معبد خاجوراهو هند یکی از خاص ترین معبدهای هند و حتی جهان است. معماری و تزیینات این معبد با سایر معبدها متفاوت است. عده ای بر این باورند که این معبد بخاطر برخی مسائل بدآموزی دارد و حتی در زمان گاندی دستور تخریب معبد خاجوراهو هم صادر شد اما عملی نگردید و این بنا همچنان پابرجاست و سالانه گردشگران توریستان زیادی را جذب می کند. در این مطلب از مجله گردشگری الی گشت به معرفی معبد خاجوراهو در هند خواهیم پرداخت، با ما در ادامه همراه باشید.
رزرو آنلاین تور هند ( مثلث طلایی) “تور دهلی | تور آگرا | تور جیپور” از سامانه الی گشت
تاریخچه ساخت معبد خاجوراهو در هند
مجموعه معابد خاجوراهو ، نمونه ای فوق العاده از سری بناهای تاریخی و مذهبی است که با معماری های زیبا و مجسمه های هنرمندانه و عجیب و غریب، داستان ها و افسانه های بی‌شماری را به تصویر می کشد. مجموعه ی تاریخی خاجوراهو که مجموعه ای از معابد هستند در ایالت مادیا پرادش در ۶۲۰ کیلومتری دهلی نو واقع شده‌است و یکی از محبوب ترین مقصدهای توریستی در هندوستان می باشد. ایالت مادیا پرادش، در طول تاریخ هند، منطقه ای با اهمیت بوده و از این رو آثار فراوانی از اعصار مختلف در آن باقی مانده است. این معابد از زیباترین و مهم ترین بناهای تاریخی ایالت مادیا پرادش و از بهترین آثار به جا مانده از قرون وسطی در هند هستند که نمایشی بی‌بدیل از هنر معماری، خلاقیت و تخیل مردمان گذشته اند.
بیشتر این معابد در سال‌های ۹۵۰ تا ۱۱۵۰ میلادی توسط حاکمان سلسله‌ی چاندلا ساخته شد. در واقع از ۸۵ معبدی که در ابتدا توسط سلسله چاندلا بین سال های ۹۰۰ میلادی تا ۱۱۳۰ میلادی ساخته شده است، تنها ۲۵ اثر آن باقی مانده است که در خاجوراهو قرار گرفته است. در این زمان، امپراتوری چاندلا در اوج قدرت خود قرار داشت. ساخت معابد در میان پادشاهان این سلسله یک سنت بود، به گونه ای که گفته می شود هر پادشاه، دست کم یک معبد در زمان حکومت خود بنا کرده است.
مجسمه های معبد خاجوراهوی هند
معبد خاجوراهو معبدی است که عشق و هوس و شهوت رانی را به خوبی به نمایش گذاشته است. مجسمه هایی که در این معبد به کار رفته است، دلیل شهرت خاجوراهو شده است. معبد خاجوراهو از جمله معابدی است که در آن امیال جنسی و زندگی شخصی هندی ها را در قرن ها پیش، به نمایش گذاشته است.
معابد معروف خواجوراهو در مادیا پرادش به دلایل مختلف هر از چند گاهی مورد توجه مردم قرار گرفته اند، با وجود اینکه بسیاری حکاکی های معابد خواجوراهو را صحنه های توهین آمیز و نامناسب می دانند. اما عده ی کثیری هم عقیده دارند که مهمترین نکته یعنی هدف اصلی ساخت این معابد را باید بدون توجه به ظاهر قضیه در نظر گرفت. در واقع فلسفه ساخت این مجسمه هارا اینگونه می دانند که در خارج از معبد انسان ها به عشق و هوس پرداخته اما در فضای داخلی معبد مجسمه های خدایان را مشاهده خواهید کرد که به امور مقدس می پردازند، این مفهوم را می رساند که مردم می بایست خارج از معبد به زندگی روزمره ی خود پرداخته و هنگامی که وارد معبد می شوند باید تمام لذت های دنیوی را ترک کرده و تنها به عبادت خدایان بپردازند.
معماری معبد خاجوراهوی هند
در ساخت همه‌ی معابد، از سبکی متداول در معماری شمال هند، به نام ناگارا استفاده شده است. تمامی ساختمان‌ها با تبعیت از الگوی معماری معابد هندو و بکارگیریِ یک طرح هندسیِ شبکه‌ای به نام واستو-پوروشا-ماندالا بنا شده‌اند. اغلب دارای یک ساختمان اصلی و چند سازه‌ی کوچک‌تر فرعی در اطراف خود هستند که تمام آن‌ها بر روی سکوهای عظیم سنگی قرار گرفته‌اند. مناره‌های ساختمان‌ها را با قرار دادن بلوک‌های سنگی بر فراز ۴ ستون اصلی و سپس پر کردن بینِ آن‌ها با بلوک‌های سنگی دیگر ایجاد کرده‌اند. ستون‌های افقی و عمودی، از تخته سنگ‌های بزرگ ساخته شده است. در ایجاد کمان‌ها و طاق‌ها از تکنیک پتکین بهره گرفته‌اند. هر بخش از معماری بناها، یک جنبه‌ی سمبولیک داشته و به اعتقادات رایج در آیین‌های هندو و جین اشاره دارد. به جز یکی از معبدها، بقیه به سمت شرق ساخته شده‌اند و درگاه ورودی آن‌ها نیز در همین جهت قرار دارد.
سنگ‌های به کار رفته در معابد از نوع ماسه‌سنگ و به رنگ‌های زرد کمرنگ، صورتی و قهوه‌ای هستند. تنها ۴ معبد با سنگ گرانیت ساخته شده است. مجسمه‌سازان قرون وسطی به این دلیل از ماسه‌سنگ‌ها استفاده کرده‌اند که نسبت به گرانیت نرم‌تر بوده و تراشیدن آن آسان‌تر است. نقوش سنگی خاجوراهو با ترتیب خاصی در کنار هم حجاری شده‌اند تا همچون واژه‌های تشکیل دهنده‌ی جملات، روایتگر داستان‌های مختلفی باشند.
مجسمه‌ها و نقوش برجسته‌س سنگیِ این مجموعه پنچ مضمون کلی را در بر می‌گیرند که عبارتند از: ۱-مذهبی ۲- خانواده، مریدان و خدمت‌گزاران ۳-زیبارویان بهشتی ۴-حیوانات و گونه‌های دیگر ۵- بخش‌های متفرقه همچون نوازندگان، استاد و شاگردان و … .
جذابیت معبد خاجوراهو هند برای گردشگران
معبد خاجوراهو هند در شب هم جلوه ی ویژه ای دارد، زیرا به زیبایی نورپردازی شده و در تاریکی شب بخوبی می درخشد. هر ساله یک جشن رقص هم در این معبد برگزار می شود که گردشگران بسیاری را جذب این منطقه می کند. باران درخشان و نقش و نگارهای معبد در خاجوراهو بی شک یکی از مهمترین مکان های عکاسی را در هند ایجاد کرده اند. در حال حاضر در فضای مجازی به ویژه در اینستاگرام، مسافران زیادی با هشتگ خاجوراهو، از سفر لذت بخش خود به این معبد، پُست گذاشته اند و مطمئنا هزاران لایک پر زرق و برق هم به دست آورده اند چرا که خاجوراهو، برای عکاسی، شگفت انگیز است. این نکته را به یاد داشته باشید، اگر تصمیم دارید از یک معبد در هند بازدید کنید، بدون توجه به مکان و شرایط، همیشه قبل از ورود کفش خود را در بیاورید.
معابد معروف در خاجوراهو
خاجوراهوی کوچک امروز، در دوران باستان، شهری بزرگ و با شکوه بود. شهری با معماری خیره کننده، دارای معابد فراوان، که در هر نقطه از آن، مجسمه هایی حیرت انگیز خودنمایی می کرد. این معابد که متعلق به دو مذهب هندو و جین هستند، در سه بخش مجزای غربی، شرقی و جنوبی ساخته شده‌اند و گروه غربی، بزرگ ترین و بهترین آن هاست.
توازن درستی بین معماری و مجسمه سازی بناها دیده می شود. دیوارهای خارجی و داخلی ساختمان‌ها پوشیده از نقوش برجسته و مجسمه های زیباست که بخش زیادی از آن ها در نما های خارجی، عشق شهوانی را به تصویر می کشند. مجموعه معابد خاجوراهو مربوط به چندین خدای هندوها است. در ۶ معبد خاجوراهو، به پرستش خدای شیوا، ۸ معبد دیگر آن، به پرستش خدای ویشنو و ۳ معبد آن، خدایان جینی پرستش می شوند. پرستش خدای گانشا و خورشید نیز در بخش های دیگر معبد انجام می شود.
هر بخش از این معابد نام ویژه خود را دارند مثلا ماهادوا، پارواتی، ویشوانات و لاکشمانا که هر کدام میزبان خدای خود هستند. بزرگترین معبد بخش غربی خاجوراهو، معبد خنداریا است که با ۳۱ متر بلندی، حدودا ۲۵ سال زمان برده است تا به طور کامل تکمیل شود. در سال های ۱۰۲۵ تا ۱۰۵۰، این معبد ساخته شده است و سنگ نگاره های اروتیک این مجموعه، متعلق به معبد خنداریا است. در مجموع ۸۷۲ مجسمه در این معبد قرار گرفته که برخی از آن ها بیش از یک متر، بزرگی دارند. معبد لاکشمانا نیز از دیگر معابد خاجوراهو است که در سال ۹۵۴ میلادی، تکمیل شده است و تاکنون بخش های آن در سلامت کامل به سر می برند. مجسمه هایی که در این معبد وجود دارد نشان از جنگ و فتح سرزمین های جدید دارد. برخی از اشکال آن نیز، نشان دهنده حرم سراهای هندی است.
موقعیت مکانی معبد خاجوراهو هند
این معبد تاریخی در بخش مرکزی هندوستان قرار دارد. در واقع در مادهایا پرادش و در بخش چاتراپور روستایی به نام خاجوراهو در کنار رودخانه کن قرار دارد. این روستای قدیمی بنای معبد را در دل خود جای داده است. اگر قصد بازدید از این معبد را دارید؛ باید حدود ۶۳۵ کیلومتر از دهلی نو (پایتخت هند) دور شوید.