سفره هفت سین در نوروز یکی از باستانی ترین مراسم های مردم ایران زمین است. علاوه بر ایران، اکثر همسایه های فارس زبان نیز عید نوروز را جشن می گیرند و فرا رسیدن فصل بهار برای همه آنها سرشار از حس زندگی و تازگی است. ایام نوروز در ایران ۱۳ روز است که هر روز مراسم و آیین های مخصوص به خودش را دارد. جالب است بدانید که این ایام با مراسم های خاصش علاوه بر کشورهای فارسی زبان،در برخی دیگر از کشورها نیز مانند چین جشن گرفته می شود.
آیین ها و مراسم نوروز از زمان های گذشته تا به الان دست خوش تغییرات بسیار زیادی شده اند و حتی برخی از آن ها رو به فراموشی هستند. اما یکی از آیین ها به جا مانده که کمترین تغییر را نیز نسبت به زمان های قدیم کرده، چیدن سفره هفت سین است. با ما همراه باشید تا در این مطلب از مجله گردشگری الی گشت به بررسی نمادها و تاریخچه هفت سین بپردازیم.
تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل در تمامی نقاط جهان فقط در الی گشت.
تاریخچه چیدن سفره هفت سین
یکی از قدیمی ترین رسومات نوروز که هنوز هم به خوبی برگذار می شود، چیدن سفره هفت سین است. شاید تا به حال برایتان سوال پیش آمده باشد که چرا هفت سین و فلسفه این عدد و این آیین از کجا آمده است؟ با ما همراه باشید تا در ادامه به این سوال پاسخ دهیم و با تاریخچه هفت سین بیشتر آشنا شویم.
از زمان های گذشته مردم ایران بر این باور بوده اند که اگر هفت عنصر مختلف را در اختیار داشته باشند، بخت و اقبال بهشان روی می آورد. در نتیجه عدد هفت برای مردم ایران از ارزش بالایی برخوردار است. یکی دیگر از دلایل انتخاب هفت نیز به مسایل اختر شناسی باز می گردد. جایی که مردم اعتقاد داشته اند با چیدن سفره هفت سین باعث می شوند تا هفت سیاره به دور زمین بچرخند. البته نظریات و باورهای دیگری نیز وجود دارد که در ادامه آن ها را با هم می خوانیم.
اگر شما هم به دنبال سفر به مقاصد خلوت در نوروز هستید مقاله ” در سفر نوروز به کجا برویم؟ ” را مطالعه کنید.
در افسانه های قدیمی مردم ایران آمده است که هفت سین نشان از هفت فرشته آسمانی است. یعنی هر کدام از آیتم های سفره هفت سین نمادی از یک فرشته به شمار می رفته اند که هر کدام ویژگی ها اخلاقی منحصر به فرد خودشان را داشته اند. روایت ها و داستان های نام گذاری هفت سین بسیار زیاد است. عده ای نیز بر این باورند که هفت سین نمادی از هفت غله مختلف است که در زمان صدر اسلام در ایران کاشت و برداشت می شده است.
هفت سین در زمان های گذشته
سفره هفت سین در زمان های گذشته بر روی زمین یا خوان پهن می شده است. خوان ها با فاصله از سطح زمین قرار داده می شده و ترتیب قرار گیری هر کدام از آن ها نیز از اهمیت برخوردار بوده است. جالب است بدانید که بر روی هر خوان در ابتدا یک پارچه سفید پهن می شده که نماد از پاکی و روشنی و مقابله با کثیفی و تاریکی است. خوان در لغتنامه دهخدا به معنای سفره و بساط است. خوان هایی که در گذشته توسط مردم ایران استفاده می شده است از جنس چوب بوده.
هفت سین، هفت شین و هفت چین!
جالب است بدانید که در زمان های گذشته علاوه بر هفت سین، هفت شین و هفت چین نیز توسط مردم چیده می شده است. هفت شین و هفت چین از قدیمی ترین مراسم و فرهنگ های ایران باستان بوده است که متاسفانه به مرور زمان و به دلیل حمله اعراب به ایران از بین رفته است. دلیل اصلی کنار گذاشته شدن هفت شین توسط مردم ایران، به دلیل محتویات آن بوده است! دلیل اصلی هفت چین نیز به علت نبودن حرف چ در زبان عربی بوده و به مرور از سفره های مردم ایران کنار رفته است.
اجزای اصلی هفت سین
هر چیزی که نام آن با حرف سین آغاز می شود لزوما نباید در سفره هفت سین قرار بگیرد. چیدن سفره هفت سین قواعد مخصوص به خودش را دارد که بهتر است آن ها را رعایت کنیم زیرا این یکی از کهن ترین مراسم های ایران باستان است که برایمان باقی مانده! داشتن نام پارسی و حرف آغازین سین یکی از اصلی ترین شروط اجزای اصلی هفت سین است.
علاوه بر این هر چیزی که بر روی صفره هفت سین قرار می گیرد باید یا خوردنی باشد یا از جنس گیاهان. نکته دیگر این است که هر آنچه درون سفره هفت سین قرار می گیرد باید تک کلمه ای باشد و از تریکب چند کلمه به وجود نیامده باشد. هر کدام از اجزای اصلی هفت سین نمادی از یک چیز هستند که بعید است مردم ایران شناخت خوبی در مورد آن نداشته باشند. در ادامه این هفت سین و این که هر کدام نماد چه هستند را با هم بررسی می کنیم.
- سیر: نماد مبارزه خیر و شر
- سبزه: نماد رشد، پیشرفت و پاکی
- سیب: نمادی از بارداری و پرستاری
- سمنو: نمادی از برکت و فراوانی
- سنجد: نماد علاقه و دلبستگی
- سرکه: نمادی از صبر و جاودانگی
- سماق: نماد باران
- سکه: یکی از نمادهای رزق و روزی
نمادهای دیگر سفره هفت سین
علاوه بر اجزای اصلی سفره هفت سین که با هم بررسی کردیم و فهمیدیم هر کدام نماد چه هستند، معمولا چیزهای دیگری نیز بر روی سفره هفت سین گذاشته می شود که هر کدام نشانه و نماد مفهوم خاصی هستند. به عنوان مثال یکی از نمادهای دیگر سفره هفت سین، آیینه است. گذاشت آیینه کنار سفره هفت سین نمادی از پاکی و شفافیت است. در واقع از زمان های گذشته مردم بر این باور بوده اند که آیینه هرگز به شمار دروغ نمی گوید به همین خاطر تبدیل به نمادی از صداقت و شفافیت شده است.
شمع یکی دیگر از نمادهای سفره هفت سین، به معنا و مفهوم روشنی و غلبه بر تاریکی است. ماهی قرمز اما یکی از آن نمادهایی است که هر ساله بحث های زیادی در مورد لزوم بودن آن درون سفره هفت سین صورت می گیرد. به هر حال ماهی قرمز نمادی از حرکت و جنب و جوش است و گذاشتن آن به خودتان بستگی دارد. از دیگر نمادهای سفره هفت سین که برخی استفاده می کنند می توان به قرآن، شاهنامه، دیوان حافظ، سعدی، همچنین سکه و سنبل و لاله اشاره کرد.
جمع بندی سفره هفت سین
هفت سین هفت نماد از مفاهیم با ارزش در فرهنگ مردم ایران است. با توجه به اینکه به ایام نوروز نزدیک می شویم بهتر است که از الان به فکر چیدن سفره هفت سین خود باشید. این مراسم که از ایران باستان تا به الان زنده نگه داشته شده است، یکی از زیباترین رسم و رسوم های نوروز به شمار می رود. هفت سین اصلی عبارتند از: سیر، سبزه، سیب، سمنو، سنجد، سرکه و سماق. علاوه بر این ها نمادهای دیگری همچون آیینه و شمع نیر می تواند درون سفره هفت سین قرار بگیرد. بعضی نیز با قرار دادن شاهنامه فردوسی و یا دیوان حافظ سفره هفت سین خود را تکمیل می کنند.