نوروز صیادان، رسمی کهن در میان ساحل نشینان جنوب ایران

نوروز صیادان مراسمی کهن در جنوب ایران

مراسم و جشن های گوناگونی در گوشه گوشه ایران عزیزمان وجود دارد این روزها به دلایل مختلف به فراموشی سپرده شده اند و ما از آن ها بی اطلاع هستیم. از همین رو می خواهیم به جنوب ایران و جزیره قشم برویم تا درباره یکی از جشن هایی که در بین صیادان  در تاریخ ۲۹ تیر ماه مرسوم است صحبت کنیم. ساکنان مناطق ساحلی اغلب کسب و کارشان از دریا است و به گونه ای با دریا اجین شده اند، به همین دلیل اهمیت بالایی برای آن برخودار بوده و به منظور ارج نهادن به آن جشنی را بر پا می کنند تا به اصطلاح خودشان دریا استراحت کند و آنان هم به شکرگذاری بابت این نعمت عظیم الهی بپردازند. در ادامه الی گشت باشید تا بیشتر درباره رسم کهن صیادان جنوبی که به نوروز صیادان مشهور است خدمتتان شرح دهیم.

مطالب مرتبط:
آمادگی جزیره کیش برای برگزاری جشنواره تابستانی
برگزاری چهارمین جشنواره ملی کوچ عشایر در یاسوج
برگزاری نخستین جشنواره ملی گیاهان دارویی در تربت حیدریه

همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، هر سال در ۲۹ تیر جشنی کهن در میان ساحل نشینان جنوب ایران برگزار می شود. تمام صیادان این منطقه در روستای سلخ در جزیره ی قشم جمع می شوند و هر گونه صیدی را در این روز تعطیل می کنند تا به رسم خودشان دریایی که تمام روزیشان را تامین می کند یک روز استراحت کند و ساکنان به شکرگزاری این نعمت عظیم الهی بپردازند.

صیادان در این روز علاوه بر شکرگذاری از خداوند به جشن و پایکوبی همراه با شنا و آب تنی در کنار ساحل هم نیز می پردازند. اما همانطور که در ابتدای این متن هم گفتیم اکثر رسومات قشنگ و جذاب ایرانی رفته رفته در حال فراموشی است و در حال حاظر این رسم قشنگ صیادان را تنها سلخی ها که در ۱۰۰ کیلومتری جنوب قشم هستند نیز اجرا می کنند و به آن وفادارند.

مردم این روستا بر این باورند که نوروز صیاد روز زاد و ولد ماهیان و باروری دریاست به همین خاطر در آن هیچ لنچ و قایقی به دریا نمی رود و اگر برود از تور و قلاب خبری نیست.

مراسم  نوروز صیادان

این مراسم درست از زمان بر آمدن خورشید آغاز می شود و تا زمانی که دیگر از خورشید خبری نباشد نیز ادامه دارد. اهالی روستا برای شروع گوسفندان خود را از آغل بیرون می آورند و با خاک سرخ یا به زبان محلی (گلک) به پیشانی دام های خود می زنند. خاک سرخ برای اهالی جنوب کاربردهای بسیاری دارد و این لکه سرخ نشان از شروع مراسم دارد و آنها بر این باورند که مالیدن گلک روی پیشانی حیوانات دام‌ها را از بیماری نگه می دارد و مالیدن آن بر روی درخت ‌ها و نخل‌ ها باعث می شود تا محصول بهتر و خرمای شیرین ‌تری بدهد. آن ها حتی این این خاک بر روی درهای خانه هایشان هم می زنند تا به باورشان رزق و روزی حلال به خانه های آن ها بیاید. این گلک مالی توسط پیر روستا انجام می شود و دعاهایی هم هنگام انجام این عمل زیر لب ذکر می کنند.

شاید برای عده ای از افراد این کار کمی خرافات گونه به نظر بیاید اما با توجه به قوانینی که در دنیا و جهان وجود دارد اعتقاد و ایمان قلبی به هر چیزی می تواند میسر شدن آن را برای ما سریع و امکان پذیرتر بنماید. پس اگر از دید خرافات آن را نگاه نکنیم می توانیم دریابیم که درخواست هر امر مثبتی از جهان هستی می تواند برای ما مهیا باشد.

تن به آب زدن به نیت سلامتی

سلخی ها بعد از مراسم گلک مالی اقدام به شنا و زدن تن در آب می پردازند. آن ها نیز اعتقاد دارند که تمامی آب های معدنی دنیا سرانجام به دریاها ریخته می شود از همین رو با زدن تن به آب سعی در دور کردن بیماری ها از بدن خود می نمایند و با اینکار باور دارند که تا نوروز آینده سلامت خواهند ماند. در این روز پیرزنان نان دریایی می پزند. برخلاف تمام ایرانیان که در شب نوروز ماهی می خورند اهالی این روستا در این روز که موسوم به نوروز صیادان است ماهی و خوراک دریایی نمی خورند. یکی از خوردنی‌های این روز نان محلی است که در آرد آن از ماهی پودر شده استفاده و رویش گلک مالیده اند. در نزدیکی ظهر روستانشینان خلیج فارس برای خواندن نماز و استراحت ساحل را به سوی خانه ترک می کنند. آنها ساعتی زیر بادگیری می آسایند و بعد از نماز عصر به ساحل می آیند و جشن می گیرند و در آخر شب برای دید و بازدید نوروزی به خانه یکدیگر می روند.

گاه شماری صیادی و نوروز

درست یک ماه بعد از نوروز صیادان سلخی ها نیز باور دارند که ستاره ی سهیل در آسمان دریای فارس پدیدار می شود و بعد از آب چاه ها خنک می شوند و نسیمی خنک به ساحل وزیده می شود و به اصطلاح می گویند که کمر گرما می شکند و هر روز هوا خنک تر می شود.

نوروز خورشیدی آغاز بهار است اما نوروز صیاد آخر تیرماه، دریانوردان تغییر فصل‌ها را با تغییر احوالات دریا، می سنجند بر این اساس سال صیادی از اول مرداد آغاز می شود.

گرما با اولین فصل سال دریایی ۶۵ روز طول می کشد و براساس این گاهشماری اقلیمی سه فصل دیگر صد روز طول می کشد. فصل بعدی که شهری ماه است بیش از سه ماه خورشیدی طول می کشد و تا باد‌های پاییزی ادامه دارد. زمستان نام فصل سوم است که تا هفته سوم فروردین طول می کشد و جوزا که فصل آخر به حساب می آید و این فصل که تمام شد نوروز به سر می رسد و ساحل نشینان زمان صید و گشت زنی را از روی این تقویم تعیین می کنند.

پایان نوروز صیادان

با تاریک شدن هوا مراسم نوروز به سر می‌رسد. جمعیت ساحل را به سمت روستا ترک می کنند تا چند ساعت بعد دید و بازدیدها شروع شود و فردا روز تازه‌ای برای کار و صید باشد.

مراسم نوروز صیادان دیگر در روستا ها وشهر‌های ساحلی خلیج فارس اجرا نمی‌شود. شاید دیگر صیادان روز باروری ماهیان را که خیر و برکت زندگی‌شان است فراموش کرده‌اند و یادشان نمانده که این جشن شکرانه دریا و نعمتهایش است. امید است تا با حفظ آیین و رسومات اصیل ایرانی که نشان دهنده هویت و تاریخ عظیم کشورمان است گام مثبتی در حفاظت از این امانت تاریخی برداریم. برای تماشای این مراسم در عید نوروز مقدمات سفر را بچینید و با رزرو هتل در قشم سفر را آغاز کنید.