زولبیا و بامیه | Zoolbia and okra
با توجه به این که این روزها در ماه مبارک رمضان هستیم، مهمان سفره های افطار بسیاری از ما؛ زولبیا و بامیه است. این شیرینی بسیار شیرین و پر از شهد، با این که در دیگر ایام سال نیز در دسترس است اما در ماه رمضان مشتری های بیشتری دارد. در این جا برای خیلی ها جالب است که بدانند چرا مردم بیشتر در ماه رمضان علاقه مند به خوردن این شیرینی هستند و در ایام دیگر سال کمتر به خوردن آن علاقه نشان می دهند؟! یا این که اصلا زولبیا و بامیه از کجا به وجود آمده اند و اولین بار چه کسی این شیرینی خیلی خیلی شیرین ولی دلنشین را پخت؟ اگر شما هم این سوال ها را دارید، در ادامه با ما در الی گشت همراه باشید تا پاسخ این سوال های خوشمزه را با یکدیگر پاسخ دهیم.
تاریخچه ی زولبیا و بامیه
مطالب مرتبط: بهترین دسرهای ایرانی از نگاه گردشگران خارجی معروف ترین غذاهای ایرانی از دید خارجی ها تغییرات خوشمزه ی غذاهای اصیل ایرانی در گذر زمان!
اول از همه باید بگویم که همانطور که می دانید، زولبیا یک شیرینی جداست و بامیه هم یک شیرینی دیگر است ولی معمولا این دو شیرینی در کنار یکدیگر خریداری و میل می شوند. در کنار این دو شیرینی از ترکیب گوش فیل هم استفاده می شود. اما اصلا این شیرینی ها از کجا آمده اند و از کی کنار هم میل شدند؟ با بررسی هایی که صورت گرفته، در کتاب هایی که درباره ی ثبت اتفاقات دربار قاجاریه بوده؛ این گونه کاشف به عمل آمده است که زولبیا و بامیه برای اولین بار در زمان ناصرالدین شاه قاجار پخته شده اند! البته در این زمینه توضیحاتی وجود دارد که در ادامه ی این متن حتما برای شما می گوییم. بر خلاف خیلی از کسانی که فکر می کردند که این شیرینی ها به خاطر شربت شکر بسیار زیادی که دارد متعلق به ترکیه ای هاست اما، این شیرینی ها کاملا ایرانی هستند.
گویا همین که این شیرینی تنها در ماه رمضان بیشتر متقاضی دارد نیز رسمی بوده که از همان دوران قاجار باب شده بوده است. به نقل از همین منابع، این سه شیرینی تنها در ماه رمضان به بازار خوراکی های مردم می آمده و قبل و بعد از آن تا سال دیگر بساطش تماما برچیده می شده است. شخص مظفرالدین شاه هم آن چنان به این شیرینی ها دلبسته بوده است که هر از چندگاهی می گفته که:
پس کی ماه رمضان می آید تا دلی از عزای زولبیا و بامیه در بیاوریم؟
البته تا به این جا یک سوال و جواب دیگر هم معلوم و مشخص می شود. سوال این بود که تا به حال برایتان پیش نیامده است به این فکر کنید که با وجود این که شیرینی های مخصوص ماه رمضان سه نوع بوده اند اما نام زولبیا و بامیه آورده می شده و گوش فیل جداگانه نام برده می شده؟ پاسخ این هم مشخص است زیرا، لفظ ملوکانه ی شاه قاجار این اصطلاح را درباره ی این شیرینی بر روی زبان ها انداخته بوده و تا به الان هم به همان صورت مانده است.
اگر بخواهیم به ریشه ی دلایل این که چرا یک همچین شیرینی به وجود آمده است به صورت منطقی تری نگاه کنیم باید بگوییم که، با توجه به این که در آن سال ها مواد غذایی شیرین به صورت مختلف و گوناگون وجود نداشته، شیرینی های مختلفی از این دست اختراع شده بوده اند. شیرینی هایی همچون زولبیا و بامیه از آن دسته خوراکی های شیرینی بودند که لازم نبود که حتما تحت هوای سرد و در مدت معلومی نگهداری شوند و به همین خاطر امکان این که این شیرینی ها را به شهرهای دیگر هم بفرستند، زیاد بوده است.
با توجه به نوشته های کتاب تاریخ ناصری، ناصرالدین شاه قاجار و شاهان بعد از او به قدری به زولبیا و بامیه علاقه مند بودند که در ماه مبارک رمضان هر روز برای آنان پخته می شده و به صورت تازه برای آنان سرو می شده است. با یک حساب سرانگشتی می توانیم بفهمیم که از عمر شیرینی های محبوب این روزها، نزدیک به ۱۵۰ سال است که می گذرد اما باید به شما بگوییم که روش و شکل پخت این شیرینی ها هنوز هم همانند همان سال هایی است که تازه این شیرینی اختراع شد! امروزه برخی از شیرینی فروشی ها در پخت زولبیا و بامیه یک سری تغییراتی مثل اضافه کردن طعم های مختلف را اعمال می نمایند اما نزدیک به ۹۰ درصد شیرینی فروشی ها در سراسر ایران به همان شیوه ی اولیه این شیرینی را می پزند.
دانستنی هایی درباره ی زولبیا و بامیه
- ما تا به اینجا گفتیم که این شیرینی، در ایران به وجود آمده است. البته باید این را اضافه کنیم که زولبیا قبلا هم در کشور هند و مناطق جنوبی ایران به تنهایی پخته می شده است و حتی در زبان فارسی دری به آن جلبی می گفته اند.
- با این که زولبیا قبلا هم وجود داشته است اما بامیه کاملا ایرانی است و در زمان ناصرالدین شاه پخته شده است.
- بر اساس منابع معتبر، زمانی این ترکیب شکل می گیرد که به دربار ناصرالدین شاه، از طرف هندی ها زولبیا به عنوان پیشکشی می آورند.
- منابع غیر رسمی دیگری هستند که پخت زولبیا را به زمان شاه عباس صفوی منصوب می دانند.
- زولبیا، بامیه و گوش فیل از دسته ی شیرینی های خشک می باشند.
- امروزه زولبیا و بامیه در سراسر جهان و علی الخصوص در خاورمینانه، آفریقا و کشورهای جنوب آسیا، شیرینی بسیار محبوب مخصوصا در ماه رمضان است.
- این شیرینی را می توان به عنوان دسر هم میل کرد.
طرز تهیه ی زولبیا و بامیه
برای درست کردن این شیرینی ها باید از دو دسته مواد استفاده کرد. در واقع شما هم برای درست کردن شیره ی این شیرینی ها و هم برای درست کردن خود شیریین ها احتیاج به مواد اولیه دارید.
- طرز تهیه ی شربت زولبیا و بامیه
برای درست کردن شربت این شیرینی از شکر، آب، زعفران حل شده، آب لیموی تازه و گلاب احتیاج دارید. ابتدا آب و شکر را باید بر روی حرارتی ملایم قرار دهید تا به جوش بیافتند. سپس گلاب و زعفران را به اتفاق یکدیگر، اضافه می کنید و بعد از آن، آب لیمو را می ریزید. در حالی که شربت و یا همان شیره ی زولبیا و بامیه در حال جوشیدن است، زمانی که کمی غلیظ شود و قوام بیاید، باید شعله را خاموش کنید و بگذارید تا شربت شیرینی شما کاملا خنک شود.
- طرز تهیه ی شیرینی زولبیا و بامیه
برای درست کردن شیرینی به نشاسته، ماست، آرد، روغن، گلاب و یا آب احتیاج دارید. برای درست کردن خمیر این شیرینی ابتدا نشاسته و ماست را مخلوط کنید و به شکل خمیری شل در آورید. پس از آن آرد را اضافه کنید و در حین هم زندن هم به آن گلاب و یا حتی آب را اضافه کنید. پس از تمام این مراحل نوبتی هم که باشد نوبت به اضافه کردن آب زعفران می رسد. جوش شیرین را هم بعد از زعفران اضافه کنید و سپس مایع به دست آمده را در قیف مخصوص بریزید. با قیف، شیرینی ها را در روغن داغ بیاندازید و حواستان باشد تا کاملا طلایی شوند. پس از آن زولبیاها را در درون شربت مخصوصی که از قبل پخته اید بگذارید و بعد از گذشت ۱۵ دقیقه، زولبیا و بامیه ها را در اخل ظرفی بگذارید که امکان خارج شدن شیره از آن وجود داشته باشد. برای بامیه هم به روشی که زولبیا را پختید باید عمل کنید منتها کمی نمک و تخم مرغ را نیز باید به مخلوطتتان اضافه کنید.