روستای ایتربای (Ytterby)
در زیر می خواهیم ۱۰ ماده ی شیمیایی را نام ببریم و شما سعی کنید حدس بزنید این ۱۰ ماده، در چه چیزی با هم اشتراک دارند. ایتریوم، ایتربیوم، تربیوم، اربیوم، گادولینیوم، اسکاندیوم، تولیوم، هولمیوم، لوتتیوم و دیسپروسیوم… ممکن است تا به حال نام این عناصر به گوشتان خورده باشد و شاید هم نه. در هر صورت، این ۱۰ ماده ی شیمیایی، از یک ماده ی معدنی خاص در یک معدن از روستای ایتربای در کشور سوئد مشتق شده اند. دوست دارید بدانید که این المان ها دقیقا چه هستند و چه تاثیری می توانند روی زمین داشته باشند؟ اگر جواب این سوال ها را بگیرید؛ متوجه می شوید که چرا روستای ایتربای تا این اندازه مورد علاقه ی شیمیدان ها است. با الی گشت همراه شوید:
مطالب مرتبط: دنبال ونیز در زیر پایتان بگردید! + تصویر درختی که بز می دهد! + تصاویر
تمام ۱۰ عنصری که در بالا معرفی شد، عناصر زمین هستند که این به این معناست که جدا کردن آن ها از هم بسیار سخت است در واقع شیمیدان ها و دانشمندان ده ها سال زمان صرف کرده اند تا توانستند بفهمند که چطور تمام این ۱۰ مواد را کشف کنند. در واقع تاریخ علمی روستای ایتربای به سال ۱۷۸۷ می رسد، در آن دوران شخصی به نام مارل اکسل، نوع سنگ معدن سنگین عجیب سیاه رنگ در نزدیکی این روستا کشف کرد.
اکسل، نام این سنگ معدنی را ایتربایت گذاشت و نمونه های آن را به شیمیدان های مختلفی فرستاد. ژوهان گادولین که یک شیمیدان فنلاندی از دانشگاه آبو است، اولین عنصر نایاب زمین را در نمونه ای که اکسل فرستاده بود، کشف کرد. او نام این عنصر را ایتریوم گذاشت و در طی ۱۰ سال بعد، ۹ ماده ی دیگر از این سنگ معدن به دست آمدند.
در سال ۱۸۴۳، شخصی به نام کارل گوستاو کشف کرد که ایتربایت در واقع ترکیبی از ۳ اکسید آهن دیگر است. از بین این ها، ۲ عنصر جدید دیگر به نام های تربیوم و اربیوم استخراج شد. چهارمین اکسید آهن، در سال ۱۸۷۸ کشف شد و نام آن، ایتربیوم گذاشته شد. چندین سال بعد به مرور روش های پالایش مواد به روز تر شد و در نتیجه مواد بیشتری کشف شدند و تعداد آن ها به ۱۰ عنصر رسید.
یکی از این عناصر به افتخار گادولین، به گادولینیوم نام گذاری شد. معدنی که این مواد از آنها برداشته شده است، سال های پیش بسته شد و امروزه توسط درخت و علف ها پوشانده شده است. بعضی از خیابان های روستای ایتربای هم، هم نام عناصر کشف شده هستند. این عناصر، همگی از عناصر زمین اند و به همین دلیل به کنایه می گویند سرنوشت این زمین در این روستا است.
ایتریوم که اولین عنصر حیاتی کشف شده ی زمین بود، در ال ای دی ها و فسفرها به خصوص در صفحه نمایش اشعه های کاتدی تلویزیون کاربرد دارد. ایتریوم در تولید الکترودها، اکترولیت ها، لیزرها و کاربری های پزشکی به کار می رود. کاربرد اصلی ایتربیوم هم در ساعت های اتمی است، ساعت های ایتربیوم حتی از ساعت های اتمی سزیم هم دقیق تر هستند، در حال حاضر از این ساعت ها برای تعیین ثانیه استفاده می شود.
در این تصویر هم می توانید ۲ جاده ای که به نام این عناصر هستند را ببینید.
