گردشگری تاریخی راهی در جهت حفظ جاذبه های فرهنگی

این گونه از گردشگری که گردشگری میراث نیز نامیده می شود و به بازدید از موزه ها، مکان ها و ابنیه تاریخی می پردازد، امروزه بخش عمده ای از گردشگری را به خود اختصاص داده است. این نوع گردشگری یکی از اصلی ترین و مهم ترین انواع گردشگری است و شاید به جرأت بتوان گفت اصلی ترین نقش را در تبلیغ و جذب گردشگران به عهده دارد؛ زیرا آشکارترین و زنده ترین اسناد و نشانه های وجود تاریخ و تمدن در کشور ها محسوب می شود.

گردشگری میراث به طور گسترده ای با میراث فرهنگی گذاشته یا منابع فرهنگی ارتباط دارد. این منابع معمولاً شامل موزه ها، مقبره های تاریخ و چشم انداز ها می شود. گردشگری میراث، سفر برای تجربه مکان ها و فعالیت هایی است که به صورت موثق، داستان ها و مردمان گذشته را  معرفی می کنند. چنین گردشگرانی به بازدید از موزه ها، مجسمه ها، کلیسا ها و ابنیه تاریخی می روند که یاد آور شکوه و عظمت کشورهای باستانی چون ایران، مصر و یونان است. گردشگری میراث، اغلب با عنوان گردشگری میراثی و فرهنگی مطرح می شود. گاهی ارتباط محکم میان مفاهیم فرهنگ و میراث، تفکیک این دو موضوع را در تجارب گردشگری دشوار می سازد.

میراث به ما ترک و ارثی اطلاق می شود که از گذشته یک ملت به جای می ماند. به عبارتی بخشی از گذشته که ما بر حسب نیاز، آن را در زمان حاضر انتخاب می کنیم و این میراث می تواند فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و غیره باشد. مجموعه این میراث، بخشی از ارزش های هر جامعه محسوب می شود. مکان ها و یادمان ها، اغلب به وسیله عوامل سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی و البته در بخشی از دوره تاریخی، یا به عبارت دیگر در بستر دوره زمانی، شکل گرفته اند؛ بنابراین به طور خاص جزء میراث، ارزش ها و گذشته تاریخی یک ملت هستند.

یکی از راه های دستیابی به فرهنگ صحیح آشنا شدن مردم جهان با میراث فرهنگی و تاریخی یکدیگر و از طریق آن، دست یافتن به تفاهم بین المللی است. صنعت گردشگری یکی از ابزارهایی است که می تواند زمینه این آشنایی را فراهم آورد؛ بنابراین آنچه با عنوان میراث فرهنگی به شمار می آید متعلق به یک جامعه نیست، بلکه تعلق به همه جوامع بشری دارد. چشم اندازهای طبیعی، شهرهای قدیمی و بناهای تاریخی موجود در آنها یا اماکن باستانی دیگر از چنان جاذبه هایی برخوردارند که گردشگران را به سوی خود جلب می کنند؛ از این رو امروزه با توجه به حاکمیت سیستم اقتصاد آزاد عمومی در امر محافظت از بناهای تاریخی و بافت قدیمی آن قسمت از شهر ها که دارای ارزش های فرهنگی و توریستی هستند، اهمیت زیادی دارند.

گردشگری مبتنی بر میراث تاریخی عبارت است از: بازدید از موزه ها، بناهای تاریخی و باستانی، قصرها، یادمان های تاریخی، بناهای مذهبی، معماری سنتی، محل های مرتبط با وقایع و شخصیت های مهم تاریخی و گورستان های قدیمی. گردشگران فراوانی هستند که می خواهند در مورد افراد معروف و مهم و مکان هایی که در آنجا بزرگ شده اند با تأکید بر درک آنها از تاریخ، بیشتر یاد بگیرند و بدانند. اغلب محققان معتقدند که باور و اعتقاد ملی به نقش مثبت برنامه گردشگری میراث برای محافظت آثار تاریخی، نقطه شروع مناسبی جهت درک اغلب توصیفات و ویژگی های گردشگری میراثی است. برنامه های گردشگری میراثی، موجب رشد و توسعه راهبردی، آموزش و حمایت و طرفداری و درنتیجه نجات مکان های باستانی و تاریخی و احیای مجدد جوامع می شوند.

برخی جوامع به دنبال احیای ساختمان های قدیمی جهت حفظ میراث تاریخی خود و وادار کردن بازدید کنندگان به مشارکت در میراث بومی هستند. میراث فرهنگی، حاصل فعالیت های نویسندگان، هنرمندان، معماران، موسیقی دانان و تجلی معنویت مردم و ساخت ارزش هایی است که به زندگی معنی می دهند. میراث فرهنگی نتیجه عوامل محسوس و نامحسوسی است که خلاقیت مردم از طریق آنها متجلی می شود. این عوامل عبارتند از: زبان، آداب و رسوم مذهبی، باورها، مکان ها، یادمان های تاریخی، ادبیات، کارهای هنری، آثار موجود در آرشیوها و مراکز اسناد و کتابخانه ها و نظایر آن؛ بنابراین آنچه به رابطه صنعت گردشگری و میراث فرهنگی تحکیم می بخشد، شناسایی، حفاظت، نگهداری، معرفی و استفاده بهینه از میراث طبیعی و تاریخی است. بدون شک انهدام و آسیب بناهای تاریخی محوطه های باستانی و مجموعه آثار و ارزش هایی که با عنوان میراث های فرهنگی شناخته می شوند، فاجعه ای جبران ناپذیر برای بشریت خواهد بود.

منبع: گونه شناسی گردشگری

نویسنده: رحیم یعقوب زاده