موزه بنزین خانه آبادان، اولین جایگاه سوخت ایران

معرفی موزه بنزین خانه آبادان

آبادان شهر نفت خیر جنوب ایران است که با توجه به مناطق طبیعی و گردشگری فراوانی که دارد پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر و توریست را به سمت خود دارا می باشد. اگرچه در سال های اخیر این شهر با مشکلاتی متعددی روبرو است اما نباید فراموش کرد که بناهای تاریخی، موزه های متنوع،  بازاراهای خوش عطر و بوی و از همه مهمتر مردم خونگرم و مهربان آن می تواند دل هر مسافری را ببرد و نه تنها یکبار بلکه بخواهد بارها به این شهر سفر کند. ما در این مطلب  از مجله ی گردشگری قصد داریم تا درباره موزه بنزین خانه آبادان صحبت کنیم. موزه بنزین خانه آبادان نخسین موزه از طرح موزه های صنعت نفت است که در سال ۱۳۹۵ گشایش یافت، جالب است بدانید که این جایگاه در سال ۱۳۰۶ خورشیدی در مرکز شهر آبادان افتتاح شد. در ادامه همراه با ما باشید تا بیشتر درباره موزه بنزین خانه آبادان خدمتتان توضیح دهیم.

مطالب مرتبط:
سفر به جنوب ایران، از دزفول تا چابهار
دره کول خرسان در خوزستان، دره ای از ارواح سرگردان
چشمه های قیر جوشان ماماتین در رامهرمز خوزستان

با توجه به آنچه که در بالا گفتیم موزه بنزین خانه آبادان که در سال ۱۳۹۵ در محل پمپ بنزین قدیمی این شهر گشایش یافت، جایگاهی سوخت قدیم آبادان بوده که براساس سوابق تاریخی این جایگاه سوخت در ایران در سال ۱۳۰۶ خورشیدی در مرکز شهر آبادان تاسیس شده و این مکان در ابتدا جهت توزیع و فروش نفت سفید نیز مورد استفاده قرار می گرفت و حلب های پر شده از مواد نفتی در آن به فروش می رسید.

پس از گذشت مدتی زمانی که اتومبیل وارد ایران شد، این جایگاه به پنپ بنزین تبدیل شد و هنگام سوخت گیری در این پمپ بنزین، ابتدا فرآورده های نفتی در مخازن پرچ شده نگهداری می شد، با استفاده از تلمبه های دستی به ظروف پیمانه ای منتقل و سپس بر اساس نیاز هر مصرف کننده، سوخت به وی تحویل داده می شد. این جایگاه با ساخته شدن جایگاه جدیدی در نزدیکی آن از رده و مدتی کاربری های دیگر یافت تا این که پس از موافقت وزیر نفت در سال ۱۳۹۳ با راه اندازی موزه های نفت در آبادان، این مکان در اولویت های صنعت نفت برای تبدیل شدن به موزه نیز قرار گرفت.

مساحت موزه خانه بنزین آبادان برابر با ۱۸۵۶ مترمربع است و همجوار با جایگاه جدید پمپ بنزین در مرکز شهر و مقابل شورای شهر آبادان واقع شده است؛ به طور کلی این موزه از یک ساختمان اصلی و دو ساختمان جانبی تشکیل شده است.

ساختمان شماره یک موزه بنزین خانه آبادان

ساختمان اصلی موزه خانه بنزین آبادان به دلیل نوع معماری که دارد از دیگر ساختمان های این مجموعه متمایز شده است؛ بنای ساختمان شماره یک شش ضلعی بوده و نزدیک به ۹۰ سال هم قدمت دارد. این ساختمان با توجه به این که اولین جایگاه سوخت کشور بوده برای این که در حال حاضر از آن به عنوان موزه تعریف شود مورد مرمت ها و بازسازی های زیادی قرار گرفته است، لازم به ذکر است که بگوییم این بنا آسیب های ناشیانه ای هم دیده بود. به طوری که برای پیدا کردن آجرهای بغدادی استفاده شده در این ساختمان انبارهای بسیاری را در شهر آبادان زیر رو شده است.

ساختمان شماره یک موزه خانه بنزین آبادان از دو سالن کوچک تشکیل شده که در هر یک اشیای خاص و منحصر به فردی به نمایش در آمده است .از جمله انواع بشکه، پیمانه نفت و قیف، انواع کیل و پیمانه های مدرج و مجموعه ای از حلب های۲۰  لیتری مخصوص حمل سوخت و مواد نفتی. همین طور تصاویری از جایگاه های قدیمی بنزین و توزیع کنندگان سوخت که به وسیله حیواناتی همچون قاطر و شتر، نفت را به نقاط دور دست می بردند.

ساختمان شماره دو موزه بنزین خانه آبادان

در ضلع شمال غربی موزه خانه بنزین آبادان، ساختمان دیگری با قدمت ۶۰ سال وجود دارد که زمانی به عنوان ساختمان پخش مورد بهره برداری قرار گرفته است. با انتقال این واحد به نقطه ی دیگری این مکان تا مدت ها به عنوان اتاق بدن سازی کاربری داشت و مدتی بعد این محل مکانی برای تعمیر دستگاه های پمپ بنزین بوده است. تقریبا از حدود ۲۰ سال پیش این بخش به علت فرسودگی بنا به انبار تبدیل شد.

جالب است بدانید که این ساختمان از چهار سرسرا تشکیل شده است که در سرسرای اول، به عنوان بخش ورودی ساختمان لوازم نفت سوز خانگی و صنعتی و نمونه هایی از اسکناس ها و تمبرهای صنعت نفت به مناسبت های مختلف چاپ و منتشر شده است. در این بخش انواع چراغ لامپا، گردسوز، فانوس، دستگاه خوراک پزی، اجاق فتیله ای، چراغ تلمبه ای نفتی (پریموس) و … به نمایش گذاشته شده اند.

آن زمانی که این جایگاه تاسیس شد، نفت سفید با حلب های ۲۰ لیتری حمل و به وسیله پیمانه یا کیل در اندازه های مختلف از یک لیتری گرفته ۱۵ لیتری و با استفاده از قیف نیز توزیع می شد. به دلیل سنگینی که این حلب ها داشته اند از مخزن هایی برای حمل نفت استفاده شد. دو مخزن پرچی بزرگ نیز در محوطه میانی ساختمان های شماره یک و دو از دیگر اجزای تشکیل دهنده موزه هستند، جالب آن که به دلیل نبود فناوری جوش در آن زمان، کلیه اتصالات این مخازن با پرچ انجام شده است.

یک دستگاه تانکر قدیمی حمل سوخت گازوئیل از نوع لیلاند ساخت کشور انگلستان، یک دستگاه تانکر لیلاند برای حمل سوخت هواپیما و یک دستگاه ماشین آتش نشانی آمریکایی مارک دوژ، از جمله خودروهای مستقر در این قسمت وجود دارد که می توانید آن را هم مشاهده کنید.

لازم به ذکر است که بگوییم نصب تصاویری از مراحل انتقال سوخت از مبدا به مقصد و انواع نفت کش ها روی دیوارهای محوطه، اطلاعات جامعی را درخصوص نحوه توزیع نفت در اختیار بازدیدکنندگان می گذارد.

ساختمان شماره سه و محوطه موزه بنزین خانه آبادان

بخش دیگری از موزه خانه بنزین آبادان فضای باز و محوطه بیرونی آن است که در بدو ورود به موزه با آن مواجه خواهید بود. محوطه ای بسیار وسیع و مزین به گیاهان و درختان بومی قابل مشاهده است. در این محوطه شما یک دستگاه خودرو اپل قدیمی قرمز رنگ که ساخت کشور آلمان است می توانید ببینید که متعلق به سال ۱۹۵۳ است. ماکتی از یک دستگاه پمپ بنزین قدیمی دستی و کارمند جایگاه در حال بنزین زدن در این محوطه، نحوه سوخت رسانی را در ایام گذشته به تصویر می کشد. در این فضا مجموعه از دستگاه های پمپ بنزین به ترتیب سال ساخت و بر اساس روند تکاملی آن ها کنار هم چیده شده اند.

در این فضا مجموعه ای از دستگاه های پمپ بنزین به ترتیب سال ساخت و بر اساس روند تکاملی آنها، کنار هم چیده شده اند. قدیمی ترین دستگاه، یک پمپ دستی شیشه ای مدرج ساخت ۱۹۲۵ میلادی است که به شرکت انگلیسی “ساتم” تعلق دارد. اغلب دستگاه های نمایش داده شده که تعداد آنها به ۱۲ عدد می رسد، ساخت شرکت های انگلیسی، آمریکایی و ژاپنی است که البته در میان آنها محصولات کشورهای آلمان، استرالیا و هندوستان نیز دیده می شود.