یوز آسیایی (Asiatic cheetah)
یکی از گونه های به شدت در معرض خطر آسیا، یوز آسیایی است که در واقع جز گربه سانان محسوب می شوند. این یوز که ویژگی های بسیار خاصی مانند لکه ها و نقطه های مشکی روی بدن خود دارد، وزنی معادل ۱۴۳ پوند دارد. یوزهای آسیایی معمولا به واسطه ی ظاهر منحصر بفردی که دارند، از نوع آفریقایی شان شناسایی می شوند. در این نوشتار از الی گشت قصد داریم تا به این گونه ی جانوری بیشتر بپردازیم و همه چیز را درباره ی آن به شما بگوییم. با الی گشت همراه شوید:
مطالب مرتبط: بهترین عکس های حیات وحش در سال ۲۰۱۷ شبه جزیره والدز در آرژانتین| جایی برای تماشای حیات وحش
یوزهای آسیایی از گروه حیوانات گربه سان هستند که پاهای نسبتا بلندی دارند، همچنین به خاطر ویژگی های فیزیکی ای که در یوز آسیایی وجود دارد، آن ها حیواناتی بسیار سریع هستند و از دوستان آفریقایی خود هم تندتر و فرزترند. محیط بانان هشدار داده اند که یوز آسیایی یکی از از گونه های جانوری است که به شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد و باید هر چه زودتر تلاش های جهانی برای حفاظت از آن شروع شده و ادامه دار باشد.
گفته می شود که کمتر از ۵۰ عدد از این یوزها در حال حاضر در جهان وجود دارد که همه ی آن ها در ایران هستند و دانشمندان می ترسند که بدون توجه لازم و کافی به این گونه ها و همچنین شکار غیر قانونی این حیوانات شگفت انگیز شانس کمی برای نگه داشتن آن ها از خطر انقراض داشته باشیم.
یکی از طرفداران محیط زیست به نام جمشید پرچیزاده در این باره می گوید که من می ترسم، چون کمبود منابع مالی به معنای در خطر انقراض بودن یوز آسیایی است. ایران در حال حاضر از نبود شیر آسیایی و ببر خزر رنج می برد و حالا هم که داریم می بینیم که نسل یوزهای آسیایی رو به انقراض است.
از مشخصه های یوز آسیایی این است که دو خط مشکی از گوشه ی چشم او تا کناره های دهان رو به پایین وجود دارد، خز بدن او به رنگ طلایی است و روی آن خال های مشکی ای وجود دارد. هم یوزهای آسیایی و هم یوزهای آفریقایی سریع ترین حیوانات روی کره ی زمین هستند و با سرعتی که دارند می توانند تیزپا ترین حیوانات را هم طعمه خود کنند و از پای دربیاورند. در گذشته یوزهای اسیایی در سرتاسر قاره ی آسیا وجود داشتند اما در هند به خاطر شکار بی رویه ریشه کن شدند. یکی دیگر از دلایلی که باعث ریشه کن شدن این حیوانات شد، شیوع مزرعه داری در قرن نوزدهم و بیستم بود.
این موارد باعث شد تا نسل این حیوان در کشورهایی که این جانداران بومی آن ها بودند ریشه کن شود و فقط در قسمت هایی از ایران باقی بماند. در حال حاضر محیط بانان و طرفداران محیط زیست در ایران واقعا جنگ سختی کرده اند تا بتوانند همین تعداد کم باقی مانده را ثابت نگه دارند.
یکی از محیط بانان به نام سم ویلیامز از دانشگاه وندا در جنوب آفریقا که متخصص گوشت خواران بزرگ است در این باره می گوید: هر نوع خطری که فکرش را بکنید، این یوزها را تهدید می کند. برای مثال، آن ها توسط گله داران و چوپانان محلی در ایران که به گله ی بز و گوسفند آن ها حمله شده است، کشته می شوند. تا حالا بسیار شنیده شده که یوز آسیایی درکنار بزرگراه ها و بعضی از جاده های ایران بوده است و ده ها تن از آن ها توسط مردم به دلیل ترس بی مورد کشته شده است، علیرغم این که در این محل ها حتی تابلوهایی نصب شده بوده و وجود آن ها را گوشزد کرده بوده است! از طرف دیگر گسترش زمین های بی استفاده باعث شده تا قلمرو این حیوانات محدود شود و آن ها چندان آزادی عمل نداشته باشند…
در سال های اخیر کارهای بسیاری چه نمادین و چه غیر نمادین از طرف دنیا برای نشان دادن از محافظت از این حیوانات زیبا و بی دفاع کمک می کند. برای مثال در سال ۲۰۱۴ بود که تیم ملی فوتبال ایران با پوشیدن لباس هایی که روی آن عکس یوز آسیایی نقش بسته بود، حمایت خود را از این گونه ی در حال انقراض اعلام کردند. از طرف دیگر روز ۳۱ آگوست به عنوان روز ملی یوز آسیایی معرفی شده است.
اگر هر چه زودتر کاری در این زمینه نشود، تعداد این یوزها به اندازه ای کم و کمتر می شود که کلا منقرض می شود. یکی از متخصصان گربه سانان از برن سوییس هم در این باره نظر داده است او گفته است که ۳ منطقه ی حفاظت شده ی اصلی وجود دارند که در آن ها می توان یوزها را پیدا کرد که در منطقه ی غرب اصلا نباید دنبال آن ها گشت، در بخش های جنوبی و در بخش های شمالی گفته می شود که جمعیتی از این یوزها دیده شده است. از سال ۱۹۸۰ تا حالا به خاطر تحریم، ایران شرایط مالی سختی داشته است با این حال سعی کرده که از این یوزها مراقبت کند. ولی باید به این موضوع هم توجه کرد که این پول صرف پیاده سازی استراتژی های حفاظتی محیط زیست شده است.
خوشبختانه برنامه توسعه سازمان ملل توانسته که برنامه ی حفاظت از یوز آسیایی را حمایت کند و به ایران در این زمینه کمک های مالی کند. در واقع پروژه ی حفاظت از محیط زیست از سال ۲۰۰۱ شروع شد تا بتوان این گونه ی زیبا را از خطر انقراض در امان نگه داشت، اگر چه این پروژه تمام نشده است اما کمک بزرگی بود که تعداد این یوزها مشخص شد و همچنین به کمک آن، مناطق حفاظت شده ای که این یوزها در آن زندگی می کنند هم گسترش داده شد. گفته می شود که در طی چند سال مبلغ ۸۰۰۰۰۰ دلار برای این موضوع به ایران کمک شده است.
هم آقای پرچیزاده و هم ویلیامز نامه ای به مجله ی طبیعت نوشته اند و در آن گفته اند که بدون کمک و حمایت آژانس، شانس و امید کمی برای زنده نگه داشتن یوز آسیایی هست. به نظر می رسد که باید هر چه زودتر فکر جدی ای در این زمینه کرد در غیر اینصورت باید با یک انقراض بسیار دردناک روبرو شد…
منبع: theguardian.com