داروغه ی مشهد در سال ۱۳۸۱ به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است.

آدرس: مشهد – خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه

خانه توکلی

خانه ی توکلی که از دوران قاجار تاکنون در مشهد باقی مانده متعلق به یکی از تاجران مشهد به نام کشمشیان بوده است که از پس فوت وی فردی به نام توکلی این خانه را خرید و نام وی بر آن باقی ماند. این خانه به دلیل اینکه در نزدیکی حرم قرار گرفته مورد بازدید گردشگران زیادی قرار گرفته است و از مهمترین ویژگی های آن می توان به استفاده از کاشی کاری و آجرکاری های نفیس در آن اشاره کرد. دیگر نکته ی جالبی که در بنای این ساختمان به چشم می خورد ستون های آجری آن است که به چشم می خورد که انتهای ستون ها به کتیبه ای در بالای آن ختم می شود. فضاهای داخل خانه به وسیله ارسی از یکدیگر جدا شده‌اند. در ورودی این بنا دو کتیبه کاشی‌کاری شده دارد که آیات «انا فتحنا لک فتحا مبینا» و «و ان یکاد» روی آن حکاکی شده است. این خانه در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

آدرس: مشهد – خیابان نواب صفوی ۷

خانه پیشه‌ وران

قدمت این خانه قدیمی را به علت عدم وجود کتیبه و تاریخ مستند ساخت با توجه به مستندات شفاهی نزدیک به دهه اول قرن ۱۴ نسبت می‌دهند، یعنی اواخر دوره قاجار و پهلوی اول است و تاکنون دو یا سه بار بازسازی شده است. این خانه به ثبت نرسیده، اما درحال حاضر تحت تملک شهرداری منطقه ۸ مشهد است. سعی شده است در این خانه سبک و وسایل ویژه زندگی مشهدی‌ها در دوران ساخت آن به تصویر کشیده شود.

آدرس: مشهد – خیابان آخوند خراسانی ۵

خانه رجایی

یکی از خانه های ارزشمند دیگری که در شهر مشهد وجود دارد و پیشنهاد که از آن هم دیدن کنید، خانه رجایی است. درون این خانه ی تاریخی بعد از این که از درب اصلی وارد خانه شدید نمای اصلی خانه رجایی قابل مشاهده است که در ابتدا یک حوض که سه باغچه جلوی آن را مشاهده خواهید کرد. حیاط کفپوش‌هایی آجری به صورت مربع و لوزی دارد که رنگ سیمان خاکستری دارند و به نام آجر قداقی معروف هستند. قسمت جدید ساز آن در حدود ۳۰ سال پیش ساخته شده است. تا ۲ سال پیش خانواده ی آقای رجایی در آن زندگی می کرده اند اما اکنون به مسافرخانه تبدیل شده و مسافران زیادی از آن در طول سفرشان به مشهد بهره می برند.

خانه کوزه‌ کنانی

دیگر بنای ارزشمندی که در مشهد وجود دارد، خانه کوزه کنانی است که سال ۱۲۴۷ شمسی در این شهر در دوران قاجاریه ساخته شده است. ورودی خانه از طریق هشتی بوده که با بدنه ی آجری و تزئین شده است. این بنای ارزشمند در سال ۱۳۸۲ در فهرست آقار ملی ایرن قرار گرفته است.

خانه امیری

مهم‌ترین ویژگی این بنای تاریخی متفاوت بودن توده‌های دو طرف حیاط در ضلع شرقی و غربی از لحاظ ساختار فیزیکی، نوع و میزان تزئینات، نورگیری و ابعاد فضایی است. اولین نکته‌ای که در ابتدای ورود به خانه امیری ذهن را معطوف خود می‌کند اختلاف سطح زیاد داخل با خارج بناست؛ موضوعی که اگر فشار سطح خارجی را کنترل کند و باعث رفع خرابی‌های ایجاد شده در دیوارهای ضلع غربی و شرقی شود، می‌تواند نقطه عطفی در ویژگی‌های این خانه تاریخ باشد. البته فشار بیش از حدی که سطوح خارجی به دیوارهای بنا وارد کرده است موجب ایجاد قوس ناهمگونی در ساختار دیوارها شده که هم چهره زشتی به بنا داده است و هم هر لحظه احتمال خراب شدن دیوارها را چند برابر می‌کند. خانه امیری مربوط به اواخر دوره قاجار است. این اثر در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.

آدرس: خیابان نواب صفوی، نواب صفوی ۹، پلاک ۳۵۱